Beleving van abstrakte kunstwerken

Twee hedendaagse abstracte schilders, de een met minimalistische inslag, de ander die geen kant wil kiezen, zijn met tentoonstellingscatalogi op de markt. De twee prachtige boeken doen de beleving van de kunst van Gerhard Richter en Thilo Heinzmann eer aan.

Thilo Heinzmann houdt het het liefst zo simpel mogelijk: een vlugge lijn of enkele spetters op een wit doek. Het is werk waar de vele bezoekers van de filmhit Intouchables zich om vermaakten. Wanneer hoofdpersoon Driss zijn eerste moderne kunstwerk ziet, spreekt hij vol onbegrip over de simpelheid van het doek. Maar juist deze simpelheid inspireert hem uiteindelijk om zijn eigen schilderijen te gaan maken. 

Richter, ook al is hij 80, mag zich gerust een van de meest geliefde schilders van deze tijd noemen. Hij vestigde vorig jaar het record op een veiling waar een doek van hem ruim 21 miljoen pond opbracht. Het schilderij Abstraktes Bild is het duurste kunstwerk van een levende artiest. Niet alleen de bekende lijnen en gekleurde vlakken zijn populair maar ook zijn fotografische mixed-media nemen een grote plek in zijn oeuvre in. Richter die in zijn werk geen kant kiest voor abstracte of figuratieve schilderijen is gefascineerd door de werkelijkheidsbeleving van het kunstwerk.

Richter toont in het boekje Beirut een hele collectie overschilderde foto’s, een belangrijk onderdeel uit zijn collectie. Beirut is de catalogus van zijn eerste tentoonstelling in Libanon. Het werk in Beirut is vergelijkbaar met zijn serie War Cut uit 2004 dat nu ook in boekvorm in de winkel ligt. In War Cut combineert Richter foto’s van de eerste twee dagen van de oorlog in Irak uit de Frankfurter Allgemeine met zijn abstracte interpretatie. In Beirut zijn meerdere series opgenomen waaronder foto’s genomen in Tate Modern in Londen.

Zijn foto’s zijn een spel tussen wat echt is en wat niet. De registratie van een foto straalt een mate van objectiviteit uit in de afbeelding, tegelijkertijd is het een fantasiewereld die geen tastbaarheid in de werkelijkheid heeft. Bij schilderkunst is dit precies andersom. Je ziet de verfstructuur op het doek als wezenlijke vorm in de ruimte die je kan bestuderen.

Het levert een bijna hallucinante collectie op, met een realiteit die je graag zou willen aanraken. De geschilderde foto’s zijn een kleurrijke invulling van de drukke straten en openbare ruimten op de foto’s. Een woeste uitdrukking van verf, zoals we gewend zijn van Richter, die iedere foto een diepere intimiteit verleent. De combinatie van technieken wordt in de grote serie die het boek Beirut voorschotelt bovendien een weerslag van onze snelle maatschappij, maar dan een waar ruimte is voor een intense beleving.