Theater / Voorstelling

De soundtrack van de Koopman van Venetië

recensie: De Koopman van Venetië

.

Bij De Koopman van Venetië draait het spannendste moment van de voorstelling om een pond vlees. Een pond mensenvlees wel te verstaan. Antonio heeft om zijn vriend Bassanio financieel uit de brand te helpen een lening afgesloten bij de rijke woekeraar Shylock. De lening is afgesloten op basis van een enigszins onorthodox contract. Als het Antonio niet lukt de lening op tijd terug te betalen aan Shylock zal deze in plaats van rente een pond vlees uit Antonio’s lichaam mogen snijden. Een gevaarlijk grapje zo zal blijken. Antonio blijkt niet in staat op tijd met de liquide middelen over de brug te kunnen komen. In een rechtszitting wordt beslist of het legitiem is een pond vlees te innen. Shylock moet zich volgens de rechter aan zijn contract houden en Antonio wordt door hem aan de tafel vastgenageld. Shylock komt vervaarlijk dichtbij met een aardappelschilmesje en dit alles onder de vrolijke begeleiding van Stuck In The Middle With You, juist: hetzelfde nummer dat op volle sterkte gedraaid tijdens de roemruchte oorafsnijscène in Quentin Tarantino’s film Reservoir Dogs.

Soundtrack

Een film zonder soundtrack is hetzelfde als Sinterklaas zonder baard, de paashaas zonder paaseieren, een gitaar zonder snaren en ga zo nog maar een tijdje door. Zowel bij de commerciële als bij de arthouse films is de soundtrack onmisbaar onderdeel geworden van de hele merchandise-rataplan rond het verschijnen van de film. Naast de commerciële functie van de soundtrack biedt deze ook de mogelijkheid de film(beelden) op een andere manier her te beleven. Vaak worden er aan de gebruikte liedjes ook stukken conversatie uit de film toegevoegd. Bij het theater ligt het anders. Na afloop van de voorstelling is er zelden of nooit de gelegenheid tot aanschaf van cd’s. Iets vaker worden tekstboekjes aangeboden. Echter soundtracks zijn slechts verkrijgbaar bij cabaretvoorstellingen of musicals (Hier belanden zelfs liedjes in de hitparade, maar dit terzijde).

Onderbuiktheater

Geluid- en beeldmateriaal opgenomen tijdens de voorstelling belandt slechts in archieven en dat is jammer. Zeker nu er een nieuwe generatie theatermakers is opgestaan die de grote zalen verovert met wat men onderbuiktoneel zou kunnen noemen. Alle zintuigen van het publiek worden tijdens hun voorstellingen geprikkeld. Belangrijkste instrument voor deze theatermakers om de voorstelling onontkoombaar te maken voor het publiek is de muziek. Dirk Tanghe en Ola Mafaalani zijn twee belangrijke regisseurs die op deze manier te werk gaan. Niet alleen creëren zij beelden die lang op het netvlies gebrand blijven, juist door hun gebruik van muziek blijft de voorstelling je nog langer bij. In hun voorstellingen wordt zoveel muziek gebruikt dat het uitermate geschikt is om als soundtrack uitgebracht te worden.

Flamenco

Dit geldt ook voor Mafaalani’s meest recente voorstelling De koopman van Venetië bij Toneelgroep Amsterdam. De DJ die in Macbeth het podium domineerde met housemuziek is naar achter in de zaal verdwenen, maar de muzikaliteit van de voorstelling is er niet minder om. In anderhalf uur komen zeer veel verschillende muziekstromingen voorbij. De voorstelling begint met live gezongen bluesrock van Hajo Bruijns (Antonio): Got To Get Away. Muziek wordt door Mafaalani als illustratiemiddel gebruikt. De introductie van de prinsen die Portia, een rijke vrouw die op de juiste man wacht, willen veroveren wordt sterk aangezet door de folkloristische muziek: raïmuziek bij de Marokkaanse prins en flamenco bij de Spaanse. Hier klappen alle acteurs ter verhoging van de dansvreugde mee.

Britney

Naast klappen zingen de acteurs regelmatig met alle liederen mee. Verder lijkt er constant in de wereld van Portia tangomuziek op de achtergrond te spelen. Maar het kan ook zijn dat deze van een andere zaal in de Stadsschouwburg afkomstig was. Ze leek aan de ene kant niet gelijk te lopen aan de acties op het toneel en aan de andere kant gaven ze doordat ze van ver achter het toneel leken te komen iets sprookjesachtigs aan de gebeurtenissen op het toneel. Na de Raï en de flamenco schakelt de geluidstechnicus over naar Britney Spears. Overprotected. Een perfecte keuze ter illustratie van de gevoelens van Jessica, Shylock’s dochter. Jessica is het namelijk niet eens met vaders gierigheid en als iedere rechtgeaarde puber ziet ze in het meezingen van popsongs de perfecte vorm van protest. Maar Jessica gaat nog een stapje verder door ervandoor te gaan met haar lief en haar vaders juwelen.

Stilte

De muzikaliteit van de voorstelling uit zich echter niet alleen in het laten horen van muziek. De manier waarop de acteurs met hun stem omgaan, het afwisselend gebruik van door microfoons spreken of onversterkt spreken, de verschillende plekken waar het geluid vandaan kwam dragen allemaal hier toe bij.
Doordat de voorstelling zo doordrongen is van muziek komen de stiltes nog harder aan. Mocht de soundtrack van De Koopman van Venetië inderdaad op de markt verschijnen, dan mag aan die stiltes en het soms plotselinge afkappen van de muziek, zeker niet voorbijgegaan worden. Mogen er net als bij soundtracks van films stukken dialoog opgenomen worden. En kunnen we jaren na dato nog genieten van de Gentse tongval van Wim Willaert.

De Koopman van Venetië tourt nog tot november door Nederland. Kijk voor meer informatie op www.toneelgroepamsterdam.nl