Theater / Voorstelling

Melig metatoneel ontaardt in ontroerende tederheid

recensie: Theater Artemis - De dag dat de papagaai zelf iets wilde zeggen

Een toneelstuk is al begonnen voordat het begonnen is. Terwijl de toeschouwers binnenkomen staan de acteurs soms al zichtbaar klaar en het decor waarin de voorstelling zich gaat afspelen is meestal ook direct in beeld. Geroezemoes: een groot deel van het publiek is nog met elkaar in gesprek en er zijn natuurlijk altijd enkele laatkomers die stommelend hun plekje zoeken. Het is een mooi moment, juist omdat alles dan zo onbestemd voelt. In afwachting van het officiële begin staat de tijd even stil. De magie ligt op de loer.

De dag dat de papegaai zelf iets wilde zeggen gaat over de puberteit. En in zekere zin is ook dat een levensfase van wachten, van voorbereiding, van magie. In afwachting van het officiële begin (de volwassenheid) probeert de puber zich een houding te geven, zich een identiteit te verwerven. Dat gaat allemaal erg onbeholpen. De puber weet niet wat hij voelt, wat zij denkt, wat zij is en beschikt niet over adequate taal om een uitdrukking aan gedachten en gevoelens te geven. Als een soort halve mongool vecht hij zich het leven door, hopend dat de voorstelling nu eindelijk eens echt gaat beginnen. Met veel humor en inventiviteit laat Artemis ons de verwarde, stamelende en ook ontroerende puberteit zien.

Filosofie van de papegaai  
Alles wat wij in ons leven zeggen is al eerder gezegd. Alles wat wij in ons leven voelen is al eerder gevoeld. Alles wat wij in ons leven denken is al eerder gedacht. Originaliteit en uniciteit zijn een narcistische illusie. We kunnen alleen de blauwdruk van het leven in vele varianten herhalen. Juist de heftigste gevoelens (verliefdheid en vriendschap, onbeantwoorde liefde, vervreemding van je ouders, ontdekking van de seksualiteit) zijn het universeelst en dus het minst persoonlijk. Zie daar als mens nog maar eens iets origineels over te zeggen. Zelfs de creatiefste psychoot zal dat waarschijnlijk niet lukken. De papegaai kan slechts de eeuwenoude clichés en platitudes herhalen. En dat maakt ook niet uit. Op een hele melige manier (mensen die elkaar consequent napraten) raakt Artemis aan hogere waarheden. Oorzaak en gevolg worden door elkaar gehaald en personages lijken onderling verwisselbaar. Niemand is zichzelf en we zijn allemaal elkaar. Het stuk krijgt hierdoor een boeiende filosofische lading.

Pas op: tedere kwetsbaarheid in aantocht!
De dag dat de papegaai zelf iets wilde zeggen is bij vlagen metatoneel: de acteurs stappen enkele keren uit de voorstelling en richten zich dan rechtstreeks tot het publiek. Zo waarschuwt één van de spelers de toeschouwers aan het begin al voor de slotscène, die potentieel choquerend zou kunnen zijn. Na een kluchtig stuk vol deurengesmijt en taalhumor komt de ontroering van de romantiek inderdaad als een verrassing. Is er iets choquerender dan de oprechte, kwetsbare liefde? Aan iemand die toegeeft dat zij eenzaam en verdrietig is? Aan iemand die het alleen niet redt? Eén van de toeschouwers wordt het teveel en verlaat vol verwarde gevoelens luidruchtig de zaal. Wat het meest waardevol in het leven is, willen we vaak niet zien. Waarheid doet pijn. Soms eindigt een voorstelling al voordat zij geëindigd is. Wees alert, want voor je het weet is de magie voorbij.

 

 

Eppo van Leeuwen, 1 mei 2014