Theater / Voorstelling

Geen grote woorden in de nacht

recensie: Hummelinck Stuurman – Geluk

In zijn Poetica verordent Aristoteles eenheid van tijd, plaats en handeling op het toneel: idealiter neemt de handeling niet meer dan een etmaal in beslag en speelt deze zich af in dezelfde streek. Schrijver/regisseur Ger Thijs houdt zich in Geluk goed aan de eenheid van plaats (het hele toneelstuk speelt zich in een woonkamer af), maar het etmaal rekt hij op tot een periode van dertig jaar. Funest voor de dramatiek? Nee, met durf en esprit gedaan!

We volgen de relatie van Vera (Renée Fokker) en Martin (Porgy Franssen) tot de dood hen scheidt. Ze ontmoeten elkaar als midlifers – redelijk single en redelijk ongelukkig – wanneer ze op een open dag hetzelfde huis willen kopen. Martin maakt bezwaar tegen een niet-functionele deur, maar Vera ziet de charme van zo’n historisch element wel in en maakt hem meteen een speels kunsthistorisch verwijt (‘Het surrealisme is duidelijk aan jou voorbij gegaan’). De toon is gezet: we hebben te maken met sympathieke snobs met uiteenlopende karakters. De nuchtere Martin versus de dwingende Vera. Hij is stukjesschrijver voor een krant, zij bekleedt een hoge positie in de ontwikkelingshulpbusiness.

12106-1.jpgGolfbewegingen van de liefde
Door de sprongen in de tijd wordt het stuk een longitudinale studie van een liefdesrelatie. Van de eerste ontmoeting (aftasten en machtsverdeling bepalen) via het prille geluk (kindje maken) naar de vervreemding (overspel en scheiding) en een late verzoening (‘Jij bent nog steeds degene met wie ik in mijn hoofd overleg’), dit alles op geloofwaardige wijze binnen anderhalf uur. De hoofdrolspelers maken goed gebruik van hun doorleefde innerlijk en laten ons de vele aspecten van de liefde zien. Ook de volwassen zoon Thomas (Mark van Eeuwen) komt na een lastige beginscène flink op dreef en kan zich uitleven in de terechte verwijten die hij zijn vader maakt (lafheid en gebrek aan liefde). De meeste toeschouwers zullen zich daar wel in kunnen verplaatsen, want we zijn natuurlijk allemaal veel tekort gekomen in onze jeugd.

Idealisme en verbittering gaan op in vergeefsheid
De langzame teloorgang van de relatie staat ook symbool voor de achteruitgang van de maatschappij. Vera doet daar als linkse ontwikkelingswerker een aantal harde uitspraken over. Zij heeft ons land van een ‘delta van redelijkheid en tolerantie’ zien veranderen in een ‘bolwerk van bekrompenheid’. Haar gelijk (dat toch moeilijk te ontkennen valt) wordt genuanceerd door een mooie uiteenzetting van Thomas over hoe moeilijk het is om met idealisten samen te leven: eerst word je overspoeld met hun weinig realistische plannen en dromen, na verloop van tijd met hun teleurstelling en verbittering. Uiteindelijk is alles natuurlijk tevergeefs en moeten we allemaal afscheid van leven en liefde nemen. De les? Probeer te omarmen wat waardevol is. Probeer lief te hebben. Probeer minder aan jezelf en meer aan een ander te denken. Koester de korte catharsis van Geluk. Ger Thijs is een oude Griek.