Het Van Abbemuseum als encyclopedie en speelparadijs

Kunst van 1900 – nu
Het Van Abbemuseum brengt meer dan 600 kunstwerken en archiefstukken over de periode 1900 – nu samen in één tentoonstelling. Het doel ervan is om de collectie op een geheel nieuwe manier te benaderen en nieuwe verhalen te vertellen. De werken worden  gepresenteerd aan de hand van de maatschappelijke en politieke context waarin ze gemaakt zijn. De tentoonstelling is, voor zover mogelijk, chronologisch opgebouwd.

Zaal met werken van de Cobra beweging (Foto: Peter Cox)

Opbouw van de collectie
Het verhaal dat het Van Abbemuseum vertelt begint met een selectie kunstwerken uit de privéverzameling van de Eindhovense sigarenfabrikant Henri van Abbe (1880-1940). Deze werken, die in de kelder te zien zijn, vormde de grondslag voor het ontstaan van het museum in 1936. Op de begane grond worden werken getoond uit de periode 1909 – 1975. Er is werk te zien van o.a. Marc Chagall, Pablo Picasso, George Braque en Wassily Kandinsky. Werken van de Cobra beweging zijn volop aanwezig en het lichtgevende blauw van Yves Klein trekt iedere toeschouwer als een magneet naar zich toe.

Allan McCollum: Plaster Surrogates, 1989 (Foto: Peter Cox)

Van het bruisende Modernisme op de begane grond, gaat de tentoonstelling verder op de eerste verdieping die gedomineerd wordt door punkers en feministen en waar schilderijen ingeruild zijn voor Performance Art. De werken op deze verdieping staan in het teken van tegenculturen uit de periode 1965 – 1985. Een groot deel is opgeslagen in het zogeheten Do It Yourself Archief.

Op de tweede verdieping worden werken tentoongesteld uit de periode 1980 – nu. Hoe gaan postmoderne kunstenaars zoals Juan Muñoz en Allan McCollum om met het gegeven dat werkelijk alles al gedaan is? En wat is überhaupt nog de functie van een schilderij?

Ook is er op deze verdieping aandacht voor de rol van globalisering, migratie en wordt duidelijk welke invloed de komst van internet heeft op onze huidige kunstwereld. Werken van o.a. Marlene Dumas, Rineke Dijkstra en Surasi Kusolwong spelen een prominente rol en komen in de hoge, lichte zalen op deze verdieping erg goed tot hun recht.

Surasi Kusolwong: Naked Machine, 2000-2011 (Foto: Peter Cox)

Helemaal in het bovenste topje van het museum zijn fragmenten van documentaires te zien, waarin verschillende kunstenaars hun kijk op de wereld van 1900 tot nu geven. Deze Blik op de wereld geeft uiteenlopende, verfrissende visies op verschillende ontwikkelingen uit de geschiedenis en is een mooie aanvulling op de collectie. Of je als bezoeker aan het einde van je museumbezoek de concentratie nog op kan brengen om ook hier je volledige aandacht aan te kunnen schenken is nog maar de vraag. Daar staat tegenover dat je na één bezoek aan deze collectie hoogstwaarschijnlijk nog lang niet bent uitgekeken en vast en zeker nog een keertje terugkomt.

Do It Yourself archief
Het grootste deel van de kunstcollectie op de eerste verdieping is samengebracht in een Do It Yourself archief. Allerlei tekeningen, prenten en posters uit de jaren 1965 – 1985 kunnen door de bezoekers zelf uit het depot gehaald worden. Heel secuur en met handschoenen aan mag alles van heel dichtbij bekeken worden. Een unieke ervaring. Wie het leuk vindt kan zelf een tijdelijke mini expositie inrichten met werken uit het archief. Ook zijn er zeer uiteenlopende objecten, kunstenaarsboeken, dia’s en videowerken te bekijken. Een ludieke manier om zoveel mogelijk werken uit de collectie zichtbaar te maken voor het publiek.

Het museum als speelparadijs
De collectie van het Van Abbemuseum bestaat uit zoveel werken, dat je soms als bezoeker even niet meer weet waar je kijken moet. Het kan een verademing zijn om je te laten rondleiden via de audiotour No Kiddin’. Via deze tour nemen kinderen van 5 tot 17 jaar je mee op reis door het museum. Vooral de kijk van de jongste gidsen kan voor veel bezoekers een echte openbaring zijn. De kinderen vertellen over diverse kunstwerken waarbij ze hun associatievermogen en fantasie volledig de vrije loop laten. Het resultaat? Een glimlach op ieders gezicht en de garantie dat je in de rest van het museum met totaal andere ogen rondkijkt. De opvoedende rol van het museum verdwijnt even naar de achtergrond terwijl de omgeving langzaam verandert in een waar speelparadijs.

Het museum als ruimteschip
Een geheel andere manier om de collectie te ervaren is door een koptelefoon op te zetten en te luisteren naar het werk van Ricky van Broekhoven. In This is not a space zijn verschillende geluidsgolven hoorbaar die een nieuwe dimensie geven aan de bestaande architectuur van het museum. De werken uit de collectie krijgen een geheel andere lading wanneer je door het museum wandelt met deze speciale koptelefoon op. Door de illusie van nieuwe ruimtes die door de audioscape worden opgewekt wordt het museum een totaal andere plek. Compleet verzonken in je eigen wereld vervolg je je weg door het museum, dat ineens verdacht veel weg heeft van een ruimteschip of een andere buitenaardse plek.

Kunst kijken op je kop
Voor wie het veel te druk heeft om de collectie te bezoeken, is ook een oplossing bedacht. Sla je yogales een keertje over en kijk kunst terwijl je op je kop staat. Met de doe-het-zelfrondleiding Punt.Point word je als bezoeker uitgedaagd om op allerlei plekken in het museum niet alledaagse posities aan te nemen. Ga eens languit voor een schilderij liggen of mediteer in lotushouding, zittend op het werk van Carl Andre. Dit is weer een compleet andere manier om de collectie te benaderen. Ontspanning en veel plezier gegarandeerd.

Voor ieder wat wils
Er was eens… De collectie nu is een zeer uiteenlopende tentoonstelling waar oneindig veel verhalen worden verteld, die een ieder op zijn eigen manier, in zijn eigen tempo mag lezen, interpreteren en herschrijven. Of je nu veel van kunst weet, of helemaal niks, of je 84 bent of nog maar een peuter, in het Van Abbemuseum maakt het allemaal niks uit. Het museum is er in geslaagd hun omvangrijke collectie op een verrassende manier tentoon te stellen. Er wordt een schat aan informatie aangeboden maar je bepaalt zelf of je dat allemaal tot je wil nemen of dat je gewoon even helemaal weg wilt dromen.