Theater / Voorstelling

De Appel Buiten durft genadeloos te zijn

recensie: Toneelgroep De Appel - De Appel Buiten

Je moet wel lef hebben. Toneelgroep De Appel presenteert op één avond bij hun Appelloods drie voorstellingen met wel heel verschillende stijlen: van licht vermaak tot apocalyptisch totaaltheater. De traditionele Appelbezoeker gaat totaal verward naar huis.

We beginnen met Cape Fear. Voor de Appelloods staat in een kaal duinlandschap een man tot zijn knieën ingegraven in het zand. Hij spreekt poëtisch en zorgvuldig over zijn verlangens als er ineens een vreemde man naast hem in het zand stort.739 Die man is alles wat hij niet is: dierlijk, rauw, bewegelijk. We zien hem poepen en plassen en zich wild opdringen aan het meisje Lulu, dat inmiddels ook hun arena heeft betreden.

Volledig absurd  

Cape Fear is gebaseerd op het korte verhaal Eerste liefde van Samuel Beckett en Gedoe van Armando. Beide verhalen gaan over een man die hoopt te vinden waar hij naar op zoek is. Het meisje is voor beide mannen het begerenswaardige object, zover is duidelijk, maar wat hun verhoudingen precies zijn blijft door de absurdistische speelstijl onduidelijk. Is Lulu een prostituee, houdt zij daadwerkelijk van een van de mannen, of allebei? Het blijft gissen. Niemand reageert op elkaar, in taal noch in spel. Het zijn vervreemdende handelingen die elkaar opvolgen. Wellicht passen die in de traditie van het absurdisme van Beckett – iedereen wacht, doolt en niemand kent de antwoorden  – maar er blijven desondanks te veel eindjes open. Vragend en licht verwonderd loopt het publiek naar de volgende voorstelling: Huize Zeezicht.

Een beetje meer tragiek

35270 de appel buiten durft genadeloos te zijnDaar wordt het op alles getrakteerd waar het vooraf op hoopte. De twee oudere dames Claudine en Greet (reeds bekend van Claudine en Claudette, de succesvolle locatievoorstelling van vorig seizoen op het Lange Voorhout) zitten allebei in het verpleeg- en revalidatiecentrum Huize Zeezicht. De volkse Greet zit er al een tijdje, de uit Indië afkomstige Claudine wordt door haar zuster Claudette gebracht. ‘Ik zie dat je het hier heerlijk vindt’. De verschillen tussen beide vrouwen worden al snel duidelijk, wat nog versterkt wordt als zoon Hanki bij zijn moeder Greet op bezoek komt. ‘Je kan die jurk niet ruilen, mam, want ik heb geen bonnetje’. Een gouden vondst is dat de dames zich grotendeels achter de ramen van Huize Zeezicht bevinden en het publiek via koptelefoons intiem betrokken wordt bij hun wel en wee. De makers hebben waarschijnlijk gezocht naar een tragikomische toon, maar het publiek lijkt vooral gevoelig voor de komische en soms wat al te gemakkelijke kant van de scènes. Als Greet meedoet met een ochtendgymnastiekprogramma op televisie biggelen bij het publiek de tranen over de wangen. Toch zitten er ook ontroerende en schrijnende momenten in de voorstelling. De pijn en het verdriet om afscheid van het leven te moeten nemen en ook de subtiele verwijzingen naar de moeilijke verhouding tussen de twee Indische zussen boven, smaakt naar meer. Iets meer tragiek en het is een prachtig pareltje, dat gemakkelijk uitgewerkt kan worden tot een avondvullende voorstelling.

751Apocalyptisch eindspel

Goed, maar dan. Het publiek – bestaande uit voornamelijk 65-plussers die uitgaan van een vermakelijk avondje vermaak – staat nog het totaal bizarre Motel Detroit te wachten. Drie kwartier roetsjen we keihard naar beneden in een achtbaan van Amerikaanse filmfragmenten, harde explosieve geluiden, een berookt toneel, popcorngeuren en met bloed besmeurde Indianen, Frankenstein-achtige naakte types en verdorven Amerikaanse verpleegsters. Genadeloos. En er is geen touw aan vast te knopen. Wat overblijft is de angst en de  teloorgang van – tja, the America Dream, de maakbaarheid van mens en maatschappij? Het maakt niet uit, de scènes zijn stuk voor stuk mooi in hun lelijkheid. Maar het meest fantastische is dat met Motel Detroit iets in gang wordt gezet. Publiek dat weigert te applaudisseren, zich geen houding weet te geven en uiteindelijk met elkaar in gesprek raakt over wat theater nu eigenlijk teweeg moet brengen. Motel Detroit weet het wel: theater moet verwarren, opstoken en de geest verruimen. En dat doet het.