Kunst / Expo binnenland

De laatste gouden periode van Venetië

recensie: Venezia! Kunst uit de 18e eeuw

In de 18e eeuw zorgden beroemde schilders als Canaletto, Guardi, Longhi en Tiepolo voor een grande finale van de rijke Venetiaanse kunsttraditie. Interessant gegeven is dat de bloeitijd van Venetië in de 18e eeuw eigenlijk al voorbij was. Toch blijkt juist in landen in verval de kunst een belangrijke rol te spelen. Dat de kunst in Venetië zo opbloeide is te danken aan de eerste golf toeristen die deze stad bezocht. Jongeren konden op hun grand tour Venetië niet overslaan en namen als souvenir een schilderij mee terug.

~

Wanneer in 1740 oorlogen uitbreken in Europa, blijven de bezoekers weg en krijgen de kunstenaars in Venetië nauwelijks nog opdrachten. Ze gaan hun heil elders in Europa zoeken. Ieder zichzelf respecterend vorst haalde een Venetiaan in huis, zo ook het het hof van Sint Petersburg dat veel opdrachten verstrekte en verzamelaars naar Europa stuurde om Italiaanse schilderijen aan te kopen. Dit betekende een enorme stimulans voor de Venetiaanse kunst.

De Hermitage

Venezia is de derde tentoonstelling in De Hermitage, een bijzonder pand aan de Amstel. Het gebouw Amstelhof is één van de mooiste voorbeelden van monumentale classicistische architectuur in Amsterdam. Het werd in 1681-1683 gebouwd als tehuis voor hulpbehoevende bejaarden en is tot op de dag van vandaag als verpleeghuis in gebruik gebleven. Omdat nog niet het hele gebouw ter beschikking staat van het museum is de ruimte nu nog beperkt. De tentoonstelling Venezia is dan ook te beschouwen als een opmaat voor als straks de grote Venetiaanse stukken uit Petersburg richting Amsterdam komen (wanneer de Amstelhof ter beschikking komt). Begin jaren negentig van de 20e eeuw onderzocht de directeur van het Staatsmuseum de Hermitage in Sint-Petersburg de mogelijkheden voor dependances in het Westen. Door de relatie tussen De Nieuwe Kerk en de Hermitage ontstond het idee een vestiging van het Russische museum in Amsterdam te beginnen, mede ingegeven door de 300-jarige historische band tussen beide steden.

Hondjes

~

Voor de expositie in Amsterdam zijn 65 schilderijen, tekeningen, prenten en stukken glaswerk uitgekozen uit de Russische collectie, verdeeld over twee verdiepingen met ieder drie kleine tentoonstellingzalen. De bekendste schilders waarvan werken op de tentoonstelling zijn te zien, zijn Canaletto, Guardi, Cassanova, Tiepolo en Piazetta. De schilder Canaletto is bekend om zijn stadsgezichten, ook wel vedute genoemd. Deze zijn waarheidsgetrouw geschilderd met allerdaagse tafereeltjes (was die buiten wordt gehangen, rondsnuffelende hondjes).

Kruitdampen

Guardi daarentegen maakte schilderijen van architectuur, zoals interieurs van kerken. Zijn werk is bijzonder soepel en los neergezet. Hij hield van atmosferisch schilderen. Zijn werk is erg licht en speels. Dit in sterke tegenstelling tot de schilderijen van Franceso Cassanova, broer van versierder Giacomo. Hij was één van Catherina de Grote’s favoriete schilders. In de Hermitage hangt een doek met als onderwerp een veldslag. Het is zo realistisch dat je de kruitdampen bijna ruikt en de mensen hoort kermen. Een heftig en kleurrijk spektakel. De flamboyante kunstenaar Giambattista Tiepolo staat bekend om zijn zoete en protserige schilderijen. Ze zijn decoratief bedoeld, iets dat in die tijd erg belangrijk was. Kunst moest een lust voor het oog zijn. Tiepolo maakte veel ontwerpen voor paleizen in Sint Petersburg zoals uitbundige plafonds en altaarstukken met bijbelse en mythologische voorstellingen. Eén van de meest indrukwekkende kunstenaars op deze tentoonstelling is Giambattista Piazetta. De man kon werkelijk meesterlijk omgaan met het wit op papier. Door modellering krijgt het wit reliëf. Door de modellen met licht te verzadigen krijgen zij een sensualiteit en realisme.

Summier

De tentoonstelling is fraai vormgegeven met strakke banieren met duidelijke tekst in het Engels en Nederlands. Er staat redelijk veel informatie op de banieren en de bordjes over de kunst en het leven in Venetië van die tijd. De belichting is te spiegelend, waardoor de schilderijen soms niet goed zichtbaar zijn. Gelukkig kun je heel dicht bij de schilderijen en prenten staan en is het niet druk in het museum. Er worden mooie stukken tentoongesteld, maar het is allemaal erg summier. Vooral de collectie glas is klein, terwijl deze kunstvorm juist zo belangrijk was voor het Venetië van die tijd.

Het blijft onduidelijk waarom juist voor deze kunstwerken is gekozen. Er hangen een aantal zeer mooie schilderijen tussen, maar toch krijg ik het gevoel dat de echte pronkstukken tot de tweede en grotere tentoonstelling worden bewaard. Venezia is een mooie expositie, maar is het niet waard om speciaal voor naar Amsterdam af te reizen. Het is wachten op de uitbreiding van het museum en een volgende Venetië-tentoonstelling. Deze smaakt namelijk naar meer.