Ibsen3

Nora, Ellida en Hedda. Het zijn drie vrouwen die ooit door de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen (1828-1906) bedacht zijn. Ze hebben allemaal een huwelijk waarin ze verstrikt dreigen te raken. Ze gaan er allemaal op een verschillende manier mee om. De hoofdrollen uit respectievelijk Een poppenhuis, De vrouw van de zee en Hedda Gabler zijn door het Belgische gezelschap De Tijd achter elkaar geplaatst. Daardoor worden hun overeenkomsten des te duidelijker en wordt een patroon in Ibsens werk blootgelegd. Regisseur Lucas Vandervost (die zelf ook meespeelt) koos ervoor om alleen de eerste bedrijven te spelen en de voorstelling te laten eindigen met de drie korte finales uit de originele stukken. Hier gaat een filosofische gedachte achter schuil: Ibsen koppelde oorzaak en gevolg los van elkaar, net als de filosoof Hume dat al gedaan had. Oorzaak en gevolg bestaan alleen omdat wij het achteraf zo bestempelen; in de werkelijkheid is er geen noodzakelijke opvolging van de ene op de andere gebeurtenis. Vandervost ziet in Ibsens werk het heden als de breuk tussen verleden en toekomst. Dat is ook zo met de drie vrouwen. In het eerste bedrijf lijkt alles nog goed te gaan, maar zijn er onderhuids al spanningen voelbaar. In het slot zien we de toekomst van de vrouwen: de scheiding, de berusting en het pistoolschot. En we begrijpen toch wat er gebeurd is.

Boodschap
Deze gedachtegang is erg boeiend, maar komt toch niet genoeg uit de verf. Pas na het lezen van het programmaboekje wordt duidelijk welke ideeën er achter de voorstelling schuilgaan. Dan wordt het ook pas interessant. De voorstelling zelf bestaat namelijk alleen uit het spelen van de letterlijke (vertaalde) tekst van Ibsen, die toch wat gedateerd aandoet. Er is, door de eerste bedrijven, veel introductie en zeer weinig actie. Twee mannen en een vrouw staan op het podium te acteren in een summier decor: twee witte gordijntjes, soms een hekje of een tafeltje erbij. Het gaat hier duidelijk alleen om wat er gezegd wordt, maar juist die lange lappen tekst maken het bij tijd en wijle moeilijk om de aandacht erbij te houden. Het had wellicht beter gewerkt om de toneeltekst van Ibsen niet woordelijk te brengen, maar er een bewerking van te maken. Wanneer de tekst wordt ingekort zal de boodschap van de regisseur iets beter naar voren kunnen worden gebracht, zonder dat het publiek per se een boekje nodig heeft. Met andere woorden: de relevantie van het stuk zal dan duidelijker worden.

Acteren

Dat neemt niet weg dat met wat aardig acteerwerk dit gemis nog goedgemaakt zou kunnen worden. Helaas valt ook dit wat tegen. De drie acteurs Lucas Vandervost, Michael Vergauwen en Suzanne Grotenhuis kennen hun tekst goed, maar weten te weinig reliëf aan te brengen in hun personages. Alle figuren lijken op elkaar, het blijft te vlak. Grotenhuis springt er nog het meeste uit met haar vertolkingen van de drie vrouwen, waarbij vooral Nora goed wordt neergezet als ietwat naïeve vrouw die toch weet te krijgen wat ze wil. Misschien is er bewust voor gekozen om van de personages geen typetjes te maken met rare stemmetjes, om het serieuze karakter van de voorstelling te behouden, maar daardoor praten vrouwen met mannenstemmen en zijn sommige bijrollen amper van elkaar te onderscheiden. Dat is jammer in een stuk waarbij je toch al je best moet doen om de aandacht erbij te houden.

Ibsen³ is al met al een stuk geworden waar niet het maximale uit is gehaald. Het idee is origineel en heeft diepgang, maar dat komt in de voorstelling niet genoeg naar voren. Het is nu vooral een lange zit die je pas kunt waarderen als je het programmaboekje hebt gelezen.

Ibsen³is nog tot en met november in theaters in Nederland en België te zien.