Theater / Voorstelling

Zin geven aan de zinloosheid van het leven

recensie: Het Nationale Toneel / Laura van Dolron - Sartre zegt sorry

Volgens Jean-Paul Sartre heeft het leven geen zin en zijn alle mensen slecht. Laura van Dolron licht de filosoof uit zijn graf en dwingt hem zijn excuses te maken voor wat hij haar en haar generatie daarmee heeft aangedaan.

~

Het valt voor een dertiger vandaag de dag allemaal niet mee. Alles in het leven draait om zelfverwezenlijking en om recht doen aan jezelf. Voelt het wel goed wat ik doe? Is het niet beter om iets anders te doen? Die keuzestress zorgt volgens Laura van Dolron, ervaringsdeskundige, voor een fundamentele onzekerheid, die vervolgens omslaat in zelfhaat. Daardoor word je bang en duw je alles en iedereen die je dierbaar is, van je weg. Niet bepaald gemakkelijk wanneer je eigenlijk het allerliefste voor je veertigste nog een kind op de wereld wilt zetten.

Existentialisme
Van Dolron koppelt de problematiek van haar generatie aan een bredere filosofische stroming: het existentialisme, met als voorman de Franse filosoof en schrijver Jean-Paul Sartre. In de voorstelling houdt ze Sartre, in de persoon van Steve Aernouts, zijn ongelijk voor. Hij beweerde toch dat schoonheid niet bestond? Dan heeft hij zeker nog nooit een jong katje gezien wanneer het doorkrijgt dat hij zijn nageltjes in moet trekken als hij met je speelt. Dat is gewoon mooi. Hij beweerde toch dat de hel de ander was? Van Dolron kan zich niet voorstellen dat haar lieve babyneefje haar werkelijk kwaad zou willen doen. Wat weet Sartre eigenlijk van de zin van het leven? Hij had zich immers zijn hele leven opgesloten in een donker, rokerig kamertje om na te denken, terwijl het echte leven buiten aan hem voorbij trok.

~

Maar al snel wordt duidelijk dat de invloed van Sartre op Van Dolron zelf bepaald niet gering is geweest. Alle heilige huisjes zijn omver getrapt, er is geen groot verhaal meer over om in te geloven. Het hele leven, alles wat je doet, is compleet zinloos geworden. Waarvoor zou je ’s ochtends dan nog je bed uitkomen? Zo schetst Van Dolron op haar eigen bevlogen wijze een somber beeld van haar tijdgenoten.

Ontroerende climax
Sartre hoort de aantijgingen aan zijn adres stilzwijgend aan. Hij dient haar amper van repliek, eerst omdat hij niet geïnteresseerd is, later omdat hij toch gefascineerd raakt door haar redeneringen. En dat raakt het publiek ook. Van Dolron heeft een eigen stijl met lange monologen, waarin ze haar gedachtegangen voorlegt aan de zaal. Die ideeën zijn vaak zo uniek en origineel, dat ze ondanks hun tragiek een lach weten te ontlokken. Maar waarmee deze voorstelling zich van andere voorstellingen van Van Dolron onderscheidt, is de ontroering die ze weet op te wekken. Pas tegen het einde laat ze zien waar het grote gebrek aan houvast toe kan leiden: haar eigen relatie ging na negen jaar kapot omdat haar man niet voor haar durfde te kiezen. Als Van Dolron vertelt hoe hij haar huwelijksaanzoek afwees, is dat ronduit hartverscheurend.

Dan staat Sartre toch op uit de luie stoel van waaruit hij Van Dolron veertig minuten lang heeft aangehoord. En hij zegt sorry. Sorry, voor al die mensen die de mensen van wie ze houden juist afstoten omdat ze bang zijn hen kwijt te raken. Want eigenlijk, zo vertelt Sartre het publiek, eigenlijk zijn we allemaal hetzelfde. Niemand wil eenzaam zijn. Allemaal willen we liefde. Uiteindelijk heeft Laura van Dolron voor haar generatie dus toch nog een heilig huisje gevonden om in te wonen. Door lief te hebben, kun je zelf zin geven aan het leven. Een ogenschijnlijk simpele oplossing, maar het vormt een prachtige climax van een indrukwekkende voorstelling.

 

 

8WEEKLY MediaPlayer