Boeken / Achtergrond
special: 2. Jan Klaassen en Katrijn

Gebroeders Meester on tour

De Gebroeders Meester, auteurs van de inleiding Meesters in de filosofie, toeren tijdens de Maand van de Filosofie door het hele land. Speciaal voor 8WEEKLY beschrijven ze hun ervaringen. Net als in hun boek en tijdens hun optredens zijn ze het hierbij roerend met elkaar oneens. Ditmaal twisten ze over de stichtingen die ze gaan oprichten met het geld dat ze op de Nacht van de filosofie hebben ingezameld voor een nog nader te bepalen goed doel.

Maarten: Frank, ik had mijn studeerkamer nooit moeten verlaten voor deze onzalige tour. Nu zijn we weer de ‘Jan Klaassen en Katrijn van de filosofie’ genoemd, in de NRC.

Frank: Ja, door Maarten Huygen, hij liep ook rond op de Nacht van de Filosofie. Net als zijn vrouw. Zij vertelde me dat Maarten zo weg is van ons boek.

Maarten: Dat bleek niet uit zijn stukje.

Frank: Journalisten moeten kritisch zijn. Ik vond de Nacht trouwens een groot succes. De zaal zat vol toen wij unieke filosofische boeken veilden voor een goed doel. We hebben veel geld opgehaald. Ik vond dat jij het ook lang niet slecht deed…

Maarten: Ik zie dat niet als een compliment. Ik liet me gaan; het zal nooit meer gebeuren.

Frank: Je was juist goed bezig. Je begint wat losser te worden. En zo hoort het. Laat je gaan. Wees een keer jezelf. Vergeet Kants categorische imperatief en doe lekker waar je zelf zin in hebt. Dat gun ik je zo.

Maarten: Frank, wat een onzin. Ik liet me gaan en het zal nooit meer gebeuren. Ik zak steeds verder af. Eerst was ik een degelijke filosoof, ik studeerde. Af en toe een recensie of een interview voor Filosofie Magazine, als knieval voor het grote publiek. Toen schreef ik samen met jou dat boekje, omdat de uitgever zo aandrong. En nu zijn we opeens de Jan Klaassen en Katrijn van de filosofie. Ik doe mee aan datgene wat ik het meest verafschuw, filotainment.

Frank: Je deed het voor een goed doel – dat is het excuus voor alles. Denk aan je stichting.

Immanuel Kant houdt een toespraak
Immanuel Kant houdt een toespraak

Maarten: Dat is waar. Ik stond daar op de Nacht van de filosofie niet voor mezelf maar voor Stichting de Verlichting. Die gaat van Nederland eindelijk eens een verlicht land maken, meer dan twee eeuwen nadat Kant de Kritik der Reinen Vernunft en het artikel Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung? schreef. De mens moet zijn eigen verstand gebruiken, zei Kant. Hij moet zich bevrijden uit de toestand van ‘onmondigheid die hij aan zichzelf te danken heeft’. Hij moet zich ontdoen van de tirannie van bijgeloof en traditie.

Frank: Zo ken ik je weer. Dat is de oude Maarten. Dan ben ik meteen weer de oude Frank. Je blijft hangen in het verleden. Wat moeten we met die abstracte principes die een paar eeuwen geleden zijn geformuleerd?

Maarten: Die zijn nog steeds actueel. Ayaan Hirsi Ali zegt dat de moslims nog door de Verlichting heen moeten. Ik zeg: laten we eerst eens naar onszelf kijken. Is Nederland dan een verlicht land? Nee, nee, en nog eens nee. We hebben nog steeds artikel 23, terwijl religie en goed onderwijs elkaars vijanden zijn. Je kunt niet kinderen eerst laten bidden en ze daarna vertellen dat ze hun verstand moeten gebruiken! Dat zijn tegengestelde signalen. We hebben nog steeds een koningshuis, terwijl dat ingaat tegen het principe van gelijkheid. Als jij en ik kroonprins willen worden, kunnen we solliciteren wat we willen, maar het zal ons nooit lukken. Niet door onze kwaliteiten maar door onze afkomst. Zo krijg je weer tegengestelde signalen. Neem nu Máxima, die wordt ingezet voor de verbetering van de positie van allochtone vrouwen. Dom, dom, dom. De boodschap aan allochtone vrouwen zou moeten zijn: studeer hard, werk hard, gebruik je verstand en je kunt veel bereiken in Nederland. Maar wat draagt Máxima uit: trouw een prins, dan zit je gebakken.

Frank: Jij emmert maar door over die stichting van je, maar mijn stichting is veel belangrijker. Jij theoretiseert maar over principekwesties, terwijl het veel effectiever is om zelf het goede voorbeeld te geven. Mijn Stichting gaat zorgen dat alle Nederlanders zich weer met elkaar verbonden voelen door bijeenkomsten te organiseren waar mensen zingen, dansen, ervaringen uitwisselen, discussiëren, lachen en huilen. Dat schept een band! Met de opbrengst van onze boekenveiling heb ik die stichting juist aangemeld bij de notaris, onder de werknaam Open Kerk, tot ik een betere naam weet. Mijn kerk wordt polytheïstisch. Allah, God of Jaweh – ze krijgen allemaal een plaats. Dat is goed voor de integratie. Iedereen blij.

Maarten: Dat accepteren die fanatici nooit. Bovendien vergeet je de mensen die niet in een god geloven: die hebben niets te zoeken in jouw kerk.

Frank: Wel hoor. Uit onderzoek is gebleken dat veel Nederlanders zich niet meer verbonden voelen met een bepaald kerkgenootschap, maar nog wel in iets geloven. De god Iets krijgt dan ook een belangrijke plaats in mijn pantheon. Dan heb ik voor de mensen die overblijven nog de god Geld. En weet je wat: voor jou voegen we ook de god Verlichting toe.

Lees ook deel 1: Mediagenieke filosofiesterren?, deel 3: Dag van de Filosofie: Dag één van de Open Dienst en deel 4: Verlichting of ancien régime?