Theater / Achtergrond
special:

‘In het theater kan ik echt verliefd worden’

Elke maand een nieuwe theaterverrassing. Dat is waar Blind Date, de serie van het Theaterinstituut Nederland waarin jonge makers de kans krijgen hun stukken aan een groter publiek te laten zien, in het kort voor staat. 8WEEKLY is niet vies van een beetje avontuur en daarom besteden we iedere maand aandacht aan de uitverkoren theatermaker(s). In maart staat Allemaal 37 van regisseur Lenneke Maas op het programma. 8WEEKLY sprak met haar over vriendschap en vervreemding.

Lenneke Maas

Lenneke Maas

De voorstelling Allemaal 37 gaat, zoals de titel al doet vermoeden, over een vriendengroepje dat voornamelijk uit dertigers bestaat. Ze zitten met elkaar te eten en te praten over belangrijke beslissingen in het leven: kinderen, werk, vriendschap en liefde. Het gaat over de idealen van vroeger en hoe die met de tijd versleten lijken te zijn, maar ook over hoe vriendschappen en relaties veranderen als mensen ouder worden. Het stuk is geïnspireerd door Maas’ eigen leven. ‘Ik heb zelf zo’n groep met vrienden, inmiddels allemaal in de dertig. Op zulke avonden gaat het er best heftig aan toe en komen alle grote vraagstukken voorbij. We riepen vroeger allemaal dat we nooit burgerlijk zouden worden en dat roepen we eigenlijk nog steeds, maar ondertussen is het onvermijdelijk gebleken.’ Om die tegenstelling nog sterker uit te drukken, heeft ze ervoor gekozen om de dertigers te laten spelen door acteurs van vijftien, zestien jaar. ‘Wat ik spannend vind en waar ik naar op zoek ga, is vervreemding. Het beeld moet niet kloppen met wat je hoort. Hier zie je jonge lichamen die oude taal spreken. Dat werkt confronterend,’ vindt Maas. Het wordt herkenbaar en houdt het publiek tegelijkertijd een spiegel voor. Wat is er toch gebeurd met die dromen van toen?

Werkwijze

~

Lenneke Maas is afgestudeerd aan de Fontys Academie voor Drama. Sindsdien heeft ze meerdere stukken voor het theater geregisseerd, onder andere voor United-C en Productiehuis Brabant, dat ook deze Blind Date-voorstelling produceert. Het vervreemdende element komt vaak terug in haar werk. Zo maakte ze Golden Girl, over een oude vrouw, een oma, die gespeeld werd door een jong meisje. Of Botox, over vrouwen die uiterlijk jong willen blijven en zich daarvoor tot botox en plastische chirurgie wenden. Het waren ook toen jonge meiden die in de huid van deze vrouwen kropen. ‘Ik vind die contrasten heel interessant. Het maakt je bewust van de vergankelijkheid van het lichaam. De personages nemen een voorschot op de tijd.’ Dat weet het publiek te waarderen; er treedt vaak een grote mate van herkenning op. ‘Maar ze vinden ook vooral dat de jonge acteurs heel goed spelen.’ Die acteurs kunnen overal worden gecast. Soms komt Maas iemand op straat tegen waarvan ze meteen het gevoel heeft dat diegene geschikt is, maar ook tijdens audities of lessen die ze zelf geeft ontdekt ze jong talent. Haar voorstellingen komen meestal tot stand vanuit een idee. ‘Een verbazing eerder. Dat bespreek ik vervolgens met Marcel Lenssen, die al veel voor mij geschreven heeft. In een aantal sessies proberen we dan de kern te pakken te krijgen. Marcel gaat schrijven en de eerste versie bekijken we dan met een dramaturg. Dan gaat het balletje rollen en moet het een voorstelling worden.’ De jury van Blind Date ziet in Maas een veelbelovend talent, want ze is nu voor de tweede maal geselecteerd, nadat ze met haar eerste voorstelling Her name was Lola in 2002-2003 ook al in de serie Jonge Theatermakers stond.

Confrontatie en uitdaging

~

Voor Maas is een theatervoorstelling een manier om even stil te staan bij het leven zelf. ‘Theater is geen film, het moet niet de werkelijkheid willen nabootsen. Er is meer ruimte voor verbeelding en uitvergroting. Er wordt één aspect uit het leven gepakt en getoond. Dat kan troostend werken, of juist confronterend. Ik kan tijdens een voorstelling ook echt verliefd worden. Een voorstelling die je aan het denken zet, waar je iets van geleerd hebt, dat is mooi.’ Maas ze wist al vrij snel dat ze wilde regisseren. ‘Acteren heb ik ook wel gedaan, maar dan zit je toch vast aan een bepaalde voorstelling. Als regisseur heb je de vrijheid om een idee te kunnen articuleren en zelf tot een voorstelling te maken. Dat is de grootste uitdaging, om jezelf tot het uiterste te drijven om iets moois neer te zetten. Maar dat vind ik er juist ook zo geweldig aan.’

Ze vindt het boeiend om met vorm te experimenteren. Dat deed ze tot nu toe in het bijzonder in de voorstelling Under my skin, waarin ze ook zelf acteerde, samen met Lisa van Doremalen. Het is een voorstelling waar Maas erg tevreden over is en die ze in de toekomst nog wel verder wil uitwerken. Het verbeeldt een intiem gesprek tussen twee vrouwen, waarbij de een de ander opneemt met een camera. Daardoor wordt het gedetailleerd en komt het heel dichtbij. Dat werkt, wederom, confronterend. Maas vindt haar inspiratie voor die terugkerende thema’s als vervreemding, generatieverschillen en contrasten, vaak in beelden. ‘Ik heb thuis allerlei fotoboeken, waarbij een bepaald beeld me kan raken. Dat kan ik dan als uitgangspunt nemen. Ik heb het ook met films en muziek. Het is vaak de sfeer die me inspireert tot nieuwe ideeën.’

~

Haar voorstellingen kennen daarnaast veel autobiografische elementen. ‘Gebeurtenissen of personen uit mijn eigen leven kunnen ook als uitgangspunt dienen, zoals bij Allemaal 37 het geval is. Daarbij ga ik niet mijn hele persoonlijke leven er in gooien, maar vooral wat ik om me heen zie, wat me opvalt.’ Ze blijft op zoek naar nieuwe uitdagingen. ‘Laatst sprak ik met mijn dramaturg over de vraag: wat gaan we nu doen, hoe gaan we verder? Daar kwam uit dat het voor een volgend project goed zou zijn om de grote zaal op te zoeken. Daar kun je nieuwe dingen uitproberen en met grotere mise-en-scène’s werken.’ Momenteel is Maas bezig met een nieuw stuk over seksualiteit, dus de grote zaal laat nog even op zich wachten. Toch zullen we naar verwachting nog veel van haar gaan horen want, zoals haar eigen voorstelling al aangeeft: het is altijd belangrijk om je dromen te volgen.

Allemaal 37 is in maart 2009 in verschillende theaters in het land te zien.