Afscheid van de vanzelfsprekendheid

De Amerikaanse Karen Thompson Walker debuteert met Wij waren hier. Ze studeerde Literatuur en Creative Writing, om daarna enkele jaren werkzaam te zijn als journalist. Thompson Walker werd redacteur bij een uitgeverij en schreef in de vroege ochtend – vaak in de metro op weg naar haar werk – aan haar eerste roman.

Breaking news
Op een willekeurige zaterdag komt het bericht: wetenschappers hebben geconstateerd dat de aarde langzamer is gaan draaien. Een dag heeft er bijna een uur bij gekregen. En daar houdt het niet mee op. De wereld zit aan het beeldscherm gekluisterd, ongerust over de consequenties van deze ontwikkeling. Aanvankelijk kan iedereen zich zonder problemen aanpassen aan de nieuwe tijd. Maar wanneer de dagen 32, 48, 72 uur gaan duren, wordt de dan onnatuurlijke 24-uursklok weer ingevoerd. Dat betekent vaak slapen als de zon in haar volle glorie aan de hemel staat en leven in het donker.

Daarmee zijn de problemen de wereld nog niet uit. De brandende zon verschroeit, smelt en droogt uit, waardoor enorme kassen nodig zijn om voedsel te verbouwen. Energiebronnen raken sneller op. De zwaartekracht houdt mens en dier letterlijk in een greep. Nieuwe, oncontroleerbare ziektes komen op. Sommige aardbewoners zijn het niet eens met de 24-uurstijd en houden de zon aan, waardoor zij langzaam van de maatschappij vervreemden.

De elfjarige Julia wordt ondertussen door haar beste vriendin omgeruild voor een ander meisje, krijgt voor het eerst verkering en slaat de problemen tussen haar ouders gade. Wij waren hier houdt zo een prettig contrast tussen alledaagse groeipijnen en de abnormale situatie van de vertraging. Julia is daarbij een scherpe observant. Ze is onopvallend aanwezig, maar er is niets mis met haar ogen en oren. Hierdoor is ze waarschijnlijk sneller volwassen geworden dan nodig, wat voldoende sympathie opwekt om haar stem te willen volgen. Julia’s wereld is echter klein, waardoor onze kijk op de vertraging ook klein blijft. De interessantste aspecten, over morele en politieke consequenties, over de wereld buiten Amerika, blijven daardoor veel vragen oproepen.

Wat als?
De aannemelijkheid en begrijpelijkheid waarmee de auteur de vertraging beschrijft maken wel dat je klamme handen krijgt. We zijn blij als de zon zich laat zien vanachter de wolken, maar staan in het dagelijkse leven nauwelijks stil bij haar bestaan. Hetzelfde geldt voor de vanzelfsprekendheid waarmee we verwachten dat de aarde haar rondjes draait in een automatisch tempo. Wij waren hier is dan ook een onderhuids verhaal over het verliezen van het vertrouwen in iets wat onaantastbaar lijkt. De vraag ‘wat als?’ zorgt ervoor dat je pagina na pagina blijft omslaan.

Daarnaast is de rustieke, subtiele stijl van de auteur evenredig aan de langzame veranderingen op aarde: het raakt je zonder dat je er erg in hebt. Thompson Walker geeft een beeldende uiteenzetting van hoe indrukwekkend normaal het leven verder gaat na de vertraging. Het ontbreken van een duidelijk plot is hierbij noemenswaardig, maar niet storend. Passend eerder. Want Wij waren hier kabbelt onverstoorbaar verder, net zoals de vertraging zelf.