Geen punk, wel progressief
Creativiteit wordt aangewakkerd door beperking; juist langs de grenzen van mogelijkheden ontstaat innovatie. Maar liefst 139 afleveringen MacGyver zijn gewijd aan dit oerthema: een ontploffing is immers nóg boeiender als hij is veroorzaakt door de juiste mix van suiker, zout en onkruidverdelger (aflevering drie, seizoen een). David Longstreth, het brein achter Dirty Projectors, voert de beperking op tot een bizar hoogtepunt: slechts gewapend met een herinnering aan een album dat hij in zijn jeugd luisterde – Damaged, van Black Flag – probeerde hij die muziek te ‘hercreëren’. Longstreth liet de punkklassieker uit de cd-speler en richtte zich in plaats daarvan op het reconstrueren van de essentie van de muziek zoals die zich in zijn geheugen had genesteld. Het resultaat, Rise Above, bewijst voor sommigen enkel dat zijn geheugen niet al te best is, maar laat degene die er voor open staat zien hoe Longstreth dankzij die beperking de muzikale conventies ontstijgt.
~
Toegegeven, het conceptuele aspect van Rise Above is nogal postmodern; ‘gezocht’ dekt de lading wellicht beter. Door een door tijd aangetaste herinnering aan zo’n bekend werk nadrukkelijk als basis te nemen voor een cd zet Longstreth de luisteraar eigenlijk op het verkeerde been. Dat hij juist Damaged gekozen heeft wekt ten onrechte bepaalde verwachtingen, zeker uit de hoek van doorgewinterde punkers, die met Rise Above van een koude kermis thuis komen. Dat Longstreths interpretatie nogal van het origineel afwijkt is namelijk zacht uitgedrukt, het is alsof je een bosneger met een spoedcursus Engels Shakespeare laat reciteren. Waarschijnlijk is het zelfs beter als je die cd nooit hebt gehoord (of je er zoals ik ooit slechts doorheen gegrasduind hebt). Rise Above is dan ook absoluut geen coveralbum, het is misschien nog het meest een reis in de voetsporen van Black Flag door een landschap dat dankzij eeuwenlange beschaving onherkenbaar is veranderd. Dirty Projectors covert iets dat niet bestaat, en zo vreemd vernieuwend is de muziek ook.
Verticale vernieuwing
Hoewel Longstreth op Rise Above voor het eerst met een band in de archetypische rockformatie (drum, bas, gitaar en zang) werkt, is zijn klassieke benadering, die eerder werk als Slaves, Graves & Ballads (2005) kenmerkte, nog duidelijk hoorbaar. De muziek heeft meer ritme dan voorheen – ‘horizontaler’ noemt Longstreth het zelf – maar de kracht van de muziek is nog steeds de compositie, het ‘verticale’. Veel meer nog dan uit akkoorden en structuur is de muziek namelijk opgebouwd rond zeer experimentele ideeën van consonantie en harmonie. Dit komt het meest naar voren in de gitaren en zang, die haast onbegrijpelijk stuurs en hoekig zijn. Hoewel die intensiteit mij direct wist te boeien, vraagt de complexiteit van de composities zeker om veel luisterbeurten. In die ‘verticale’ vernieuwing ligt de aantrekkingskracht van Rise Above, en eigenlijk is dit album meer nog ‘klassieke muziek met popinstrumenten’ dan een popalbum, laat staan punk.
Exotische intensiteit
~
~
Sowieso is Rise Above een walhalla voor muzikale omnivoren: folk, blues, klassiek en Afrikaanse invloeden geven de muziek een uitheems karakter, dat wordt versterkt door de haast onaardse klanken die Longstreth uitstoot. Zijn springerige falset staat onmiskenbaar centraal en bindt, geflankeerd door tweede stemmen van de bassiste en gitariste, alle muzikale uitspattingen samen. Door het hele album heen gebruikt Dirty Projectors een vraag-en-antwoordspel tussen de gitaren, met veelvuldig gebruik van Noord-Afrikaanse speeltechnieken zoals die van het snaarinstrument de krak. Gimme Gimme Gimme is een hoogtepunt, met een continu verloop van gebroken gitaar- en zangpatronen die over elkaar struikelen en op onnavolgbare wijze in elkaar vallen. De keuze om alle instrumenten erg kaal te houden in de mix pakt zeer goed uit, want het legt een rauwe energie en dynamiek bloot die met geen effect is na te bootsen.
Dirty Projectors is een vernieuwende band met een unieke klanktaal, die elke muziekliefhebber een kans moet geven. Schenk geen aandacht aan het postmoderne kader van Rise Above, maar laat je verrassen en verrijken door het unieke en onvoorspelbare talent van David Longstreth. Geloof me, het lijkt nergens op.
Joost Festen 
