Theater / Voorstelling

Stap eens een tijdmachine in

recensie: Nationale Toneel - Een Vriendendienst

Een strenge meesteres, een oude man, een moord en een badkuip. Zomaar wat ingrediënten uit de voorstelling Een vriendendienst. Dit stuk, dat in 1994 geschreven werd door Alan Ayckbourn (Slippers en De Kruistochten), is een bizarre mengeling van komedie en thriller. Het Nationale Toneel weet met de juiste acteurs en regisseur hier een aparte, doch erg geslaagde voorstelling van te maken.

~

Een vriendendienst speelt zich in verschillende jaartallen af. We beginnen in 2024, gaan dan naar 2004 en komen ook nog in 1984 en 2044 terecht. Phoebe, een prostituee in een zwartleren pakje, komt door een bekentenis van een zieke man erachter dat hij zijn twee vrouwen heeft laten vermoorden door zijn zakenpartner. Als ze in paniek de bezemkast van de hotelkamer in vlucht, blijkt dit een soort tijdmachine te zijn. Als ze de deur weer opent, is ze twintig jaar terug in de tijd.

Deuren

Er staan nogal wat deuren op het podium, die allemaal erg functioneel zijn. Met in het bijzonder de deur naar de ’tijdmachine’. Niet voor niets gaf Ayckbourn deze voorstelling de titel Communicating Doors mee, wat helaas niet naar het Nederlands vertaald is. Als je de voorstelling gezien hebt, dan snap je ook de betekenis van de Nederlandse titel wel, maar toch, die deuren die zijn wel belangrijk.

Psycho

~

Opvallend zijn de geluidseffecten tijdens de voorstelling, die soms een beetje filmisch aandoen. Uitstekend gekozen om hiermee een thrillerachtig effect te creëren, in de soms komische sfeer die er heerst. Het is hier net als in een film. Kijk bijvoorbeeld Jaws maar eens zonder geluid, en je zult merken dat het enge effect weg is en het je weinig doet. Maar met het geluid aan wordt wel het juiste effect bereikt; je voelt het onheil naderen. Zo ook in deze voorstelling, waarin tijdens een badscène nog een vette knipoog zit naar Hitchcocks Psycho. Dat kan dan ook weer in een komedie als deze.

Terug in de tijd

De sprongen in de tijd doen denken aan Back to the Future, om maar even in de films te blijven. Het is wel wat deze voorstelling zo leuk maakt. Deurtje open, deurtje dicht, en voila weer een andere tijd. Doel van Phoebe is de vrouwen die op het lijstje staan vermoord te worden, te behoeden voor hun noodlot. Maar probeer dat maar eens geloofwaardig te maken. Hilariteit alom, maar toch ook met een serieuze noot, want bedenk maar eens wat jij anders zou willen doen als je terug in de tijd kon gaan. Hoe zou je leven er dan uit zien en wat voor gevolgen heeft dat voor de toekomst? Zou je ingrijpen of niet?

Goed gespeeld

Regelmatig is er angst en paniek af te lezen van het gezicht van Phoebe, soms zet Pauline Greidanus (The Shape of Things, Huis en Tuin) dat net iets te heftig aan, maar overtuigen doet ze. Ook de andere acteurs laten zich hier van hun goede kant zien. Ze zijn erg goed op elkaar ingespeeld en weten zichzelf goed te houden in soms bizarre situaties. Iedereen speelt het spel met verve. Peter Bolhuis (Poker, Huis en Tuin) als de moordenaar die soms onverwacht opduikt, weet je rillingen te bezorgen met zijn blikken en tegelijk heeft hij ook iets grappigs over zich wat dan weer heerlijk relativerend werkt.

Spannend en leuk

Regisseur Ivar van Urk (The Shape of Things, Penetrator en Hurly Burly) heeft hier de touwtjes goed in handen. De vaart zit er behoorlijk in en de voorstelling blijft spannend en leuk tegelijk tot het laatste moment. Het enige minpuntje is misschien dat de verschillende jaartallen niet heel duidelijk zijn uitgewerkt, maar toch is het goed te volgen welk jaar er wordt bedoeld. Het is in ieder geval niet storend. De aandacht voor het decor en de licht- en geluidseffecten heeft ervoor gezorgd dat de voorstelling echt af is. Een trip in deze tijdmachine die Een vriendendienst heet is zeker aan te raden als je een vermakelijke, niet al te moeilijk avond tegemoet wilt zien.

Een vriendendienst toert nog tot en met 28 mei 2005.