Dans en film vinden elkaar bij Cinedans

Dinsdag 4 juli

Dance with farm workers

foto: still uit Dance with farm workers

In deze documentaire van Wu Wenguang zien we de Chinese choreografe Wen Hui (ook te zien in Julidans op 7 en 8 juli) aan het werk tijdens de repetities van de voorstelling Dance with farm workers. We volgen het maakproces van de productie waarin Hui samenwerkt met tien professionele dansers en dertig voormalige boeren uit de arme regio van de Sichuan provincie. Verlangend naar een beter leven trokken de boeren naar Peking. Daar werken ze nu in de constructiebouw, vaak onder slechte omstandigheden. Hui wil met deze voorstelling de boeren een stem geven en aandacht vragen voor hun situatie. Daadwerkelijk iets aan de situatie veranderen kan zij niet, maar door de boeren een centrale rol in de voorstelling te geven, maakt zij ze zich wel hard voor hen. Het is fascinerend om te zien hoe Hui de boeren uitnodigt en stimuleert om zich te uiten in zang en beweging. Alhoewel de boeren in het begin nog wat terughoudend tegenover het project staan en zich vooral zorgen maken over de financiële vergoeding, weet Hui ze met subtiele overredingskracht steeds meer te enthousiasmeren voor het project. Met als uiteindelijk resultaat dat ze vol overgave en passie de voorstelling spelen. Jammer is dat de documentaire soms wat langdradig is en dat het uur vooral gevuld wordt met aan elkaar gemonteerde repetitiebeelden. We komen weinig meer te weten over de drijfveren van Wen Hui. De repetitiebeelden in combinatie met interviews of een voice-over hadden wellicht een nog boeiender verhaal opgeleverd.

Cielo azul cielo negro

foto: still uit Cielo azul cielo negro

De afsluitende Cinedans film is Cielo azul cielo negro van de Argentijnse regisseurs Paula De Luque en Sabrina Farji. Het is een fictiefilm die draait rondom vier personages: Violeta, Abel, Gabriel en Ana. We krijgen fragmenten uit hun levens te zien, die elkaar op sommige momenten kruizen. In eerste instantie lijkt te zijn gekozen voor een abstract concept, zonder duidelijke verhaallijn, maar later in de film wordt het verhaal juist heel expliciet en gedetailleerd. Dit creëert een vreemde stijlbreuk, die niet bijdraagt aan een consistente vorm. Het verhaal ligt er bovendien nogal dik bovenop en in combinatie met sentimentele muziek wordt het geheel behoorlijk melodramatisch. Het aandeel dans in deze film is op wat fragmenten van dansers na onduidelijk en meestal ver te zoeken. Ook is de kwaliteit van de filmbeelden nogal mager. Alles bij elkaar doet de film eerder denken aan een niet zo geslaagd afstudeerproject van een student van de filmacademie, dan aan een volwaardige film. In ieder geval niet een heel sterke keuze om het festival mee af te sluiten.

Terugblik

Janine Dijkmeijer. Foto: Marc McClain

Met Cielo azul cielo negro is een einde gekomen aan de vierde editie van het Cinedans festival. In zijn geheel genomen een succesvolle en boeiende editie, al was de programmering van de eerste twee dagen toch het meest overtuigend. Directeur Janine Dijkmeijer kijkt ook terug op een geslaagd festival. Het is een festival voor liefhebbers en die zijn zeker op hun wenken bediend. Ook het randprogramma met workshops en debatten voor professionals is enthousiast ontvangen. Ondanks het warme weer en de voetbalmanie zaten de zalen een aantal avonden goed vol. Cinedans is bovendien uitgenodigd om komend jaar vergelijkbare festivals te organiseren in Beijing en India, dus ‘Cinedans goes international’! Maar volgend jaar zomer komt het festival zeker ook weer terug naar Amsterdam. (Maaike van Geijn)

Maandag 3 juli

Double Skin / Double Mind

De Spaanse filmmaakster Maite Bermudez volgde Emio Greco | PC tijdens workshops in Amsterdam en Wenen. Emio Greco en Pieter C. Scholten werken sinds 1995 samen in een zoektocht naar een nieuwe dansvorm. Ze zijn erin geslaagd een nieuw en uniek bewegingsidioom te ontwikkelen. Nieuwsgierigheid naar het lichaam en haar innerlijke motieven vormen voor hen het vertrekpunt. In de documentaire zijn beelden te zien van workshops, repetities en voorstellingen. Ook komen Greco, Scholten en een aantal dansers van het gezelschap uitgebreid aan het woord. Idee achter deze documentaire is om de kijker meer inzicht te geven in het gedachtegoed en de drijfveren van Emio Greco en Pieter C. Scholten.

Still uit de film: Double Mind / Double Skin

Alhoewel in de documentaire intrigerende en pakkende beelden te zien zijn, is Bermudez niet in haar opzet niet geslaagd. De interviews verwarren eerder dan dat ze helderheid en begrip opwekken. De bezoeker verlaat de bioscoop geïmponeerd door de prachtige beelden, maar met grote vraagtekens over wat Emio Greco, Pieter C. Scholten en de dansers ons nou in godsnaam probeerden duidelijk te maken in de interviews en gesprekken onderling. Uit de wirwar van termen blijft je bij dat ademhaling en de intentie achter de bewegingen essentieel zijn voor Greco, maar dat is wel mager voor een documentaire van een uur. De keuze van Bermudez om vooral opnames van gesprekken tussen de makers en zijn dansers te gebruiken, werkt niet goed. Dit zijn immers echte insider discussies, die voor een buitenstaander maar moeilijk te plaatsen of bevatten zijn.

Wel is het mooi om te zien hoe de dansers in de workshop zich de complexe bewegingstaal van Greco eigen maken. In het begin zijn ze voorzichtig, terughoudend en naar het lijkt ook licht in verwarring, maar uiteindelijk zie je dat de zo kenmerkende bewegingen langzaam in hun lichamen neerdalen. (Maaike van Geijn)

Lees hier de recensie over de nieuwste voorstelling van Emio Greco | PC, Hell.

Zondag 2 juli

Saburo Teshigawara, danser l’ invisible

Regisseuse Elisabeth Coronel (Frankrijk) portretteert in deze documentaire één van de grootmeesters van de Japanse moderne dans: Saburo Teshigawara. Met zijn eigen gezelschap Karas maakt hij sinds 1985 zeer vernieuwende dansvoorstellingen. Zijn bewegingstaal is geheel eigen en uniek, waarbij de nadruk ligt op totale expressie. Teshigawara vermengt in zijn choreografieën westerse (breakdance, moderne dans) en oosterse (noh, tai chi) danstradities en smeedt daaruit een nieuwe stijl. Zijn gezelschap Karas is een graag geziene gast op internationale podia en festivals.

Still uit de film: Saburo Teshigawara, danser l’ invisible

In de documentaire van Coronel zien we Teshigawara aan het werk in Tokyo, Parijs, Lille en Yokohama. Alhoewel Teshigawara vrijwel nooit over zijn werk spreekt, liet hij zich voor deze documentaire gedurende een aantal maanden volgen en filmen. We zien hem aan het werk tijdens de repetities van Kazahana in Lille en krijgen ook beelden te zien van de uiteindelijke voorstelling. Teshigawara werkt geconcentreerd met de dansers en besteedt veel aandacht aan het toelichten van sfeer en expressie waar hij naar op zoek is. Ademhaling en een gebalanceerde verdeling van energie zijn voor hem essentieel. Naast repetities met professionele dansers volgt Coronel Teshigawara ook bij de repetities van Prelude for Dawn, een choreografie die hij maakte met blinde kinderen. Het is indrukwekkend om te zien hij hoe hij heel voorzichtig met deze kinderen werkt en ze prachtig laat bewegen. In de documentaire verweeft Coronol beelden van repetities en voorstellingen met een aantal interviews waarin Teshigawara uitgebreid aan het woord komt. Hij vertelt over zijn jeugd in Japan, zijn keuze voor dans en beslissende momenten in zijn leven.

Saburo Teshigawara, danser l’ invisible is een boeiend en mooi document over deze intrigerende choreograaf, waarin we meer te weten komen over de werkwijze en drijfveren van Teshigawara. Minpuntje is dat de documentaire wat traag is en met momenten iets te lang stil blijft staan bij een repetitie of een persoonlijk verhaal van Teshigawara. Hierdoor wordt de aandacht van de kijker niet altijd vastgehouden. Desalniettemin is Coronel er in geslaagd een heel persoonlijk portret neer te zetten dat een verrassende blik biedt in de wondere wereld van Saburo Teshigawara.

Cinedans debat

Foto: Marc McClain

Op zondag 2 juli en maandag 3 juli gaan specialisten uit de vakgebieden choreografie, technologie, interactieve media en dansnotatie met elkaar in gesprek over de documentatie, overdracht en ontwikkeling van hun werk. Doel van deze ontmoetingen is om kennis uit te wisselen en samen nieuwe mogelijkheden te onderzoeken. Er zijn onder meer presentaties van Scott deLahunta (onderzoeker Amsterdamse Hogeschool voor de Kunst), Bertha Bermudez (ex-danseres, repetitor en onderzoeker Emio Greco/PC) en Chris Ziegler (media ontwerper en kunstenaar). Het debat wordt maandagavond afgesloten met de vertoning van de documentaire Double Skin/ Double Mind van Emio Greco/PC. (Maaike van Geijn)

Zaterdagavond 1 juli

Passion

Still uit de film: Mountain Air

In het programmaonderdeel Passion zijn drie dansfilms gebundeld waarin liefde en, jawel, passie centraal staan. De eerste film die vertoond wordt is Jeg Dig Elsker (I You Love) van de Deense filmmaker Ulrik Wivel. Danser Nikolaj Hübbe gaat op zoek naar de diepere beweegredenen van de hoofdpersoon James in de balletklassieker La Sylphide; een romantisch liefdessprookje met tragische afloop. In de film zien we veel drama en pathos in combinatie met zware, sentimentele muziek. Het is allemaal net iets ‘over the top’, waardoor de film niet meer ontroert. Daarna wordt de korte film Iris van de Duitse regisseur Lutz Gregor vertoond. Iris is onderdeel van een vierluik waarin Gregor samenwerkt met ex-dansers van het fameuze Ballet Frankfurt. Deze film noir werkt met spannende en vooral ook mooie beelden toe naar een noodlottig hoogtepunt. De laatste film in het Passion programma is Mountain Air van de Nederlandse filmmaakster Annick Vroom, gemaakt in samenwerking met het Hans Hof Ensemble en geïnspireerd op de productie Höhenluft. Het verhaal speelt zich af in een Zwitsers sanatorium, waar een bourgeois gezelschap probeert te herstellen van zieke longen. Aan de hand van enkel beweging en muziek komen we meer te weten over de levens van verschillende patiënten en de relaties onderling. Mountain Air ziet er prachtig uit en is als leuke en frivole dansfilm fijn om naar te kijken.

Shorts II

Still uit de film: Tra la la

In het programma Shorts II razen tien korte films van tussen drie en vijftien minuten over het doek. Eén van de hoogtepunten is de film Tra la la van de Engelse regisseuse Magali Charrier. Zij neemt ons mee naar een lyrische fantasiewereld waarin drie vrouwen terugblikken op hun kindertijd. Verstilde zwart-wit beelden worden versierd met kindertekeningen van giraffen en olifanten. Een indrukwekkende korte film met beklijvende subtiele en poëtische beelden. Van geheel andere orde is de dansfilm A.P.A.A.I. van Spaanse regisseur Guillem Morales. In een razendsnelle aaneenschakeling van beelden en bewegingen krijgen we drie versies van een scenario in een lobby te zien. Morales film is explosief, verontrustend en roept met momenten een horrorachtige sfeer op. Spannend is ook de korte film Alt I Alt van de Noorse filmmaker Torbjørn Skårild. Een jongen staat op de hoge duikplank van een futuristisch aandoend zwembad, hij lijkt de sprong te gaan maken. Maar in de vier minuten durende film zoomt Skårild juist in op het moment vóór de sprong, we zien de duikplank ritmisch heen en weer gaan en de sprong blijft uiteindelijk uit.

Cinedans Awards

Cinedans Award winnaar Rodrigo Pardo. Foto: Marc McClain

Na een enerverende filmavond is het tijd voor de uitreiking van de Cinedans Awards, maar eerst wordt het publiek nog getrakteerd op de wondere en hilarische wereld van poppenspeler Duda di Paiva de Souza. De Souza nodigt ex-danser Derrick Brown uit om de winnaar van de publieksprijs bekend te maken. Van de in totaal 220 inzendingen uit 32 landen mocht de jury slechts één winnaar kiezen. De juryprijs gaat naar Rodrigo Pardo voor zijn film Dos Ambientes (zie recensie hieronder). De jury is erg enthousiast over zijn (eerste!) film waarin hij zelf danste en zowel de choreografie als de regie verzorgde. De publieksprijs gaat naar Tra la la van Magali Charrier (zie recensie hierboven), een terechte winnaar. En dan ….is het tijd voor een feestje met DJ’s in het café van De Balie. (Maaike van Geijn)

Zaterdagmidag 1 juli

Shorts I – verschillende makers

Still uit de film: Pod

Het leuke van een uur gevuld met korte dansfilms, zoals Shorts I, is dat je om de 5 á 10 minuten een ander wereldje in geslingerd wordt. Als het goede films zijn tenminste, die je met sterke, verrassende beelden in een gecomprimeerde spanningsboog meteen bij de lurven grijpen. Pod is zo’n film. De Britse Shelly Love laat in een sinistere wachtkamer een witte doek tot leven komen, door middel van een reverse-techniek. De doek worstelt met de aanwezige heren en dames. Uiteindelijk verstikt de lap alles en iedereen.

The Hunt intrigeert door buitenissigheid. Onder de serene klanken van een monnikenkoor begint een bijkans naakte man oncontroleerbaar te schokken. In extreme close-ups zien we het zweet uit zijn poriën opwellen. Zijn spieren trekken zich samen als hij een imaginaire boog spant. Hij schiet, verheft zijn armen als de Messias en lacht in zijn gekte. Muziek, beweging en cameravoering spannen samen tot een koortsachtig slachtvisioen.

Saaie films waren er ook, zoals Seawall, een registratie van dans op locatie. Mooi hoor, het beeld van een witgejurkt danseresje dat contractions en releases maakt bij een plasje met veren erin, of dansers in oranje overals die tegen een pier oprennen, maar verder gebeurt er weinig. De vraag ‘Waarom doen zij dit?’, dringt zich op en dat is een slecht teken.

Instant Steps / A breath with Pina Bausch

Instant Steps. Foto: Joris Jan Bos

Instant Steps en A breath with Pina Bausch zijn beide documentaires. In de eerste volgt Jellie Dekkers het leven van koning der improvisatie Michael Schumacher. Voor A Breath with Pina Bausch heeft Pina Bausch aan filmmaker Hüseyin Karabey toestemming gegeven om te filmen tijdens haar repetities, uiterst zeldzaam naar het schijnt. Heel voorzichtig heeft hij La Bausch en dansers uit Istanbul gefilmd tijdens een project, dat resulteerde in de voorstelling Nefes. Bausch praat zo min mogelijk. Zij resideert achter een tafel, voor haar voeren dansers om beurten hun improvisatie uit. Ze reageert enkel met een minzaam lachje, een opgetrokken wenkbrauw, een gracieus wegwuiven. Karabey handhaaft Bausch’ geen-tekst-methode. Hij wisselt repetitiebeelden af met die van de uiteindelijke voorstelling. Dat werkt vooral in het begin heel sterk.

Dekker heeft gekozen voor de meer ambachtelijke manier van documentaire maken: we zien Schumacher dansen en reizen. Daarnaast praat hij ook veel over zijn ideeën en werkwijze. Uit de beelden spreekt hoe charmant en humoristisch hij is, overlevingsmechanismen voor een freelance danser. Jammer dat Dekker uiteindelijk te lang uitweidt over Schumachers privéleven. Zijn passie voor dans, zowel in woord als beeld, is boeiender. (Ruth Naber)

Vrijdag 30 juni

Opening Cinedans

Foto: Marc McClain

In de grote zaal van debatcentrum De Balie opende directrice en ex-danseres Janine Dijkmeijer met trots deze vierde editie van het Cinedans festival. Sinds 2003 zet zij zich samen met Hans Beenhakker in voor de dansfilm, en met succes. Het festival is dit jaar uitgegroeid van een tweedaags naar een vijfdaags festival, een bewijs dat het goed gaat met de dansfilm. Cinedans krijgt niet alleen steeds meer erkenning van het publiek, maar ook van de fondsen.

Twee films van Nederlandse bodem, Reimerswaal van Clara van Gool en Valse Wals van Mark de Cloe, waren uitverkoren om het festival te openen. Reimerswaal is een korte film van zeven minuten geïnspireerd op het gelijknamige gedicht van Gerrit Achterberg. Met prachtige poëtische beelden laat Van Gool een opbloeiende liefde tussen een man en vrouw zien. De liefde eindigt echter tragisch; in een vlaag van woede vermoordt de man de vrouw. De hele film is geschoten op zee. De sierlijke paringsdans en de uiteindelijke worsteling vinden aan de oppervlakte en diep onder water plaats. Een beeld dat sterk blijft hangen is een radio die onder water dobbert en verwrongen geluiden uitbrengt. Een filmisch zeer fraai document.

Still uit Valse Wals van Mark de Cloe

Daarna werd Valse Wals vertoond. De film is een verfilming van drie theaterstukken van Orkater: Valse Wals, Bankstel en Zucht. Hoofdrolspelers in zowel het theaterstuk als de film zijn Ria Marks en Titus Tiel Groenestege. Ook in deze film staat de liefde centraal, we zien het verloop van een relatie tussen een man en een vrouw vanaf het prille begin tot aan de laatste zucht. Geheel zonder woorden, maar met sterk gebruik van beweging en mimiek zien we veertig jaar huwelijk aan ons voorbij trekken. Met name Valse Wals en Bankstel zijn filmisch heel spannend neergezet. Extra visuele effecten, zoals versneld zappen tussen beelden of het laten verdwijnen van personages, zijn effectief en geven het oorspronkelijke stuk met deze filmversie een meerwaarde. In het laatste deel Zucht worden er nauwelijks filmtechnieken toegepast en kabbelt de film traag voort, waardoor de film nogal inzakt. Dat is jammer, wat het doet teniet aan de eerste twee geslaagde delen.

Met Valse Wals eindigde het openingsprogramma in De Balie, maar voor meer dans en film kon het publiek zich verplaatsen naar het Openluchttheater in het Vondelpark. Voor een laaiend enthousiast publiek werden daar Valse Wals en Bankstel live opgevoerd. Tussen de scènes door werd hard geklapt en voor de mensen die net de film hadden gezien, was het boeiend om direct daarna de theaterversie te bewonderen en de twee versies met elkaar te vergelijken.

Still uit Dos Ambientes van Rodrigo Pardo

De zwoele zomeravond werd in het Vondelpark afgesloten met de dansfilm Dos Ambientes van Rodrigo Pardo. In de woonkamer, keuken en badkamer van zijn eigen appartement filmde Pardo energieke dansscènes waarin de tango en vechtscènes de revue passeren. Dansers lopen tegen de muur op, vliegen over het aanrecht en dansen een gecompliceerde tango op en boven het toilet. Een spannende, vaak verrassende en met momenten heel komische dansfilm. Hiermee kwam een einde aan de geslaagde Cinedans opening, we zijn benieuwd wat het festival de komende dagen voor ons in petto heeft. (Maaike van Geijn)