Seks boven de gordel
Bij de inleiding die aan Eyes Wide Shut vooraf gaat, wordt verteld dat de opkomst van een nieuw soort preutsheid een reden was om deze erotische thriller te willen spelen. Een andere reden was de passie die regisseur Servé Hermans koestert voor het zich onderdompelen in carnaval. In de flyer van Toneelgroep Maastricht wordt gesproken over ‘naar extase verlangende geliefden’. Al met al verwacht je een dolle boel. Die verwachting wordt niet ingelost.
Eyes Wide Shut is gebaseerd op de gelijknamige film van Stanley Kubrick. De film baarde destijds veel opzien omdat het toenmalige echtpaar Tom Cruise en Nicole Kidman de hoofdrollen speelde èn omdat het Kubricks laatste film was. De film was gebaseerd op het boek Traumnovelle van Arthur Schnitzler. De bewerking bij Toneelgroep Maastricht is gebaseerd op zowel boek als film. Maar in alle drie: boek, film en toneelstuk, gaat het om onderdrukte instincten. Schnitzler leefde in het Wenen van Sigmund Freud en zaken als onderbewustzijn, libido en droomduiding waren hot topics.
Seks
Hoofdpersoon is arts Albert Hofman, die wordt gespeeld door Beau Schneider, zoon van acteur Eric Schneider; de overeenkomst in beider stem en dictie is opvallend. Albert is een zelfverzekerde man die onsympathieke ideeën heeft over het verschil tussen man en vrouw. Een man mag seksuele begeerte voelen voor andere vrouwen dan de zijne. Sterker nog, dat hoort bij zijn mannelijkheid. Maar als een vrouw seks wil met een ander is ze ziek. Dus als zijn vrouw hem vertelt over een seksuele fantasie die ze had over een andere man, raakt Albert volkomen van slag. Hij verdwijnt voor een nachtelijke dwaaltocht die hem langs allerlei duistere plekken voert en belandt uiteindelijk op een heftig feest waar orgieën plaatsvinden.
Er wordt gedurende de hele voorstelling bijna voortdurend over seks gepraat, maar echt afdalen naar het gebied onder de nek is er niet bij. Het toneelbeeld is uiterst statisch. Er wordt langzaam gelopen, heel veel stilgestaan en -gezeten, er wordt gekeken en geluisterd, maar de seks lijkt zich vooral in de hoofden af te spelen. Als Albert op het feest merkt dat hij opgewonden raakt, staat hij gekromd met zijn hand voor zijn kruis. Wat daar zit moet verborgen blijven. Het heftige feest zelf speelt zich in het halfdonker af, er wordt wellustig gekreund en mensen kleden zich uit, maar daar blijft het bij. Het wildste aspect is een luide versie van Sweet dreams door Marilyn Manson, op zich een mooie vondst.
Zoals het hoort
Schneider acteert niet slecht, maar hij heeft pech met zijn personage. Tijdens een levendige scène, waarvan er trouwens maar weinig zijn, zegt een Serviër die een kostuumverhuurbedrijf runt: ‘Dokter, zelfs gekostumeerd blijf je saai’. Helaas is dat volkomen waar. En Alberts reis door de krochten van de stad – of van zijn geest, hoe je het maar wilt zien – brengt daar geen verandering in.
Toch verlies je als publiek ondanks het statische toneelbeeld nauwelijks de aandacht. Dat komt vermoedelijk door zowel de mooie en soms geestige tekst van Jibbe Willems als door de acteurs. Opvallend zijn Louis van Beek als onder andere een kundig met zijn tong manipulerende seksmaniak en Joke Emmers als Florine, Alberts echtgenote. Emmers maakt er met haar gorgelende lach en fysieke aanwezigheid een mooie rol van. Ze is van iedereen het meest menselijk.
Uiteindelijk vindt er een hoopvolle ontwikkeling plaats, in de voorstelling wordt dat vertaald in een mooi lied. Het is allemaal keurig en smaakvol, maar niet erg spannend en zeker niet erotisch. De lage instincten mogen dan zijn aangeraakt, ze worden weer netjes opgeborgen, zoals het hoort.
