Het Nachtpodiumverhaal

Begin 2004 hoorde ik voor het eerst iets van Machinefabriek. Ik kreeg een cd’tje in handen, met prachtig artwork en fascinerende muziek, die nog het best te omschrijven valt als een soort minimale, nogal lieflijke electro. In het boekje staat vermeld dat de muzikant zijn artiestennaam ontleende aan een gevel waar ‘Machinefabriek’ op staat, omdat dat woord hem fascineerde. Bij elk liedje staat verder een kort verhaaltje. Daaruit blijkt dat de muziek is ontstaan door “instrumenten op te nemen van vrienden, zoals een speelgoedpiano, saxofoon, cello, piano en drums”. Daarna volgde onder een andere naam (De Elektronikawinkel) al snel een tweede cd’tje. Nu voor het eerst op het schattige 3″ formaat, wat later een constante zou worden in de vele releases van Zuydervelt.

Omgevingsgeluid

Want sinds september 2004 volgden bijna elke maand kleine nieuwe cd’s, met intrigerende titels als: Xylophonique, Voor de Prullenbak, Music by Accident en Beestenboel. Deze cd’s bracht Machinefabriek in eigen beheer uit, meestal in een oplage van vijftig. De muziek is veelal opgebouwd uit een combinatie van ‘echte’ instrumenten (soms vervormd via een noisepedaal en/of laptop), noise en omgevingsgeluid. Vooral deze zogenaamde field-recordings, die Zuydervelt opneemt met de minidisc, zijn mijns inziens kenmerkend voor zijn muziek. Zo kun je tussen de (soms enorme) ruis samples horen van pratende mensen, een naburige Turkse bruiloft of een schaap. De nummers van Machinefabriek kennen vaak een zeer rustig intro, waarbij langzaam de noise aanzwelt. Een paar cd’s zijn gevuld met één nummer van 20 minuten. Hierdoor ontstaat dan een langdurige muzikale trip. Sowieso is Machinefabriek door de jaren heen muzikaal gezien op een stuk abstractere wijze bezig gegaan. Zoals hij daarover zelf op zijn website schrijft: “Beats maken plaats voor drones, melodie maakt plaats voor noise en instrumenten voor field-recordings.”

Live optredens

De vijfde Machinefabriek cd Piepshow bevat de opnames van een live-concert dat Zuydervelt in november 2004 gaf in Nijmegen: “Mijn eerste live-experiment met een paar walkmans, een oude cassetterecorder en een effectpedaal. Opgenomen in De Onderbroek in Nijmegen en een heleboel herrie.” Recensies van het optreden omschrijven het als een “13:31 durende noise-exercitie”, “een afgrijselijke bak noise” en “een barre, oorverdovende trip”. Dit soort omschrijvingen vinden we vaker terug in verband met vroege live-concerten van Machinefabriek. Tijdens een optreden op het festival Utrecht Boft!, vastgelegd op de cd Hieperdepiep, creeërde hij wederom dusdanig veel noise, dat de zaal vrij snel verlaten was. De laatste twee cd’s van Zuydervelt, van juni en juli 2005, zijn opnieuw opnames van live-concerten. Ze laten een rustigere opbouw horen, uitlopend in een (opnieuw) vrij maniakale noise-terreur met vooral een betere spanningsboog. Rutger Zuydervelt: “Het werd een rustig opgebouwde set, waarin onder andere dictafoon-opnames en een hoop feedback aan te pas kwamen. Van onheilspellend tot loeihard en hypnotiserend.”

Wat anders

Machinefabriek kreeg al wat aandacht in de landelijke muziekpers. Oor schreef meerdere positieve recensies en zijn cd’s werden veelvuldig besproken en gedraaid op VPRO’s 3voor12. Zuydervelt gaat binnenkort ook muziek uitbrengen via het platenlabel Lampse. Verder speelt hij op 1 oktober in Theater Kikker in Utrecht. En aangezien hij elk concert “wat anders” probeert te doen, is dit wellicht een mooie kans om de wereld van Machinefabriek te verkennen. Rutger Zuydervelt is naast muzikant ook grafisch ontwerper. Binnenkort is in Centraal Museum Utrecht werk van hem te zien, getiteld Kubusmuziek. “Er komen oranje kubusjes in de ruimte te hangen waaruit door kinderen opgenomen huis-, tuin- en keukengeluiden te horen zijn. Geen Machinefabriek-muziek dus, maar een collage van geluid, zo intact mogelijk gehouden.”

De cd’s van Machinefabriek zijn te bestellen op zijn website