Hypnotiserende animatiechoreografieën in het EYE

Oskar Fischinger, film still uit Allegretto, 1936-1943, (c) Center for Visual Music

Kenmerkend voor Oskar Fischinger: Experiments in Cinematic Abstraction zijn de hypnotiserende video’s met abstracte figuren die op klassieke muziek over het scherm dansen. Er hangt dan ook een ‘epileptie-waarschuwing’ bij het binnentreden van de tentoonstellingsruimte. Fischinger maakte bijvoorbeeld veel gebruik van spiralen en cirkels, een goed voorbeeld hiervan is te zien in de still uit Allegretto.

Abstracte choreografie
De tentoonstelling is opgesteld in vier ruimtes, waarin de bezoeker via een chronologische volgorde kennis maakt met de werken van Fischinger. Het meest hypnotiserende werk wordt in de eerste ruimte tentoongesteld, waar een video met een zwart-witte spiraal je opzuigt in Fischingers wereld.

In de volgende zaal zijn de eerste ‘abstracte geluidsfilms’ te zien. De werken zijn het beste te omschrijven als abstracte kunstwerken die tot leven zijn gekomen. De cirkels, rechthoeken, vierkanten en eigenlijk alle geometrische vormen die er te bedenken zijn, dansen op een klassieke symfonie over het beeld. De choreografie die de vormen aannemen heeft een intrigerend effect, elke film is weer uniek.

Fischingers schilderkunst
Doordat de tentoonstelling chronologisch is ingedeeld, duik je steeds dieper in de belevingswereld van de kunstenaar. Het wordt dan ook steeds interessanter wanneer je van de zwart-witte abstracte geluidsfilms overgaat naar de kleurfilms. De manier waarop de films tentoongesteld worden, is handig gedaan. In elke ruimte hangen meerdere films, welke om de beurt worden afgespeeld. Hierdoor is er genoeg rust en tijd om elke ‘compositie’ volledig te kunnen  bekijken. Elke film is weer uniek, heeft een andere melodie, een andere choreografie en nieuwe kleuren. Daarom is het helemaal niet erg om ze om de beurt af te kijken. Je draait je gewoon even om op het bankje dat in het midden van de ruimte is geplaatst.

Naast de films zijn er ook een aantal schilderijen van Fischinger te zien. In vergelijking met het audiovisuele materiaal zijn deze alleen een stuk minder spectaculair. De schilderijen zijn erg kleurrijk en de liefde voor geometrische vormen komt er ook in deze werken goed uit, maar ze lijken niet met vaste hand geschilderd. Het valt daarom ook te betwijfelen of dit de beste schilderijen van Fischinger zijn. Wat wel heel leuk is om te zien zijn alle schetsen, papieren geometrische vormen en foto’s die gecreëerd zijn tijdens het maakproces van alle verschillende films die vertoond worden.

Oskar Fischinger, film still uit Kreise (Circles), 1933-34, (c) Center for Visual Music

Lopend door de tentoonstelling is het interessant om te bedenken dat verschillende animatiemakers door deze pionier geïnspireerd zijn geraakt. Wat heeft Fischinger bijvoorbeeld aan Disney bijgedragen, of welke effecten heeft Pixar geleend? Wanneer  een kind dan door de tentoonstellingsruimte schreeuwt: ‘Pap, het is hier saai! Zullen we leuke films gaan kijken?’ knipoog jij naar de intellectuele meneren die met hun hand op hun kin de films bekijken, jullie weten wel beter.