Blijf kalm en vlieg

Ingrid van der Chijs is eindredacteur bij RTL Nieuws. Voorheen was ze chef Kennis en Cultuur voor Elsevier en werkte ze als redacteur voor verschillende kranten en tijdschriften. Na haar studies journalistiek en geschiedenis was Van der Chijs stewardess bij Martinair. In Luchtmeisjes, haar non-fictie debuut, komen de verschillende interesses van de auteur dan ook samen.

Filmische geschiedvorming
Al in de eerste pagina’s toont Van der Chijs hoe gevaarlijk de (commerciële) luchtvaart was tegen het einde van de jaren dertig. De piloten vlogen onder omstandigheden die wij ons niet kunnen voorstellen – waanzinnig, eigenzinnig en vooral dapper. Het drukt de lezer met de neus op de feiten, want wat zijn we afhankelijk geraakt van technologie en veiligheidsregels. Dat laatste is terecht; de capriolen die de piloten uithaalden klinken geheel onverantwoord, helemaal met het lot van de passagiers in handen. Maar desondanks vertelt Van der Chijs op zo’n wijze dat je weemoedig verlangt naar zo’n zelfde naïeve, simpele onbezonnenheid.

Hilda Bongertman

Het boek vangt aan met het ontstaan van het beroep luchtmeisje, en de opkomst van de commerciële vliegerij en de KLM. Essentieel zijn hierbij de beginjaren van de stewardessen Hilda Bongertman en Trix Terwindt. Pas later komt de Tweede Wereldoorlog aan de orde. Hierdoor is dit boek zoveel meer dan een verslag van de verschrikkingen en heldhaftigheden in die zwarte periode. Wel is het de voornaamste focus: het ene luchtmeisje zet zich in voor het verzet, de ander maakt nationaal-socialistische propaganda. Bijzonder is het idealisme waarmee de beide dames te werk gaan, dat onderstreept dat ze meer gemeen hebben dan op het eerste gezicht het geval lijkt te zijn.

Sympathie voor beide kampen
Het verhaal is geen lofzang voor verzetstrijders. Het is ook zeker niet alleen een geschiedenisles, maar een literaire beeldschepping van zowel vergane glorie als breekbare dieptepunten. Daarnaast is het een psychologische uiteenzetting van de keuzes van de twee vrouwen, die pas echt interessant worden op het moment dat de vredesvlag uithangt. Hilda en Trix waren directe, hardwerkende vrouwen die zich niet snel lieten tegenhouden. Ze waren initiatiefrijk en onafhankelijk, en vormen daarmee twee boeiende onderzoeksobjecten die met recht een voorname plek in dit boek innemen.

Trix Terwindt

Luchtmeisjes is een eerlijk, direct verslag waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen goed of fout. Van der Chijs heeft de (tragische) achtergrond van Hilda’s en Trix’ keuzes lovenswaardig verstaanbaar onder woorden gebracht. Waardoor we echt de mensen achter hun keuzes te zien krijgen. Luchtmeisjes is verplichte kost voor iedereen die zich interesseert in de magie van de vliegkunst en de vaderlandse geschiedenis, maar ook voor wie een solide, toegankelijk verhaal voorgeschoteld wil krijgen. Deze vertelling leest als een roman. Dat het echt gebeurd is brengt alleen maar meer kippenvel teweeg.