Kunst / Expo binnenland

Som der delen

recensie: o.a. Marielle Buitendijk, Dick van Lieshout, Sandro Setola - Dark Matters

Wat het overkoepelende thema van Dark Matters is, blijkt lastig te achterhalen. Het wordt noch uit de zaaltekst, noch de tentoonstelling zelf duidelijk. Er wordt gehint naar het monsterlijke en het mysterieuze, maar wat de werken voornamelijk lijkt te verbinden is dat ze zwart zijn.

De keuze voor zwart als overkoepelend gegeven is tot in detail doorgevoerd. Men is hier zelfs zo ver in meegegaan, dat er voor gekozen is een hele zaal zwart te verven. Dit heeft tot gevolg dat de twee uitzonderingen op het zwarte thema, het werk van Marielle Buitendijk en dat van Dirk van Lieshout, extra opvallen. Rumoer van Van Lieshout bestaat uit drie putdeksels met daarboven een koptelefoon. Wanneer je deze opzet zijn opnames van drie opstanden te horen die plaatsvonden in de wijk Kattenburg, in Amsterdam. Het audiowerk bestaat voornamelijk uit verslagen van ooggetuigen.  Een van de putdeksels vertegenwoordigt zeer lokaal leed, van ruzie binnen een tennisvereniging tot een hele buurt die in opstand komt tegen de woningbouwvereniging. Uit de andere koptelefoons is een  verslag te horen van de bijltjesoproer en een montage van een minder specifieke opstand, de revolutie tegen de burgerij in de jaren zeventig.

~

Tentoonstelling in een tentoonstelling
Het werk van Marielle Buitendijk is voornamelijk wit. De kubussen lijken uit de witte muren en vloer tevoorschijn te komen. Doordat de werken niet zwart zijn en op lijken te gaan in de architectuur, wordt de suggestie gewekt dat de sculpturen eerder bij het gebouw horen dan bij de tentoonstelling. Dit is een fenomeen dat zich in de tentoonstelling herhaalt. Veel van de deelnemende kunstenaars doen met meerdere werken mee, die gegroepeerd worden getoond. Zo lijkt het eerder om een verzameling solotentoonstellingen te gaan dan om één coherent geheel. Dit maakt Dark Matters allerminst tot een teleurstelling, integendeel. TENT is erin geslaagd om een verzameling zeer indrukwekkende werken bij elkaar te brengen.

Foto: Peter Cox

Foto: Peter Cox

Vriendelijke parkeergarages
Een hoogtepunt hierin zijn de werken van Sandro Setola. De houtskooltekeningen van de lege parkeergarage en de verlaten benzinepomp hebben iets vriendelijks over zich. Doordat de lijnen niet helemaal recht zijn, zien de verlaten gebouwen er op de tekening niet zo angstaanjagend uit als in het echt. De parkeergarage heeft zelfs iets weg van een bos.

De film die naast de twee tekeningen wordt vertoond is in tegenstelling tot de tekeningen een aanklacht tegen industriële architectuur. De kijker wordt langzaam door een ongedefinieerd fabrieksgebouw geloodst dat voornamelijk uit buizen en rode lampjes lijkt te bestaan. De tocht door de fabriek wordt afgewisseld met een montage van zwarte en witte geometrische vormen. Het geluid dat achter deze film is gezet, bestaat uit het gezang van een koor, verknipt, bewerkt en vol met dissonanten. Het is het soort koren dat ook terug te vinden is in de muziek van onder andere Alan Parsons en Björk. De stemmen zwellen langzaam aan totdat stukje bij beetje, tussen de roestige buizen en rode lampjes, een beeld van Isis zichtbaar wordt.

Beduusd naar buiten
Het is een slimme keuze geweest om juist deze werken in de zwart geverfde ruimte te plaatsen. Niet alleen is het praktisch in verband met de film, de zwarte muren zetten de houtskooltekeningen ongelooflijk veel kracht bij. Dat het overkoepelende thema lastig te benoemen is, wordt goedgemaakt door dit soort keuzes. Samen met de afzonderlijk sterke werken maakt dit dat de bezoeker licht beduusd, maar wel zeer content naar buiten gaat.