Theater / Voorstelling

Voor angst is hier geen plek

recensie: ThEAter EA - Voor wie de klok luidt

.

~

Voor wie de klok luidt speelt zich af tijdens de Spaanse burgeroorlog van 1936 tot 1939 tussen de loyalisten en fascisten. Robert Jordan is een Amerikaanse explosievenexpert die de opdracht krijgt een strategische brug op te blazen. Het is een gevaarlijke missie die hem waarschijnlijk zijn leven zal kosten. Dat wordt bevestigd wanneer Pilar (Angelique de Bruijne), de zigeunervrouw die praktisch de Spaanse rebellen leidt, zijn hand leest en weigert te vertellen wat ze heeft gezien. Dan ontmoet Robert het 19-jarige weesmeisje Maria en ze worden verliefd op elkaar. Robert moet nu een keuze maken tussen plicht en liefde.

Tekst en spel

Voor wie de klok luidt steunt erg op de tekst. Het decor is namelijk erg minimalistisch met drie doorschijnende schotten. Hierop worden beelden van bladeren, stenen, het dorre land en soms van mensen geprojecteerd, maar ook is het mogelijk achter het scherm te acteren zodat er een mooi schaduwspel ontstaat. Dit draagt zeker bij aan de theatraliteit van de voorstelling, maar kan niet voorkomen dat de aandacht halverwege het stuk verslapt. Ook qua geluid of muziek is er niet veel om de aandacht even af te leiden om die vervolgens weer terug naar de tekst te brengen. Er zijn geluidsfragmenten van passerende vliegtuigen en van Spaanse muziek en een enkele keer wordt een verhaal ondersteund door wat zang, maar daar blijft het helaas bij.

Op enige uitzonderingen na, staat in Voor wie de klok luidt de tekst centraal en moet de voorstelling gedragen worden door het spel van de acteurs. Dat spel heeft zeker zijn momenten, maar is over het algemeen niet overweldigend. Een uitzondering daarop is Angelique de Bruijne, die als Pilar de nodige pit in de voorstelling brengt. Ook Sadettin Kirmiziyüz, die de rollen van Agustin en El Sordo voor zijn rekening neemt, acteert erg goed en afwisselend in de twee uiteenlopende rollen.

Wat is lafheid?

~

De thematiek van Voor wie de klok luidt is echter wel universeel en wanneer deze aan de oppervlakte komt, is de voorstelling direct een stuk interessanter. Een centraal thema, dat bij drie personages speelt, is wat lafheid is. Vooral bij Pablo (Dimme Treurniet), de rebellenleider, is dit een gevoelig onderwerp. Hij ziet het nut er niet van in om de brug op te blazen omdat hij en de zijnen daarbij waarschijnlijk om het leven zullen komen. In hoeverre is hij dus laf en in hoeverre is hij simpelweg praktisch? Wanneer je hem laf noemt, schiet hij ook direct in de verdediging, maar niet zo hard dat iemand een excuus heeft om geweld tegen hem te gebruiken. Robert moet op zijn beurt besluiten of het getuigt van lafheid als hij zijn missie zou laten schieten voor de liefde. Of is het juist moedig om tegen bevelen in te gaan wanneer je weet dat die bevelen je de dood in kunnen jagen? Het laatste personage dat met lafheid te maken heeft, is Agustin. Hij is bang voor de missie, maar om een andere reden. Het is niet direct lafheid, al interpreteren zijn kameraden het wel zo, want hij is niet bang om te sterven. Wel gaat hij gebukt onder de angst om het leven van een ander mens te moeten nemen.

Al met al is Voor wie de klok luidt een interessante voorstelling die erg trouw blijft aan het boek, waar de theatraliteit helaas onder lijdt. De spanning van onontkoombaar noodlot, die eigenlijk de hele voorstelling zou moeten overschaduwen, is soms erg tastbaar, maar weet de aandacht niet onveranderlijk vast te houden.