Ziek, naar De Ingebeelde Zieke van Molière (Huis aan de Amstel)

Wie ziek is krijgt aandacht, en dat is lekker. Maar hoe houd je die aandacht zo lang mogelijk vast? De methode van pater familias Argan is door te variëren in meer, minder of heel erg ziek aan de darmen, want daar kunnen de zintuigen zich moeilijk aan onttrekken. Dochter Angelique kiest voor overgeven, zoveel en vaak mogelijk. Zoon Louis is zwakzinnig met gedoseerde heldere momenten en stiefmoeder Beline krijgt haar zin door haar zorgvuldig gecultiveerde vorm van behaagziekte. Is er dan niemand normaal? Jawel, de meid Toinette die doet gewoon, maar is – als het moet – net zo gek.

Gedoseerde gekheid

Wanneer de tirannieke Argan zijn dochter wil dwingen met de zoon van zijn dokter te trouwen, terwijl ze net hevig verliefd is geraakt op een andere jongeman, is de maat vol voor Toinette. Ze zal haar baas verslaan met zijn eigen middelen; doen alsof. Maar waar de hele familie een ziekte voorwendt, doet Toinette alsof ze dokter is. Kwakzalver of niet, ze laat iedereen de waarheid zien: geluk zit niet in een pil of poedertje. Ze opent de aan aandacht verslaafde Argan de ogen door hem te dwingen de mensen te zien zoals ze werkelijk zijn; zij die hem naar de mond praten om er zelf beter van te worden en zij die handelen uit goedheid.

Door alle aandacht die deze uitvergrote types naar zich toe trekken, zou je haast vergeten hoe dun de verhaallijn is van deze vederlichte zedenschets van Molière uit 1672. En waar zijn poep- en pieshumor in de zeventiende eeuw vast aandeed als ‘scabreus’ wordt het anno nu soms een tikje flauw.

Ook al is de tijdloze aankleding van de personages nog zo geestig, veel heeft het allemaal niet om het lijf. Gebrek aan diepgang hoeft geen gemis te zijn, niet in dit kluchtig ‘volksvermaak’ waarin Molière zijn meest gehate beroepsgroep – die van dokters – aan de schandpaal nagelt. Maar komedie spelen is een vak apart waarbij alles aankomt op timing en ritme, en dat beheerst de een beter dan de ander. Zo weet Tjebbo Gerritsma als nerveus verliefde jongeling de lach vast te houden. Door zijn uitstekende timing doseert hij zijn gekte. Zijn personage Cleante heeft als tic een zenuwachtig optrekken van de in te kleine wit-leren cowboyjas gestoken schouders. Die tic weet hij om te zetten in genoeg zelfvertrouwen waarmee hij voor zijn liefde voor de jonge Angelique gaat. Deze rol van Annette Maas is bij vlagen geslaagd: wanneer ze het niet zozeer zoekt in het opgewonden verheffen van haar stem maar in plaats daarvan meegaat in de gedoseerde gekheid van tegenspeler Gerritsma.

Doen alsof

De ster van het stuk is dienstmeid Toinette. Actrice Ria Marks is geestig door er alleen al te staan. De grote vanzelfsprekendheid waarmee ze het gegil van de andere dames in huis langs zich heen laat glijden om vervolgens iedereen met haar doorzichtige trukendoos erin te laten tuinen werkt. Of de nep-snor van haar dokterspersonage die Argan van zijn hypochondrie geneest nu wel of niet blijft plakken; hij gelooft toch in haar omdat hij het graag wil. Misschien is dat wel het geheim van goed komedie spelen; doen alsof in alle openheid.

Ziek is nog te zien t/m 30 april. Zie de site van Huis aan de Amstel voor een volledige speellijst.