Oproep

Op 9 mei werd in het Nederlands Fotomuseum de begeleidende tentoonstelling van Baghdad Calling officiëel geopend door Geert van Kesteren. Journalist Francisco van Jole sprak een lovend openingswoord en vele genodigden en geïnteresseerden waren toegestroomd om dit alles uit eerste hand mee te maken. Vantevoren gaf Van Kesteren nog even snel uitleg aan de rondleiders van het museum over zijn foto’s en de achterliggende verhalen. Hierna volgde een kort interview met RTV Rijnmond. Daarna kon de officiële opening beginnen. De sfeer was opgelaten en vrolijk. De zon scheen en er was geen vuiltje aan de lucht. Wat een heerlijke zomerse dag in het vredelievende Nederland. Hoe groot was vervolgens het contrast als je het boek Baghdad Calling opensloeg en de verhalen begon te lezen.

Mobieltjes

In het boek Baghdad Calling staan ditmaal niet alleen foto’s van Van Kesteren zelf, maar juist vele plaatjes die door de gevluchte Irakezen zelf zijn gemaakt met hun mobiele telefoon. De situatie in Irak is op dit moment zodanig verslechterd dat het voor Van Kesteren onmogelijk is geworden om in Irak zelf nog foto’s te maken zonder dat dit een gevaar voor zijn leven zou betekenen. Voor dit nieuwe project is van Kesteren uitgeweken naar buurlanden als Syrië en Jordanië, waar de Irakezen naar hun vlucht terecht waren gekomen. Hij zocht de vluchtelingen op en tekende hun verhalen op. Deze verhalen en de opgevraagde foto’s zijn na lang uitpluizen, naspeuren en selecteren gebundeld in Baghdad Calling. De gelijknamige tentoonstelling toont juist de foto’s die Van Kesteren zelf maakte tijdens zijn bezoeken aan de vluchtelingen.

Geert van Kesteren, Amman Jordan, 2007

Wat het boek zo intrigerend maak is juist die combinatie van verhalen en foto’s. De verhalen zijn stuk voor stuk dramatische vertellingen over gruwelijke martelingen, moordaanslagen, ontvoeringen en bomaanslagen. De foto’s van de mobiele telefoontjes geven een verraderlijk gewoon leven weer. Je ziet lachende mensen poseren, er wordt gepicknickt en gespeeld. Het contrast tussen de foto’s en verhalen maakt het geheel onwezenlijk. Tussen alle gruwelen door probeert de gewone burger zijn leven te leiden. De lijken liggen op straat (niemand durft ze uit angst voor represailles weg te halen), maar de mens moet en wil gewoon door met zijn leven.

Boodschap

Dit alles geeft een indringend en dramatisch beeld van een verwoeste regio en hoe men daar als burger mee om probeert te gaan. De burger wil gewoon verder, maar kan door de vele rivaliserende groeperingen geen kant op. Deze tweespalt wordt pijnlijk duidelijk in het boek Baghdad Calling. Het beeld dat dit boek, onder andere door de getuigenverslagen van de vluchtelingen, schetst van de situatie is volgens eigen zeggen:

Een oproep aan ons, aan onze regeringen en de internationale gemeenschap, maar ook aan ons als mensenrechten-, vredes-, ontwikkelings- en hulporganisaties, aan ons als burgers van een vrijer en veiliger deel van de wereld, om niet onverschillig of moedeloos te blijven.

Geert van Kesteren, Damascus Syrië, 2007

Een mooie oproep waar we dan ook maar gewoon eens gehoor aan zouden moeten geven. Een oproep waar een ieder die Baghdad Calling heeft gelezen het volledig mee eens zal zijn. Meer dan twee miljoen Irakezen zochten hun heil in de buurlanden. Ze krijgen niet tot nauwelijks hulp, worden niet als vluchteling erkent en leven veelal in erbarmelijke omstandigheden. En nog verkiezen vele Irakezen dit lot boven de gruwelen in hun eigen land. Maar de keuze is schijnbaar, want de meeste grenzen zijn ondertussen gesloten en terug naar Irak is geen optie meer. Een hopeloze situatie dus die wel wat meer aandacht verdient.

Utopia

Hoe lang moet Van Kesteren deze afschuwelijke plaatjes schieten voordat er iets verandert. Het zou toch vreselijk zijn als we over drie jaar weer een fotoboek van Geert van Kesteren onder ogen zouden krijgen waarin ditzelfde verhaal nogmaals getoond zou worden. Zou het niet mooi zijn als het volgende boek van zijn hand vol stond met prachtige hoopvolle foto’s over de wederopbouw van Irak, herenigingen van vrienden en families en vieringen van de vrede?

foto: Erik Meijers

Na het doornemen van Baghdad Calling is deze hoop ver te zoeken. De situatie die hier zo sterk door de Irakezen zelf wordt geportretteerd is gewoonweg niet hoopvol. Er is teveel mis in dat land. En Geert van Kesteren heeft met Baghdad Calling wederom de vinger op de pijnlijke plek gelegd. Prachtig fotojournalistiek werk, maar verschrikkelijk menselijk leed.