De wereld van Sophie
In museum De Pont in Tilburg is nu een overzichtstentoonstelling te zien van de Franse kunstenaar Sophie Calle (1953). Een tentoonstelling die vooral gaat over perceptie. Calle gunt ons een blik in het leven van de ander en tegelijkertijd zie je het leven van de kunstenaar door andermans ogen.
Sophie Calle: Danseres Opéra de Paris, Marie-Agnès Gillot, detail Take care of yourself, 2007.
Belangrijk onderdeel van de expositie is Prenez Soin de Vous (Take Care of Yourself) uit 2007, dat dat jaar het eerst te zien was op de Biënnale van Venetië. Aanleiding voor het werk was een brief waarmee haar toenmalige vriend hun relatie verbrak. Calle wist niet hoe zij hier op moest reageren en liet het bericht interpreteren door 107 vrouwen waaronder een waarzegster, een actrice, een handschriftexpert en haar eigen moeder. Het resultaat is een indrukwekkende verzameling van video´s, foto´s en ingelijste teksten. In Venetië werd de relatief kleine ruimte helemaal gevuld met beelden en geschreven en gesproken monologen. Een indringende ervaring want er was voor de toeschouwer geen ontkomen aan. In museum De Pont is het werk over een grotere ruimte verdeeld, waardoor je als toeschouwer iets meer ruimte en lucht krijgt.
Sophie Calle: Politie commissaris F. G., detail Take care of yourself, 2007.
Venetië
Venetië was ook de locatie van één van Calle´s eerste werken, Suite Venetienne (1980) dat helaas niet te zien is in de tentoonstelling. Calle gaf zich voor Suite Venetienne uit voor kamermeisje in een hotel en doorzocht de koffers en kamers van de gasten. De spullen ordende en fotografeerde ze.Ook in The Bronx (1980), neemt Calle een kijkje in het leven van anderen. De kleine Française liet zich in deze armere, gewelddadige wijk van New York rondleiden door wijkbewoners, die haar meenamen naar voor hen betekenisvolle locaties. Calle fotografeerde de plekken en liet ze in de expositie in een galerie in De Bronx vergezeld gaan van de beschrijvingen van haar gidsen. Dat vervolgens in de galerie werd ingebroken en de foto´s met graffiti werden besmeurd, was voor Calle geen bevestiging van het imago van de Bronx, maar meer een (welkome) toevalligheid. De graffiti werd onderdeel van het werk en de tentoonstelling.
Sophie Calle: Componiste Laurie Anderson, detail Take care of yourself, 2007.
Toeval en Controle
Het toeval is een essentieel element in het werk van Calle. Haar werk wordt in gang gezet door de kunstenaar, maar komt vervolgens tot stand dankzij de bewuste of onbewuste medewerking van anderen. De logees in Les Dormeurs (The Sleepers) uit 1979, kwamen Calles huis en haar bed binnen. Ze gaven zich over aan de kunstenaar die hen in hun meest kwetsbare toestand, tijdens hun slaap, fotografeerde.
Suite Venetienne dankt zijn bestaan aan de hotelgasten in Venetië, en voor Where and When? Berck (2004/2008) liet Calle zich leiden door de voorspellingen en adviezen van een waarzegster, waardoor ze onder meer in het plaatsje Berck belandde. Het zijn handelingen van derden die Calle vooraf niet kan voorspellen.
Toch is die vrijheid voor anderen relatief en begrensd. Toen Calle een adresboekje vond (The Adress Book, 1983/2009) , besloot ze het pas terug te sturen na alle gegevens te hebben gekopieerd. Vervolgens nam ze contact op met deze mensen en interviewde zij ze, waarop de vraaggesprekken in een krant werd gepubliceerd. Calle eigende zich het leven van de eigenaar van het boekje toe, maar stopte naar verluid toen deze man een naaktfoto van haar in diezelfde krant liet afdrukken.
In Prenez Soin de Vous geeft de moeder haar reactie op de brief van Calles vriend. De onderste woorden zijn echter onleesbaar geworden achter het matte glas. Blijkbaar zijn er voor Calle toch grenzen aan de opoffering van privacy. De kunstenaar heeft en houdt het laatste woord.
