Don Quichote (Toneelgroep De Appel)

De Don Quichote (1605-1615) van de Spanjaard Miguel de Cervantes is in de loop der eeuwen geregeld uitgeroepen tot het beste boek aller tijden. Dat zal wel komen doordat het verhaal over de -zijn idealen najagende dolende- ridder, die balanceert op de grens van wijsheid en waanzin nog altijd erg aanspreekt. Vlecht daar het hunkeren naar een onbereikbare, geïdealiseerde geliefde doorheen en romantische zielen zijn helemaal tevreden. Hedendaagse roadmovies als Thelma and Louise zijn in feite van hetzelfde genre: een koppel maakt een tocht om onrecht te bestrijden, en ontmoet onderweg figuren die zorgen voor drastische verhaalwendingen.

Geklutst

Dit type verhaal is extreem moeilijk samen te vatten tot een zinvolle en coherente toneelbewerking. Bovendien heeft regisseur/bewerker David Geysen er ook nog wat hedendaagse problematiek doorheen heeft geklutst. Resultaat is een voorstelling waar weliswaar flarden Don Quichote doorheen komen prikken, maar waar verder geen touw aan vast te knopen is.

Rotsblokje

De vraag die de toeschouwer zich direct stelt is wat het koppel met relatieproblemen doet in dit ridderverhaal. Blijkbaar vertaalt regisseur Geysen het onvermijdelijk tot elkaar veroordeeld zijn van baas Quichote en schildknecht Sancho naar verstikkende en vastgelopen relaties tussen mannen en vrouwen, die niet met en niet zonder elkaar kunnen. In elk geval zit het aan elkaar vastklevende koppel al zo lang op zijn rotsblokje, dat het stof op hun hoofden is neergedaald. Ze maken elkaar in wezen puur ongelukkig, maar er is desondanks een zware fysieke worsteling voor nodig om van elkaar los te geraken.

Ranzige seks

Verder sjouwt er nu en dan ook nog een heroïnehoer over het toneel, al dan niet vergezeld van een mannelijke collega in travestie. De hoer is de hedendaagse vertaling van Dulcinea, de denkbeeldige, geïdealiseerde geliefde van Quichote, die volgens hem een prinses is. De hoeren brengen ranzige seksscènes in het verhaal, en maken zo het ontspoorde koppel op hun rotsje definitief van streek.

Klinkende juweeltjes

Tussen al deze afleidingsmanoeuvres door zijn stukjes oorspronkelijk Quichote-verhaal gevlochten. De ontmoeting met een herbergier van wie Quichote een kasteelheer maakt die hem tot ridder moet slaan. Het verhaal van de man die zijn geliefde kwijtraakt aan een rivaal van een hogere stand. De kudde schapen, die Quichote aanziet voor een leger. In deze passages is Hugo Maerten in de rol van Don Quichote heel sterk, hij maakt klinkende juweeltjes van de poëtische teksten van Cervantes. Met dit soort authentieke fragmenten had Geysen een heel aardige kleine toneelbewerking van het Quichote-verhaal kunnen maken. Maar door al dat pretentieuze actuele gebeuzel is dit een fragmentarische broddellap zonder kop of staart geworden.

Don Quichote is tot en met 28 mei 2005 te zien in het Appeltheater in Den Haag.