8WEEKLY Archieven - Pagina 33 van 85

Boeken / Fictie

Bitterzoete familiegeschiedenis

recensie: Damon Galgut - De belofte

maandag 20 september 2021 / 0 Reactiesdoor: Merel Aalders3 Sterren

Zuid-Afrika, eind jaren tachtig. De spanningen in het land lopen hoog op. Op hetzelfde moment speelt er zich voor Amor Swart een klein familiedrama af. In De belofte van Damon Galgut wordt een jong meisje opgezadeld met de ingewikkelde geschiedenis van vorige generaties.

Als het einde van haar leven in zicht komt, laat de zieke Rachel Swart haar man beloven dat hij het huis aan de zwarte hulp, Salomé, zal schenken. De twee vrouwen hebben elkaar hun leven lang gekend en Salomé heeft Rachel tot haar einde verzorgd. Amor, de dochter van Rachel, is getuige van deze belofte, maar haar vader wil hier na de begrafenis niets meer van weten. De rest van haar leven zal Amor worden achtervolgd door gevoelens van schuld.

Geschiedenis van een land

Op jonge leeftijd is het voor Amor nog lastig om te begrijpen in ‘wat voor land’ ze leeft, zoals haar broer Anton tegen haar zegt. Ze is zich niet volledig bewust van de betekenis van de apartheid, die tot een einde begint te komen maar die diepe wonden in Zuid-Afrika achterlaat. Amors jeugdige onschuld weerhoudt haar ervan de ‘logica’ van de ontwikkelingen binnen het land en binnen haar familie te begrijpen.

De verteller beweegt heen en weer tussen Amor en de andere familieleden als een bewustzijn dat van alle perspectieven iets meepikt. Broer Anton ontdekt ondertussen zichzelf door zich af te zetten tegen zijn vader en een eigen weg te zoeken, terwijl Amors zus Astrid zich over angsten heen zet en strategisch opereert. Zelfs de blik van de overleden Rachel duikt af en toe op en ook de gedachten van ooms en tantes zweven voorbij.

Verschillende gedaanten

Door al die verschillende stemmen wordt duidelijk hoe diep sommige stereotypen met het wereldbeeld van de personages zijn verweven, zoals de ideeën over een hulp als Salomé. Volgens de meesten telt iemand als zij eigenlijk niet mee, ze is bijvoorbeeld niet eens uitgenodigd voor Rachels begrafenis. ‘Tante Marina heeft in haar niet mis te verstane bewoordingen laten weten dat ze die niet mocht bijwonen. Waarom niet? Ach, doe niet zo dom.’ De belofte van een eigen huis voor Salomé lijkt steeds onmogelijker.

Amor wordt een volwassen vrouw. Op de achtergrond van haar leven komt er een einde aan de apartheid, maar spelen zich ook dagelijkse dingen af zoals de halve finale tegen Frankrijk van het wereldkampioenschap rugby. Net als het Zuid-Afrikaanse land heeft het leven van Amor soms iets bitterzoets en verzet het zich tegen de kaders van een afgesloten verhaal. Amor laat zien hoe een mens of een land ondanks zijn kernachtige identiteit constant verschillende gedaanten aanneemt en altijd in ontwikkeling blijft.

De belofte

Schrijver: Damon Galgut
Uitgever: Querido
Prijs: 21,99
Bladzijden: 318
ISBN: 9789021424552

Beoordeling: 3.5 sterren

Link: De belofte - Damon Galgut - Uitgeverij Querido

Boeken / Fictie

Bitterzoete familiegeschiedenis

recensie: Damon Galgut - De belofte

maandag 20 september 2021 / 0 Reactiesdoor: Merel Aalders3 Sterren

Zuid-Afrika, eind jaren tachtig. De spanningen in het land lopen hoog op. Op hetzelfde moment speelt er zich voor Amor Swart een klein familiedrama af. In De belofte van Damon Galgut wordt een jong meisje opgezadeld met de ingewikkelde geschiedenis van vorige generaties.

Als het einde van haar leven in zicht komt, laat de zieke Rachel Swart haar man beloven dat hij het huis aan de zwarte hulp, Salomé, zal schenken. De twee vrouwen hebben elkaar hun leven lang gekend en Salomé heeft Rachel tot haar einde verzorgd. Amor, de dochter van Rachel, is getuige van deze belofte, maar haar vader wil hier na de begrafenis niets meer van weten. De rest van haar leven zal Amor worden achtervolgd door gevoelens van schuld.

Geschiedenis van een land

Op jonge leeftijd is het voor Amor nog lastig om te begrijpen in ‘wat voor land’ ze leeft, zoals haar broer Anton tegen haar zegt. Ze is zich niet volledig bewust van de betekenis van de apartheid, die tot een einde begint te komen maar die diepe wonden in Zuid-Afrika achterlaat. Amors jeugdige onschuld weerhoudt haar ervan de ‘logica’ van de ontwikkelingen binnen het land en binnen haar familie te begrijpen.

De verteller beweegt heen en weer tussen Amor en de andere familieleden als een bewustzijn dat van alle perspectieven iets meepikt. Broer Anton ontdekt ondertussen zichzelf door zich af te zetten tegen zijn vader en een eigen weg te zoeken, terwijl Amors zus Astrid zich over angsten heen zet en strategisch opereert. Zelfs de blik van de overleden Rachel duikt af en toe op en ook de gedachten van ooms en tantes zweven voorbij.

Verschillende gedaanten

Door al die verschillende stemmen wordt duidelijk hoe diep sommige stereotypen met het wereldbeeld van de personages zijn verweven, zoals de ideeën over een hulp als Salomé. Volgens de meesten telt iemand als zij eigenlijk niet mee, ze is bijvoorbeeld niet eens uitgenodigd voor Rachels begrafenis. ‘Tante Marina heeft in haar niet mis te verstane bewoordingen laten weten dat ze die niet mocht bijwonen. Waarom niet? Ach, doe niet zo dom.’ De belofte van een eigen huis voor Salomé lijkt steeds onmogelijker.

Amor wordt een volwassen vrouw. Op de achtergrond van haar leven komt er een einde aan de apartheid, maar spelen zich ook dagelijkse dingen af zoals de halve finale tegen Frankrijk van het wereldkampioenschap rugby. Net als het Zuid-Afrikaanse land heeft het leven van Amor soms iets bitterzoets en verzet het zich tegen de kaders van een afgesloten verhaal. Amor laat zien hoe een mens of een land ondanks zijn kernachtige identiteit constant verschillende gedaanten aanneemt en altijd in ontwikkeling blijft.

De belofte

Schrijver: Damon Galgut
Uitgever: Querido
Prijs: 21,99
Bladzijden: 318
ISBN: 9789021424552

Beoordeling: 3.5 sterren

Link: De belofte - Damon Galgut - Uitgeverij Querido

Kunst / Expo binnenland

Krullende lippen

recensie: Alida Pott in Groninger Museum

donderdag 16 september 2021 / 0 Reactiesdoor: Els van Swol4 Sterren

In het Groninger Museum is momenteel een kleine maar fijne tentoonstelling te zien met werk van kunstenares Alida Pott (1888-1931). Slechts dertig werken zijn er te zien, in een doorloop naar andere exposities. Misschien is het een opmaat, want het smaakt naar méér.

Alida Pott, Portret van een jonge vrouw, 1921, Collectie Stichting De Ploeg

‘Ik was vooral gecharmeerd van haar bovenlip, die helemaal de vorm had van die gestileerde zeemeeuwen die kinderen met kleurpotloden tekenen’. Dat schrijft John Banville in zijn roman De blauwe gitaar over zijn ‘kleine meisje’, maar het zou net zo goed over bijvoorbeeld het Portret van een jonge vrouw van Alida Pott kunnen gaan.

Alida Pott was het eerste, maar niet het enige vrouwelijke lid van de Groningse schilders die bekend stonden onder de naam De Ploeg. Het meeste werk van haar dat wordt getoond, stamt uit de jaren twintig van de vorige eeuw, toen de Ploegschilders hun hoogtepunt beleefden. Zij schilderde op expressionistische wijze, wat je goed ziet in de blauwe bomen op het schilderij Het Blauwborgje (1920), een boerderij even buiten Groningen.

Ploegschilder en méér dan dat

Pott was getrouwd met Ploegschilder George Martens (1894-1970). Hij gebruikte een snelle toets, terwijl krullende lippen en de expressieve manier waarop handen werden geschilderd typerend zijn voor Pott. Lang was onduidelijk of het grote olieverfportret van de voetballer Hans Tetzner (1927), een familievriend, nu was geschilderd door Martens of Pott. Voor het eerste pleit de snelle toets voor het Pott. Onder andere vanwege de uitwerking van de handen. En die krullende lippen…

Pott overleed op tweeënveertigjarige leeftijd aan een longziekte. Om onduidelijke redenen wilde haar man het werk van zijn vrouw na haar dood niet tentoonstellen. Als vrouwen overigens al een plaats kregen op exposities, want dat was in haar tijd niet vanzelfsprekend. Het is jammer dat Pott nooit een plek heeft gekregen op een expositie, want ze overtreft het werk van haar man en van menig andere Ploegschilder.

Expressionistisch én subtiel

Haar werk heeft iets eigenzinnigs. Op bijna alle getoonde portretten is het hoofd bijvoorbeeld iets geneigd, alsof de geportretteerden richting de nieuwsgierige kijker willen zeggen: ‘Wat nou, kijk maar eens goed! Ja, ik ben een Ploegschilder met mijn expressionistische, dikke lijnen die je onder andere ziet op mijn landschappen. Maar ik kan ook klein en intiem werken, subtiel en met maar een paar rake lijnen. En in terracotta een aandoenlijke oude vrouw neerzetten. De handen gevouwen op haar schoot, de boezem hangend. Niet “mooi”, maar o zo treffend. Toch?’

Alida Pott, Boomgaard Blauwborgje, 1920, Collectie Stichting De Ploeg

Naast portretten en landschappen zie je ook dadaïstische collages, affiches en allerlei gebruiksvoorwerpen die Pott heeft ontworpen. Zoals een houtsnede à la Wajongpoppen, om nog maar te zwijgen van een servethouder, een poetsdoos, een metalen eierdopje en houten broches. Hierin verheft ze alledaagse gebruiksvoorwerpen tot iets bijzonders.
Dichtte Harriet Laurey (1924-2004) niet:

Dan moet men heel gewone dingen.
Iets jaren ouds, bijvoorbeeld koffie zetten.
Aandachtig op kleine gebaren letten.
Zorgvuldig bonen in de molen doen.

Een warme, korreldroge geur begint
zich langzaam door de kamer te verspreiden,
de dingen tot hun leven te bevrijden.
De spiegel glimlacht terug. Het water zingt.

Dat is zo’n beetje de sfeer die je inademt als je door deze kleine, door curator Nadia Abdelkaui met zorg samengestelde expositie loopt: letten op kleine dingen, zoals gekrulde lippen. Een tentoonstelling die laat zien dat Alida Pott in al haar veelzijdigheid méér was dan een Ploegschilder.

Alida Pott in Groninger Museum

Gezien in: Groninger Museum, Groningen
Nog te zien tot: zondag 31 oktober 2021

Beoordeling: 4 sterren

Link: Alida Pott in het Groninger Museum

Kunst / Expo binnenland

Een nieuwe kijk op kunst

recensie: Met andere ogen

zondag 05 september 2021 / 0 Reactiesdoor: Lisa Spooren4 Sterren

Elk kunstwerk vertelt een verhaal, maar dat is lang niet altijd in één oogopslag te zien. De tentoonstelling ‘Met andere ogen’ laat op een toegankelijke en interactieve wijze zien dat je door aandachtig kijken meer uit een kunstwerk kunt halen dan je vooraf zou denken.

In de eerste zaal die je betreedt hangt slechts één schilderij. Je zou geneigd zijn om snel door te lopen naar de volgende zaal, maar het idee is juist om plaats te nemen op de bank die ervoor staat en je ogen de kost te geven aan de weergegeven zonsondergang. De lucht baadt nog even in goudgeel zonlicht, terwijl de eerste koelte van de nacht zijn aantrede doet. De donkere bruintinten waarmee het heuvelachtige landschap is bedekt benadrukt die aankomende duisternis. Dat is één interpretatie bij het zien van dit schilderij.

Charles-François Daubigny, Zonsondergang, 1876-1877 © Museum Gouda

Maar…wat zie jij? In de zalen die volgen vormt wat jij wel en niet ziet de rode draad. Via de audiotour word je aangespoord om goed te kijken, luisteren, ruiken en uiteindelijk te ervaren wat voor invloed dat heeft op jouw beleving van kunst. Het maakt deze tentoonstelling een vindingrijke manier om kunst toegankelijk te maken.

Wat zie jij?

Het is lastig om te bepalen wat je ziet als je niet weet waar je op moet letten. De audiotour helpt je daarbij, maar het is de bedoeling is dat je eerst zelf naar de kunstwerken kijkt. Zo sta je in de tweede zaal oog in oog met een schilderij van een interieur. Aan tafel zit een jonge vrouw die een brief aan het schrijven is, een tafereel waar in eerste instantie niets bijzonders aan lijkt. Als je langer kijkt valt op dat er op de achtergrond schilderijen tegen een muur staan en hangen.

Piet Meiners, Portret van Cobi Arntzenius-Witsen in het atelier op Ewijkshoeve, 1896 © Museum Gouda

Zit deze vrouw in een kunstenaarsatelier? Ze draagt een trouwring, dus kun je je afvragen: is dit een getrouwde vrouw die werkt als kunstenares? Is ze getrouwd met een kunstenaar? Of komt ze uit een kunstenaarsfamilie? Via deze vragen kun je zelf aan de slag met het interpreteren van haar rol en de betekenis van het schilderij. De tentoonstelling verrast je steeds opnieuw met zulke inzichten over kunst.

Al je zintuigen gebruiken

Naast je ogen, gebruik je in deze tentoonstelling ook je oren en neus. Je ziet een stilleven en kunt via twee geurboxen ruiken aan de vruchten die je ziet. Maar leuker is een schilderij van een interieur in de avond, of in vroeg ochtendlicht. Op de achtergrond zie je een raam waar een beetje licht doorheen schemert. De voorgrond is vrij donker en wordt aan je zicht onttrokken door een half openstaande deur. Op zichzelf misschien niet heel bijzonder, maar de interessante toevoeging komt via de audiotour, waarbij je twee verschillende muziekfragmenten hoort. Als eerste een idyllisch muziekje wat het lege interieur lijkt te verlevendigen en het schilderij een vrolijke twist geeft. Als tweede hoor je een heel onheilspellend stuk, waardoor de donkere kleuren op de voorgrond opeens heel dreigend aandoen. Grappig genoeg beïnvloedt geluid je beleving van het schilderij.

Henri Fantin-Latour, Interieur, 1859 © Museum Gouda

Door de ogen van een ander

Het leuke aan kunst is dat iedereen iets anders kan zien in een kunstwerk. Door te kijken naar kunst via de ogen van iemand anders doe je nieuwe inzichten op. In het laatste deel van de tentoonstelling vertellen inwoners van Gouda wat zij zien in een kunstwerk. Hun perspectieven zorgen er dan ook voor dat je nieuwe dingen ziet in de schilderijen. Door de grote hoeveelheid audio stops en de lengte van de fragmenten is het laatste deel echter eigenlijk te lang. Bovendien zijn er vrijwel geen zaalteksten aanwezig, dus ben je verloren zonder audiotour en kun je ook niet voor kiezen om even snel de belangrijkste informatie te scannen in het laatste deel.

Toch is het een spannende tentoonstelling met een innovatief concept, dus het zou mooi zijn om meer van zulke tentoonstellingen te zien. De interactieve insteek draagt uit dat kunst niet moeilijk hoeft te zijn. Goed kijken vormt de sleutel en dat wordt hier alleen maar aangemoedigd. Zo krijg je, zonder dat je diepgaande kennis mee hoeft te brengen, een mooie introductie op de verschillende manieren waarop je naar kunst kan kijken. Goede kans dat je na afloop ‘met andere ogen’ naar kunst kijkt.

Met andere ogen

Gezien in: Museum Gouda, Gouda
Nog te zien tot: zondag 09 januari 2022

Beoordeling: 4 sterren

Link: Museum Gouda

Boeken / Fictie

Instapmodel voor sciencefiction

recensie: Olga Ravn – Het personeel

donderdag 02 september 2021 / 0 Reactiesdoor: Dorien Pool3 Sterren

Op een ruimteschip, ver hiervandaan, in een niet-gedefinieerde toekomst, is een strijd gaande tussen het menselijke en niet-menselijke personeel. Via getuigenverklaringen ontdek je langzaamaan wat er gebeurd is. Met Het personeel onderzoekt de Deense auteur Olga Ravn wat het betekent om mens te zijn.

Het personeel van Olga Ravn speelt zich af op een ruimteschip, die enkele lichtjaren hiervandaan rond een planeet zweeft. Het verhaal bestaat uit getuigenverklaringen van de werknemers, die zowel menselijk als mensachtig zijn. Langzaam ontvouwt zich het verhaal en wordt duidelijk dat de grens tussen mens en mensachtige niet altijd helder is en voor welke problemen dit zorgt.

‘Er zijn menselijken, en er zijn mensachtigen. Zij die geboren zijn, en zij die geschapen zijn. Zij die zullen sterven, en zij die dat niet doen. Zij die zullen vergaan, en zij die niet zullen vergaan.’

Eigen wil

De mensen denken aanvankelijk dat ze hun creaties volledig onder controle hebben, maar gaandeweg blijkt dat ook zij een eigen wil hebben. Ze negeren updates en ontwikkelen gevoelens die niet in hen geprogrammeerd zijn. Ze vragen zich af waarom ze eigenlijk minderwaardig zijn, enkel omdat ze niet uit een mens zijn geboren.

Ondertussen zien de mensen het leven op het ruimteschip ook steeds minder zitten. ‘We gaan gebukt onder de herinneringen aan waar we vandaan komen’, vertelt een van de werknemers. Terwijl hun leven eindig is, leven de mensachtigen voor eeuwig voort doordat hun bewustzijn wordt geüpload in de cloud. Dit besef zorgt voor spanningen, de tweedeling groeit totdat er nog maar één oplossing mogelijk lijkt.

Marginaal

Naast de bespiegelingen over het mens-zijn is het verhaal verder vrij marginaal. Ze zweven rondom een vreemde planeet, vermoedelijk om die te bewonen omdat de aarde niet langer bewoonbaar is, het klassieke sciencefictionverhaal. Ook het idee van mensachtige werknemers is natuurlijk niet nieuw, in Do androids dream of electric sheep van Philip K. Dick (en de filmbewerking Blade runner) werd dit zelfs nog interessanter aangepakt, door twijfel te laten ontstaan over iemands identiteit.

Het personeel is aansprekend door de gekozen vorm. Doordat informatie mondjesmaat wordt prijsgegeven, word je gestimuleerd om door te lezen. In de poëtische beschouwingen lees je dat Ravn een groot schrijver is, maar inhoudelijk is het vrij oppervlakkig. Al met al is Het personeel niet meer dan een leuk instapmodel om kennis te maken met het genre sciencefiction.

Het personeel

Schrijver: Olga Ravn
Uitgever: Dag Mag
Prijs: 18.99
Bladzijden: 136
ISBN: 978-94-932481-3-7

Beoordeling: 3 sterren

Link: Het personeel - Olga Ravn - Das Mag

Evert Elzinga

Kunst / Reportage

special: Romanovs in de ban van de ridders

Evert Elzinga

Hoofse liefde in Hermitage Amsterdam

woensdag 25 augustus 2021 / 0 Reactiesdoor: Lisa Spooren / beeld: Zaalfoto © Evert Elzinga 0 Sterren

Vorig jaar werkte ik bij Hermitage Amsterdam aan Romanovs in de ban van de ridders, een tentoonstelling waarin onder andere op een thematische manier wordt gekeken naar hoe mensen leefden in de middeleeuwen.

In de grote zaal van de tentoonstelling leer je meer over het dagelijkse leven van welgestelde mensen uit de middeleeuwen. Wat deden ze in hun vrije tijd? Hoe uitten zij gevoelens naar een geliefde? En hoe vierden ze feest? Naar zulke vragen deed ik onderzoek tijdens mijn masterstage. In een serie van een paar specials vertel ik jullie meer over mijn onderzoek door enkele objecten uit te lichten die mooi illustreren hoe middeleeuwers leefden. Hiervoor trap ik af met een blogpost over hoofse liefde.

Kistje met scenes of ridderromans, tweede helft veertiende eeuw © Staatshermitage Museum, foto door Alexander Koksharov

Liefde in de middeleeuwen

Liefde is van alle tijden, net zoals het geven van geschenken aan geliefden. Alleen, wat voor geschenken gaven mensen aan elkaar in de middeleeuwen? In die tijd was het voor adellijke mannen gebruikelijk om hun geliefde een ivoren kistje te geven, gevuld met, je zou het niet raden, toiletartikelen! Op zulke kistjes werden liefdesscenes afgebeeld, maar daar hield het niet bij op. Ieder object in het kistje werd voorzien van liefdessymboliek om de serieuze intenties van de edelman kracht bij te zetten. In de tentoonstelling zie je dat mooi terug in een ogenschijnlijk onopvallende kam.

Een kam als liefdesgeschenk?

Kam, tweede helft vijftiende eeuw © Staatshermitage Museum, foto door Alexander Koksharov

Het is nu niet voor te stellen dat je van je geliefde een kam als geschenk krijgt, maar dat was in de middeleeuwen onder de adel heel normaal. In die tijd waren kammen noodzakelijk, omdat mensen zich minder grondig wasten en nauwelijks toegang hadden tot schoon water. De bovenste rij met dunne en dicht op elkaar staande tanden van deze kam was dan ook bedoelt om luizen en viezigheid uit het haar te verwijderen. In de onderste rij staan de tanden net wat verder uit elkaar. Aangezien ook mensen in de middeleeuwen een bad hair day vervelend vonden, is deze rij bedoelt om haar in model te brengen. Voor adellijke mannen en vrouwen die zich toen nog niet goed konden wassen was dit dus best wel een nuttig cadeau. Maar daar houdt het niet bij op.

Als je goed kijkt naar het midden van de kam, dan zie je dat er een hartje is uitgesneden op de plek waar de gebruiker het vastpakte. Het hart, een iconisch symbool voor de liefde, wijst erop dat de ontvanger het object waarschijnlijk heeft gekregen van een geliefde. Naast het hart is een inscriptie te zien in het Hebreeuws waar staat: ‘God zegent u’ . Op kammen in andere museumcollecties vind je veelal een liefdesspreuk of zelfs de naam van een geliefde als inscriptie. Of de geliefde blij was met deze kam zullen we nooit weten. Er zijn geen gebruikssporen te bekennen, dus goede kans dat de kam niet vaak is gebruikt.

Afdekplaatje voor een spiegel, tweede helft veertiende eeuw © Staatshermitage Museum, foto door Alexander Koksharov

Een spiegel met liefdessymbolen

Nog zoiets wat wij nooit cadeau zouden doen, maar wat in de middeleeuwen een luxeproduct was: spiegels. Het bekijken van je reflectie is nu heel vanzelfsprekend, maar in de middeleeuwen waren spiegels zoals wij die nu kennen nog niet uitgevonden. Gepolijst metaal was het beste alternatief, maar het kostte veel tijd, moeite en geld om dat om te toveren tot een spiegel die een duidelijke reflectie kon tonen. Om de kostbaarheid van het object te benadrukken en tegelijkertijd het oppervlak te beschermen werden spiegels afgedekt met ivoren afdekplaatjes. Een van de afdekplaatjes in de tentoonstelling toont een verliefd stel. Dit afdekplaatje stelt geen bestaand koppel voor, want evenals spiegels werden zulke plaatjes in grote getalen gemaakt.

Net als bij de kam zien we wel symbolen die verwijzen naar de liefde. Op de schoot van de jonge vrouw zie je een hondje, een beeltenis die verwijst naar het bekende spreekwoord ‘zo trouw als een hond’. Met haar andere arm zet ze een krans op het hoofd van een man, terwijl hij zijn hand liefelijk heeft uitgestrekt naar haar kin. Op de rechterhand van de man zit een tamme valk, wat net zoals het hondje ook symbool staat voor trouw. De valk is tam en dient dus maar één eigenaar en symboliseert het hart van de jongeman, die ook maar aan één vrouw toebehoort.
Een spiegel met afdekplaatje was in de middeleeuwen dus het ultieme cadeau om aan je geliefde te geven aan wie je eeuwige trouw wilde beloven en van wie je onvoorwaardelijk hield. Zo zie je dat toiletartikelen uit de middeleeuwen onverwachts via symbolen vol met romantische betekenis kunnen zitten.

Romanovs in de ban van de ridders

Gezien in: Hermitage Amsterdam, Amsterdam
Nog te zien tot: zondag 09 januari 2022

Peter Tijhuis

Kunst / Expo binnenland

De vele gezichten van Frida Kahlo

recensie: Cobra Museum voor Moderne Kunst

Peter Tijhuis

woensdag 25 augustus 2021 / 0 Reactiesdoor: Lisa Spooren / beeld: Zaalbeeld © Peter Tijhuis 4 Sterren

“Ze dachten dat ik een surrealist ben, maar dat ben ik niet. Ik schilder nooit dromen. Ik schilder mijn eigen werkelijkheid,” zei Frida Kahlo (1907-1954) in 1953 tegen Time Magazine. Haar realiteit en die van haar man Diego Rivera (1886-1957) worden op een veelzijdige manier getoond in de tentoonstelling Frida Kahlo & Diego Rivera: A Love Revolution.

De liefde tussen Kahlo en Rivera bloeide op in 1928 toen zij elkaar ontmoetten via de Mexicaanse communistische partij. Een jaar later trouwden ze, maar het was een stormachtige relatie met buitenechtelijke affaires aan beide kanten. Tegelijkertijd leefden zij in roerige tijden waarin revoluties elkaar in een vlug tempo opvolgden. De tentoonstelling geeft een gelaagd beeld van hun relatie tegen een achtergrond van deze maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, waarbij met name de schilderijen van Kahlo de boventoon voeren.

Met dank aan The Jacques and Natasha Gelman Collection of 20th Century Mexican Art en The Vergel Foundation/INBAL-Secretaría de Cultura. © 2021 Banco de Mexico Diego Rivera Frida Kahlo Museums Trust, Mexico DF c/o Pictoright Amsterdam 2021

Tijdgenoten

In de eerste drie zalen zie je schilderijen van Mexicaanse tijdgenoten van Kahlo en Rivera. Lopend door die zalen wil je weten: waar kijk ik naar? Waarom zie ik op een schilderij van Juan Soriano (1920-2006) een meisje met hersens in haar hand? Waarom heeft Gunther Gerzso (1915-2000) een portret gemaakt van een man die alleen maar bestaat uit witte en rozige hoekige vormen? Maar in de zaalteksten, gebundeld in een boekje, staat hoofdzakelijk biografische informatie en weinig verheldering over de kunstwerken. Wel wordt het duidelijk dat Kahlo en Rivera deze kunstenaars hebben gekend. Zo geven deze schilderijen een goed beeld van de tijdgenoten van Kahlo en Rivera, maar het is jammer dat inhoudelijke informatie over de kunst ontbreekt. Je ziet wat er geschilderd werd, maar de beeldtaal van deze kunstenaars wordt niet toegelicht.

Een kijkje in de levens van Kahlo en Rivera

Vanwege de nadruk op biografische gegevens wekt het eerste deel van de tentoonstelling een afstandelijke indruk. Vluchtig schiet je van de ene naar de andere kunstenaar. Dit verandert radicaal halverwege de tentoonstelling, waar het zwaartepunt verschuift naar Kahlo en Rivera. Je krijgt via uitvergrote foto’s op de wanden een indruk van de gigantische muurschilderingen van Rivera, die vaak een politiek of nationalistisch karakter hadden.
Waar Rivera zich vooral richtte op sociale en maatschappelijke kwesties, nam Kahlo haar innerlijke belevingswereld als uitgangspunt. De zaalteksten wijzen je op symbolen die Kahlo en Rivera gebruikten om uitdrukking te geven aan hun Mexicaanse identiteit en politieke standpunten. Dat geeft een frisse en welkome blik op een kunstenares bij wie het accent vaak ligt op haar fysieke en emotionele lijden. Gelukkig zie je in deze tentoonstelling dat Kahlo niet altijd verwijst naar dat leed in haar kunst.
Zo komen de communistische sympathieën van Kahlo naar voren in een tekening die ze maakte van het Vrijheidsbeeld in New York. In plaats van een fakkel houdt Lady Liberty een geldzak en een atoombom vast. Adolf Hitler en Joseph Stalin verstopt in haar buik. Maar het zou te simplistisch zijn om Kahlo enkel daar mee te vangen. Zo voelde ze zich ook aangetrokken tot de Indiase filosofieën en levensbeschouwing, wat je goed ziet in haar gebruik van het derde alziende oog in Zelfportret als Tehuana (1943). Naast de inheemse symboliek komt ook haar man Rivera terug: op haar voorhoofd heeft ze hem afgebeeld, alsof hij haar haar derde (alziende) oog is.

The Jacques and Natasha Gelman Collection of Mexican Art © Met dank aan de Throckmorton Fine Art, Inc

Fotografie en kleding

De tentoonstelling sluit af met fotoseries van Kahlo en Rivera en gereconstrueerde traditionele Mexicaanse klederdrachten voor vrouwen. Met name de fotoseries onderstrepen het intieme karakter van de tentoonstelling, omdat de fotografen Kahlo en Rivera vaak samen hebben gefotografeerd. Het contrast tussen Kahlo en Rivera is groot in de tentoonstelling, omdat Kahlo zich vooral richtte op haar innerlijke belevingswereld en Rivera op sociale en maatschappelijke problemen. Daardoor zie je de onderlinge band tussen de twee in het eerste deel van de tentoonstelling niet goed terug. De fotoseries brengen daar wat meer verandering in. Kahlo gaat, tegen het einde van de tentoonstelling, leven. Naast de zelfportretten die het artistieke hoogtepunt van de tentoonstelling waren zie je boven je hoofd korte filmpjes waarin Kahlo je lachend toekijkt. Zo ligt de nadruk uiteindelijk toch op Kahlo, en verdwijnt Rivera naar de achtergrond. De tentoonstelling is zeker de moeite waard vanwege de prachtige zelfportretten en beeldtaal van Kahlo, maar niet vanwege een breder begrip van de band tussen deze twee kunstenaars.

Cobra Museum voor Moderne Kunst

Gezien in: Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen
Nog te zien tot: zondag 03 oktober 2021

Beoordeling: 4 sterren

Kunst / Expo binnenland

Prachtige klei komt tot leven

recensie: The Art of Aardman

maandag 23 augustus 2021 / 0 Reactiesdoor: Vera Verhoef5 Sterren

Ontmoet het beroemde schaap, Shaun the Sheep, op de expositie van Aardman Studios in het Forum Groningen. Daarnaast kom je nog meer geweldige film personages tegen uit bijvoorbeeld Wallace & Gromit, Chicken Run en The Pirates! Band of Misfits. Na Parijs, Frankfurt, Melbourne, Seoul en Daegu heeft Nederland nu de eer om deze prachtige verzameling films van Aardman tentoon te stellen.

Bij binnenkomst weet je niet waar te beginnen met kijken door al het moois van deze Oscar-winnende studio uit Bristol. Helden worden stap voor stap leven ingeblazen. De magie straalt van de tekeningen, decors en kleimodellen af. Fascinerende ideeën zijn uitgewerkt tot amusante films. Nu is eindelijk te zien hoe dat allemaal tot stand komt in deze betoverende reis door de wereld van de Aardman Studios.

Het Galjoen, set van The Pirates! Band of Misfits, 2012

Van mini tot maxi

Alles is zo klein en tastbaar. De miniatuursets en oneindige accessoires zijn zorgvuldig gecreëerd door getalenteerde vakidioten. De liefde voor dit ambacht komt terug in de uitwerking van prachtige vormen en constructies. Kleine konijntjes, klassieke schilderijen, fraaie kleding, grappige posters en smakelijke gerechten geven de films extra karakter. Daarnaast worden records behaald met Dot. De kleinste stop-motion animatie over een blond meisje, niet groter dan een muntje van tien cent, gefilmd met een Nokia N8. Met diezelfde camera is Gulp gemaakt, de grootste stop-motion film. Dat er gewerkt wordt met reusachtige objecten blijkt ook uit het gigantische schip van The Pirates! Band of Misfits. Het schip is bijna aan te raken en door de verrekijkers kom je nog dichterbij om zicht te krijgen op de uitgewerkte details.

Schetsen personages voor de Shaun the Sheep Movie, Farmageddon, 2019

Schetsboekje bij de hand

Elk verhaal begint met een wit vel papier en die velletjes kom je zeker tegen. Niet meer leeg, maar vol met indrukwekkende ideeën van enthousiaste schapen, monsterkonijnen en avontuurlijke piraten. Schetsboeken liggen open met handgetekende figuurtjes. Ze tonen hoe je favoriete karakters vorm krijgen. Ook plattegronden en interieurdesigns van kerken, villa’s, molens en schepen worden op papier uitgewerkt voordat ze in het echt worden gebouwd. Langzaam ontdek je steeds iets meer over het geheime proces dat Aardman goed onder de knie heeft om deze magische klei-animaties mogelijk te maken.

Geboren uit klei

Peter Lord en David Sproxton maakten ooit hun eerste cut-out animatie. Het succes kwam door over te gaan van getekende beelden naar klei. Na het eerste filmpje over de superheld Aardman kwam de geboorte van Morph, het mannetje uit klei. Gevolgd door de eerste verschijning van Wallace & Gromit in A Grand Day Out. De raket staat nu op de expositie klaar voor vertrek. Inmiddels zijn er heel wat personages bijgekomen. Lady Campanula poseert in haar sierlijke outfits en het monsterkonijn toont zijn innerlijke skelet. Piraten wisten de set te veroveren en zelfs de Kerstman is niet vergeten met Arthur Christmas.

De kelder van Wallace & Gromit: set uit The-Curse of the Were Rabbit, 2005

Speelparadijs

Complete decors met schattige en bijzondere elementen halen weer het kind in je naar boven. Steeds weer blijft er iets nieuws te spotten. Als je goed oplet kun je de vingerafdrukken nog vinden op de klei. Juist dit imperfecte element geeft de animatie zijn levendige karakter. Een stukje persoonlijkheid en plezier dat de makers meegeven aan hun creaties. Er is veel interessants te zien en daarom krijg je geen genoeg van. Extra informatie nodig… dan zijn er QR-codes te scannen om de audiotour zelf te beluisteren. Na deze expositie geniet je nog meer van de unieke stop-motion films nu je weet hoe de klei helemaal tot leven wordt gebracht. Een stukje geschiedenis dat gelukkig zijn einde nog niet kent.

De nieuwste film van Studio Aardman, Het Ruimteschaap, is nu te zien op Netflix en Pathé Thuis. Klik hier voor de recensie over deze film.

The Art of Aardman

Gezien in: Forum Groningen, Groningen
Nog te zien tot: zondag 29 augustus 2021

Beoordeling: 5 sterren

Link: Forum Groningen

Boeken / Fictie

Claudel als de meesterverteller

recensie: Philippe Claudel – Een Duitse fantasie & Els van Swol – Tien boeken, tien deugden

dinsdag 10 augustus 2021 / 0 Reactiesdoor: Joost Festen3 Sterren

De Franse schrijver Philippe Claudel wordt door veel critici gezien als een meesterlijke verhalenverteller. In deze recensie bespreken we zijn meest recente verhalenboek Een Duitse fantasie. Als vervolg hierop is Tien boeken, tien deugden van Els van Swol – dat gaat over de romans van Claudel – onderwerp van bespreking.

Een schrijver onder de loep nemen op basis van zijn nog steeds groeiende oeuvre is zowel een leuke bezigheid voor een fan als het werk van een criticus. Om dat oeuvre beter op waarde te schatten duiken we eerst in het meest recente werk van de schrijver zelf. In juli verscheen Een Duitse fantasie.

Een Duitse fantasie

De vijf verhalen die Philippe Claudel schreef in een periode van vier jaar tussen 2016 en 2020 worden door de schrijver op een meesterlijke manier met elkaar verbonden. Claudel geeft in zijn naschrift uitleg over het ontstaan van deze verhalenbundel. Met name het eerste verhaal, Ein Mann en het laatste, Die Kleine, zijn stevig aan elkaar verbonden, waardoor de gehele verhalenbundel een natuurlijke eenheid vormt.

Wat Claudel een meesterlijke verteller maakt, wordt duidelijk in de eerste alinea’s van ieder verhaal. De schrijver weet de lezer direct te pakken en de sfeer van het verhaal in een paar regels zo neer te zetten dat je onmiddellijk het verhaal ingetrokken wordt. Hoe verschillend de vijf verhalen ook zijn, Claudel is telkens in staat de sfeer, omstandigheden en de gemoedstoestand van de hoofdpersoon vakkundig te beschrijven. Daarnaast weet hij de wil om door te lezen direct op te roepen.

Toch gaat het in deze kleine bundel een keer mis. Het verhaal Gnadentod is dermate fragmentarisch, doordat het is opgebouwd uit notities, dat het veel minder pakt dan de andere verhalen. Wel nodigt het uit om door te lezen en te beleven wat er in de notities wordt verwoord.

Wat alle verhalen in deze bundel gemeen hebben is het duistere onderwerp van de dood. Deze waart rond in alle vertellingen in al zijn gedaanten. Ook hebben alle verhalen een Duitse titel. De tijd waarin de verhalen spelen kunnen zomaar in of rond de Tweede Wereldoorlog geschetst zijn, al is dat laatste niet helemaal te duiden.

In het slot van de bundel, Die Kleine, herpakt Claudel zich meesterlijk en voert hij je mee in een pakkende vertelling, waarmee hij de cirkel van de bundel op onverwachte wijze sluit. De lezer wordt zo achtergelaten in verwondering, die je nieuwsgierig maakt naar meer werk van deze woordkunstenaar.

Tien boeken, tien deugden

De filosofe, schrijfster en 8WEEKLY-redactrice Els van Swol neemt in haar boek Tien boeken, tien deugden het romanoeuvre van schrijver Philippe Claudel onder de loep. Eén van Claudels boeken (Het verslag van Brodeck) was ooit onderwerp van haar afstudeerwerk aan de Open Universiteit. Deze schrijver is, zoals we al snel kunnen opmerken in dit boek over de boeken van Claudel, bekend terrein voor haar.

Opvallend aan het boek van Van Swol is dat al snel duidelijk is dat Tien boeken, tien deugden een wetenschappelijk karakter heeft. Dat is merkbaar aan de verwijzingen en voetnoten. Deze storen de lezer niet, maar benadrukken en ondersteunen in hoge mate de zorgvuldigheid van de schrijfster.

Van Swol neemt de lezer mee langs de boekenkast met romans van Claudel en laat zien dat hij een aantal aspecten in zijn boeken laat terugkeren. Er zijn onderwerpen die steeds opnieuw aan bod komen of situaties die vergelijkbaar zijn maar steeds anders beschreven worden, die een kenmerkende rol vervullen in de vertellingen van Claudel. Eén van de onderwerpen die in de boeken van Claudel voorkomt is eten. Ook in Een Duitse fantasie maakt eten (of juist het ontbreken van eten) onderdeel uit van veel verhalen.

Er spreekt uit de analyse van Van Swol een grote liefde voor het werk van deze Franse schrijver, die aanstekelijk is voor de lezer. Tien boeken, tien deugden moedigt aan om een of meerdere romans van de schrijver ter hand te nemen en zelf te ontdekken wat Van Swol ons vertelt over het boek. Nergens beschrijft ze zoveel dat het lezen van het boek overbodig wordt. Het plezier in het lezen zal absoluut niet vergaan zijn na het lezen van de bespiegelingen over de tien romans van Philippe Claudel. Wel is de drang voelbaar om naar de romans zelf te grijpen.

Een Duitse fantasie
Philippe Claudel
De Bezige Bij
20,99 euro
144 blz.
ISBN 9789403122519

Tien boeken, tien deugden
Els van Swol
Boekscout
18,50
117 blz.
ISBN 9789464313710

Beoordeling: 3.5 sterren

Link: Tien boeken, tien deugden - Els van Swol
Link: Een Duitse fantasie - Philippe Claudel

Boeken / Non-fictie

Een pleidooi voor de vrouwelijke kracht

recensie: Bloed. Een vrouwengeschiedenis - Beatrijs Smulders

maandag 09 augustus 2021 / 0 Reactiesdoor: Dorien Pool4 Sterren

Beatrijs Smulders, ’s lands bekendste verloskundige, groeide op in een interessante tijd. Haar jeugd brengt ze door in de preutse en stijve jaren vijftig en als twintiger belandt ze in de krakersrellen in Amsterdam, waar een nieuwe wind door de straten waait. Dit alles beschrijft ze in haar autobiografie waarvan Bloed het eerste deel is.

Beatrijs is begin twintig en woont in Amsterdam, aangetrokken door de vrije cultuur in de jaren zeventig. Haar studie ergotherapie was slechts een excuus om in de hoofdstad te kunnen wonen, maar het is niet haar roeping. Na een goed gesprek met een vriendin realiseert ze zich waar haar affiniteit ligt. Ze wil verloskundige worden.

Deze Beatrijs is Beatrijs Smulders, een van de bekendste verloskundigen van Nederland. Ze staat bekend als pleitbezorger van de thuisbevalling en van de natuurlijke bevalling, zonder te veel medische bemoeienis. In Bloed, het eerste deel van haar autobiografie, vertelt ze hoe ze tot haar inzichten kwam.

Beatrijs vertelt in dit deel over haar leven vanaf haar vroege jeugd in Brabant tot ze halverwege dertig is, vanaf de jaren 50 tot de jaren 80. Ze beschrijft niet alleen haar persoonlijke leven, maar neemt de lezer mee in de grote ontwikkelingen uit haar tijd. Het katholicisme dat plaatsmaakte voor de vrije jaren zestig en zeventig, de komst van de pil, de legalisering van abortus, maar ook de krakersrellen in Amsterdam en de protesten tegen kernwapens in de Koude Oorlog.

Verhalen uit de praktijk

Het interessantst zijn haar verhalen over haar werk als verloskundige. Ze vertelt over de ouderwetse praktijk in de opleiding, haar twijfels over deze aanpak leidden tot vernieuwende inzichten in haar eigen verloskundepraktijk.

Haar eigen praktijk richt ze in vanuit de overtuiging dat vrouwen vanuit hun eigen kracht moeten handelen. Als bijvoorbeeld een barende vrouw op haar rug op bed ligt, waarbij de omstanders op haar neer kijken, dan wordt haar kracht haar ontnomen. Geïnspireerd door andere culturen en door de medische boeken van haar zeventiende-eeuwse voorouders introduceert ze de baarstoel, waarbij de vrouw rechtop kan bevallen, geholpen door de zwaartekracht. Niet alleen verloopt de bevalling gemakkelijker, de vrouw kan hierbij ook haar waardigheid behouden.

Hoe zij de bevallingen beschrijft, zo respectvol en zo vertrouwend op de oerkracht van de vrouw, is gewoonweg inspirerend. Ze beschrijft het alsof je erbij bent als lezer, je ziet het gebeuren, zonder dat het te grafisch of onsmakelijk wordt. Ook laat ze vrouwen aan bod komen uit alle lagen van de samenleving. In haar praktijk in hartje Amsterdam treft ze zowel de prostituee die achter het raam werkt als de BN’er die bekend is van tv.

Trauma’s

Haar roeping tot verloskundige hangt samen met haar eigen seksuele zoektocht. Als meisje kan ze bijna niet wachten tot ze oud genoeg is om de liefde te bedrijven, maar op de vakanties in haar tienerjaren zonder haar ouders ziet ze al snel ook de vreselijke keerzijde. Ze ontmoet meisjes die door jongens worden verkracht, een paar keer wordt ze zelf bijna het slachtoffer.

Later in haar verloskundepraktijk ziet ze dat veel vrouwen hun trauma tijdens de bevalling herbeleven, soms ook met goede afloop – door de ervaring ‘resetten’ ze hun lichaam, waarna ze van hun trauma bevrijd lijken.

De vertelvorm, geheel chronologisch, is wat saai. Ook is de biografie zo uitgebreid dat logischerwijs niet alle delen even relevant of interessant zijn. Zo geeft ze bijvoorbeeld een hele beschouwing over de moslimcultuur en beschrijft ze bijna tot in detail hoe haar jeugd is verlopen. Overbodige stukken die, wanneer de biografie slechts éen boek zou beslaan, waarschijnlijk waren gesneuveld.

Haar inzichten en pleidooi voor de vrouwelijke kracht maken het boek de moeite waard. Hopelijk bevatten de volgende delen meer fascinerende verhalen en inzichten uit de verloskundepraktijk.

Bloed. Een vrouwengeschiedenis

Schrijver: Beatrijs Smulders
Uitgever: Nijgh & van ditmar
Prijs: 22,50
Bladzijden: 368
ISBN: 9789038808512

Beoordeling: 4 sterren

Link: Bloed - Beatrijs Smulders - Nijgh & van Ditmar

Boeken / Non-fictie

Beter beslissen kun je leren

recensie: Ruis - Daniel Kahneman, Olivier Sibony & Cass R. Sunstein (vertaald door Lidwien Biekmann & Koos Mebius)

maandag 09 augustus 2021 / 0 Reactiesdoor: Emma Johnson2 Sterren

Ruis veroorzaakt de nodige verstoringen in ons denken. Toch is ruis lastig op te sporen, laat staan te reduceren. In Ruis pogen Daniel Kahneman, Olivier Sibony en Cass R. Sunstein ons desondanks te laten zien hoe we denkfouten kunnen verminderen.

Wanneer het gaat om beoordelingsfouten, denken we al gauw aan het begrip bias: systematische afwijking. Door bewuste of onbewuste vooringenomenheid worden de resultaten van een onderzoek vertekend. Ruis is echter een stuk minder bekend en laat zich het beste definiëren als ‘willekeurige spreiding’. Waar bias systematisch is en zich beter laat voorspellen, is ruis onderhevig aan willekeur en daardoor lastiger te ontdekken. In veel situaties spelen zowel bias als ruis een rol en is het dus belangrijk te herkennen welke factor voor welke vertekening verantwoordelijk is.

Baanbrekende voorganger

Veruit de meest bekende auteur van de drie – Nobelprijswinnaar Kahneman–- brak bij het grote publiek door met Ons feilbare denken. De belangrijkste premisse van dit werk is een doodeenvoudige: het brein werkt met twee systemen, voor het gemak ‘systeem 1’ en ‘systeem 2’ genoemd. ‘Systeem 1’ is als een automatische piloot: wanneer ons gevraagd wordt om uit te rekenen hoeveel 1+1 is, dan hoeven we niet echt te rekenen. We wéten dat het antwoord ‘2’ is en dus hoeft ‘systeem 2’ niet aan het werk.

Dat gebeurt pas wanneer we bijvoorbeeld uitrekenen hoeveel 4156 x 9274 is. Kahneman past in Ons feilbare denken de wisselwerking van deze systemen toe in talloze praktijkvoorbeelden en maakt zo inzichtelijk hoe we helder en effectief kunnen beredeneren. Een baanbrekend werk waarvan wereldwijd meer dan twee miljoen exemplaren verkocht werden.

Hoge verwachtingen

Misschien ligt het aan de samenwerking met coauteurs Sibony en Sunstein, misschien aan de gecreëerde verwachtingen na Ons feilbare denken, maar van Kahnemans heldere stijl is weinig over in Ruis. Wie vooral geïnteresseerd is in praktische handvatten om ruis te verminderen, kan maar beter het advies uit de inleiding ter harte nemen en een aantal van de meer technische hoofdstukken overslaan. Voor de niet-statisticus voegen deze taaie hoofdstukken weinig opzienbarends toe.

En dat terwijl de premisse van het boek veelbelovend is. Behoorlijk wat onrecht en misverstanden zijn volgens de auteurs toe te schrijven aan ruis. Zoals bijvoorbeeld rechters die eenzelfde misdrijf op een regenachtige dag zwaarder bestraffen dan op een zonnige, vergelijkbare sollicitanten die verschillend beoordeeld worden, artsen die voor de lunch eenzelfde patiënt anders diagnosticeren dan erna: het zou niet mogen, maar toch zijn deze verschijnselen aan de orde van de dag. Er is geen sprake van opzet en ook als we ons er bewust van zijn kunnen we er niet zomaar iets aan doen.

Niet-ingeloste belofte

Pas na enkele honderden pagina’s wordt Ruis wat interessanter, wanneer het gaat om de mogelijkheden om ruis tegen te gaan. Ethische bezwaren komen aan bod. Algoritmes worden in het leven geroepen om menselijke ruis tegen te gaan, maar brengen risico’s op discriminatie met zich mee. Zo kunnen algoritmes al dan niet opzettelijk gedragsvoorspellers gebruiken die sterk gerelateerd zijn aan ras of geslacht. Een gevaarlijke ontwikkeling voor een samenleving die steeds meer op algoritmes berust.

Niet meer dan enkele pagina’s worden vuilgemaakt aan deze implicaties van ruisreductie. De hoofdmoot van Ruis leest als een wetenschappelijke publicatie die snel omgezet moest worden naar een nieuwe bestseller. Met een in de stijl van Ons feilbare denken-vormgegeven cover schept Ruis de valse verwachting ons beslisvermogen te verbeteren. De lezer moet echter zelf door heel wat ruis ploeteren om er nog wat van op te kunnen steken.

Ruis: Waarom we zo vaak verkeerde beslissingen nemen, en hoe we dat kunnen voorkomen

Schrijver: Daniel Kahneman, Olivier Sibony & Cass R. Sunstein (vertaald door Lidwien Biekmann & Koos Mebius)
Uitgever: Nieuw Amsterdam
Prijs: 24,99
Bladzijden: 448
ISBN: 9789046828465

Beoordeling: 2 sterren

Link: Ruis - Daniel Kahneman, Olivier Sibony & Cass R. Sunstein - Uitgeverij Nieuw Amsterdam

Tag Archief van: 8WEEKLY

Geschiedenis van een land

Verschillende gedaanten

De belofte

Misschien ook iets voor u

Geschiedenis van een land

Verschillende gedaanten

De belofte

Misschien ook iets voor u

Ploegschilder en méér dan dat

Expressionistisch én subtiel

Alida Pott in Groninger Museum

Misschien ook iets voor u

Wat zie jij?

Al je zintuigen gebruiken

Door de ogen van een ander

Met andere ogen

Misschien ook iets voor u

Eigen wil

Marginaal

Het personeel

Misschien ook iets voor u

Liefde in de middeleeuwen

Een kam als liefdesgeschenk?

Een spiegel met liefdessymbolen

Romanovs in de ban van de ridders

Misschien ook iets voor u

Tijdgenoten

Een kijkje in de levens van Kahlo en Rivera

Fotografie en kleding

Cobra Museum voor Moderne Kunst

Misschien ook iets voor u

Van mini tot maxi

Schetsboekje bij de hand

Geboren uit klei

Speelparadijs

The Art of Aardman

Misschien ook iets voor u

Een Duitse fantasie

Tien boeken, tien deugden

Misschien ook iets voor u

Verhalen uit de praktijk

Trauma’s

Bloed. Een vrouwengeschiedenis

Misschien ook iets voor u

Baanbrekende voorganger

Hoge verwachtingen

Niet-ingeloste belofte

Ruis: Waarom we zo vaak verkeerde beslissingen nemen, en hoe we dat kunnen voorkomen

Misschien ook iets voor u

Archieven

Nieuwe schrijvers

Over