Kunst en waarde
.
“The Value of Nothing presenteert kunstenaars die zich door subtiele ingrepen of concrete voorstellen mengen in het huidige debat over waarde en economie”. Zo vat TENT de importantie van deze tentoonstelling samen. Natuurlijk krijgen we geen panklare oplossingen voorgeschoteld, maar het is goed om eens in de geest van de kunstenaar te duiken als het om zoiets banaals als de macht van het geld gaat.
Jeanne van Heeswijk, Acts of Balance, 2014.
Eigenwaarde
Het begrip waarde is volledig gegijzeld door de dictatuur van de markt en door financieel-economische afwegingen. Als we dat proberen terug te brengen tot een oorspronkelijke dimensie komen we weer uit bij onszelf: bij een zelfgebreide trui, een gekweekte komkommer in de achtertuin en een helpende hand bij een computervreemde buurman. Dat is precies waar bijna alle kunstenaars in TENT voor lijken te staan: haal waarde weg bij de banken, bij de instanties, bij de politiek en begin een nieuw universum from scratch. Laten we waarde weer zélf op waarde schatten.
Jeanne van Heeswijk doet dat op actieve wijze met haar Acts of Balance (2014) in de Rotterdamse Afrikaanderwijk. Na jarenlange inzet en participatie zorgt ze dat bewoners zich bewust worden van hun eigen positie, wat ze kunnen bijdragen aan de gemeenschap, en hoe je dat kunt omzetten in een verbetering van de persoonlijke situatie en die van de wijk. De keten van kennis, kunde, produceren, verspreiden en afnemen vormt op deze wijze een gesloten circuit van zelforganisatie en solidariteit. Een indrukwekkende mobile en een gedetailleerd uitgewerkte wandkaart representeren het geheel.
Iratxe Jaio/Klaar van Gorkum, Producing time in between other things, 2011.
Draaibank
Het werk van Iratxe Jaio/Klaas van Gorkum heeft een bijzondere aantrekkingskracht: de installatie Producing time in between other things (2011) maakt waarde tastbaar in een ontwapenende bescheidenheid. Centraal staat een plateau met tientallen houten voorwerpen, gemaakt op een draaibank door de grootvader van Van Gorkum. Aan de wanden grote foto’s met diezelfde producten in hun oorspronkelijke omgeving. Een tweetal videoprojecties laten zien hoe grootvader, na een werkzaam leven in een metaalbedrijf, zijn vrije tijd invult met houtbewerking aan de draaibank die hij na zijn pensionering heeft meegekregen. De houtproducten vinden hun weg in de naaste omgeving. Hier wordt waarde getoond als persoonlijke drijfveer in relatie tot ambachtelijkheid en creativiteit. Dat de houten voorwerpen in hun vorm en functie (gedraaide stoelpoten, krukjes, kandelaars, fruitschalen, etc.) geheel thuishoren in de jaren zeventig geeft nog een extra dimensie aan de actuele waarde ervan.
Helmut Smits, Wasting Time and Ink, 2014.
Nutteloos
Een simpele verbeelding van waarde en het effect op onze samenleving toont Helmut Smits met zijn Wasting Time and Ink (2014). Met verschillende markerstiften zet hij onafgebroken lijnen onder elkaar. De felle kleuren beginnen in volle sterkte en nemen dan langzaam in kracht af. Een concept dat in al zijn eenvoud en nutteloosheid tot de meest visuele van deze tentoonstelling behoort: hier wordt de abstractie van waarde omgezet in een schitterend golvend kleurenpalet.
Een concrete bijdrage is van Jonas Lund. Het werk Projected Outcomes (2014) bestaat uit een groot schoolbord waarop met krijt de totale waarde van deze tentoonstelling wordt uitgeschreven. Van de ingekomen subsidies ter ondersteuning, de honoraria en verblijfkosten van de kunstenaars, de genoten maaltijden tijdens de opbouw, kosten van het promotiemateriaal, tot aan de verwachte kaartverkoop aan toe. Als reactie op het dictaat van de markt wordt hiermee onverbloemd en op fijnzinnige wijze de ‘waarde’ van kunst getoond.
Dat deze kunstenaars werkelijk bijdragen aan het ontrafelen van de economische problematiek hebben ze niet zichtbaar kunnen maken. Er is weinig te zien van subtiele ingrepen of concrete voorstellen op dit hoge abstractieniveau. Wel komt er door het signaleren en vastleggen ruimte vrij voor een andere blik. Juist de hierdoor ontstane verwondering of verwarring kan een zet in de goede richting geven en maakt het de moeite waard The Value of Nothing te bezoeken.
