Een steeds wijdere horizon

Veilige plek

De maatschappij van de DDR, vaak afgeschilderd als bureaucratisch, onderdrukkend en in koude oorlog met West-Europa, was voor de jonge Annette juist een veilige plek. Het systeem bood zekerheid in ruil voor loyaliteit. De ideologie – solidariteit, antifascisme, opbouw van een rechtvaardige samenleving – werd noch door haarzelf noch door haar omgeving ter discussie gesteld.

Op 9 november 1989 kwam de val van de Berlijnse Muur, de Mauerfall. Duitsland werd herenigd en het socialistisch perspectief als ideaal van saamhorigheid verdween. Voortaan waren alle burgers vrije individuen die hun gang konden gaan binnen het felbegeerde liberalisme. Voor Annette Falk Lund betekende het een opnieuw definiëren van haar identiteit. Ze verhuisde naar Denemarken en werd lerares, vervolgens persfotograaf en geleidelijk aan kunstenaar.

Het sprookjes-tekenende meisje van vroeger stak opnieuw de kop op. Langzamerhand ontspon zich een gesprek met zichzelf en tegelijkertijd het wenkend perspectief van een leven als kunstenaar. Steeds opnieuw ontwerpt ze deze zelfdefinitie tegen de achtergrond van een Bühne. Ieder motief is tegelijk een biografisch brokstuk en een enscenering.

Schilderen als regie

‘Ik schilder mijn figuren als op een toneel. Ben als het ware de regisseur van een beeldentheater. Ik begin met de contouren van een ‘hoofdrol’ en dan verschijnen langzamerhand de bijrollen van mensen, dieren en objecten. De totaliteit van het mogelijke verhaal dat zo ontstaat plaats ik in een landschap.’

Haar nieuwe vaderland, dat behalve Jutland eigenlijk bestaat uit honderden eilanden omringd door water, is gemakkelijk te herkennen in haar werk. Naast licht en kleur lijken de hoofd- en bijrollen ontsnapt uit de Noordse sagen en legenden. De enorme verscheidenheid aan motieven en het soms kinderlijke kleurgebruik doen denken aan de Deense Cobraschilders van de vorige eeuw.

‘Mijn relatie met het kleurenspectrum is tamelijk rationeel. Ik houd me in principe aan de drie basiskleuren en neem me voor, als ik begin, daar twee van te gebruiken. Ik meng nooit op palet, altijd op het doek zelf, zodat een pasteuze werking ontstaat. Ik gebruik graag grof linnen en jute, dat versterkt het effect.’

 

De contrastwerking van de elementaire kleuren zet zich voort in de motieven. Groot en klein, licht en donker, leven en dood. In het schilderij ‘Demeter’ krijgt de levengevende godin van de vruchtbaarheid de hoofdrol. Aan haar voeten een uitgestrekte vrouwenfiguur. Is het haar dochter Persefone, die ontvoerd werd door de god van de onderwereld? Is het Annette zelf? Het vruchtbaarheidsmotief sluit nauw aan bij Falk Lunds nadruk op ‘natuur als essentie’. Niet zo verwonderlijk bij een kunstenaar die leeft en werkt op een van de meest onbedorven plekken van Noordwest-Europa.

Onbedorven landschap

Wie rondloopt in de enorme tuin, de appelboomgaard, de moestuin, de bloembedden en langs het glooiende veld naar de oevers van de fjord kijkt waant zich een eeuw terug. Op het smalle strand lopen IJslandse paarden; op kleine zandbanken liggen zeehonden in het zonnetje. Langs de hemel trekken enorme formaties ganzen, druk pratend met elkaar. Soms schuift de schaduw van de zeearend, die ze hier ‘vliegende deur’ noemen, over het landschap.

 

Een bevriende collega stimuleerde haar om te beginnen met abstract werken. Falk Lund combineert non-figuratief en semi-figuratief werk met het uitproberen van monochrome opstellingen. Jezelf ontwikkelen, middels de dialoog met jezelf, het Selbstgespräch – zoals de naar woorden zoekende Falk Lund vertelt, gaat niet van een leien dakje. Ze verbreedt haar horizon met de slogan ‘schilder waar je weerstand voelt’. Vitaliteit neerzetten zonder de uitbundige contrastwerking van basiskleuren naast elkaar. Maar de hedendaagse Scandinavische soberheid – wit, grijs, beige en een gedempte kleurtoets als enige frivoliteit – staat ver van haar af. Met afgrijzen vertelt ze van een kunstmanifestatie waar niet één echte kleur te zien was. ‘We hebben een nieuwe Cobra nodig’, is haar commentaar.

 

Falk Lund heeft geëxposeerd in Denemarken, Noorwegen, Duitsland en België. Haar werk hangt in privécollecties, scholen en in andere openbare gebouwen. Het gymnasium van Thisted, het oude handelsstadje aan de Limfjord, plaatste een groot werk dat bijna de hele wand beslaat.