Favorieten uit de Hermitage - Impressionisme: sensatie & inspiratie. - Overzicht van vijf decennia negentiende-eeuwse Franse kunst

Het is altijd prettig binnenkomen bij de Hermitage. De ruime toegangshal, geen lange wachtrijen, en vervolgens de grootse entree door de trapwandeling naar het eerste werk. Daar wordt de bezoeker begroet door een introductietekst waarin het met name gaat over de veranderingen op kunstgebied in de negentiende eeuw. Het impressionisme vervult daarin een hoofdrol. Een gigantische blow-up van Renoir staat de tekst op gepaste wijze bij. De verwachtingen zijn daarom hooggespannen.

Salon des Refus

é

s en de Academie

Ondanks dat er in de inleiding veelal gesproken wordt over de tegenstelling tussen kunstenaars van de Academie en de Salon-geweigerden, komt dit beeld niet goed uit de verf. In de eerste paar zalen hangen wat werken van Academieschilders, met als topstuk ‘Verkoop van een slavin in Rome’ van Gérôme. De bijschriften geven tekst en uitleg, maar dit slaat niet duidelijk genoeg op het tentoongestelde. Het is voor de ongeoefende kijker moeilijk te bepalen wat nu precies wel en niet salonfähig is aan de werken, en waar die scheidslijn getrokken dient te worden.

De impressionistische schilderijen komen in de hoofdzaal aan bod. Hier hangen dan ook gelijk een aantal topstukken, waaronder vier Monets en twee Renoirs, een lust voor het oog. Het is de bedoeling dat deze stukken afgezet worden tegenover werken die door Academieschilders gemaakt zijn, om duidelijk te maken dat zij onderdeel uitmaakten van door de Salon geweigerde schilderijen. De Hermitage slaagt niet in deze opzet. Dat komt vooral door het gebrek aan duiding naast de verschillende schilderijen. Desalniettemin is het een prachtig ingerichte zaal, vol met meesterwerken uit de tweede helft van de negentiende eeuw.

Landschappen en mensen

De tentoonstelling gaat verder op de eerste verdieping, alwaar zich een andere indeling voordoet. Hier worden de werken gerangschikt op onderwerp: ‘landschappen’ en ‘mensen’. Binnen deze onderwerpen hangen de werken van verschillende kunstenaars naast elkaar, maar worden ook enkele zalen gewijd aan een kunstenaar alleen. Deze opzet werkt beter dan die van de begane grond. Er tekent zich een goed beeld af van de ontwikkeling die de schilderkunst doormaakt in de jaren 1850-1900. Ook hier vinden we enkele topstukken van bijvoorbeeld Pissarro en Sisley. De zaal waarin een Grandjean naast een Pissarro geplaatst is vormt het hoogtepunt van dit onderdeel van de tentoonstelling. De opstelling maakt in een klap duidelijk wat het verschil in werkwijze is tussen een Academieschilder en een impressionist. Het is aan de rijkdom van de Russische Hermitagecollectie te danken dat zo’n prachtige vergelijking gemaakt kan worden.

Het onderdeel ‘mensen’ gaat op dezelfde wijze verder. De tekstuele uitleg wat impressionisme voor het portret precies heeft betekend blijft uit, maar wordt aan de hand van de werken en bijschriften toch voldoende duidelijk gemaakt. De tentoonstelling sluit met prachtige stukken van Cézanne en Gauguin. Het is een goede keuze van de Hermitage om niet te eindigen met een impressionistisch werk, maar vast een brug te slaan naar het modernisme van de twintigste eeuw. Dit geeft echter nog meer aan dat deze tentoonstelling om een overzicht van verschillende stromen gaat, en hoe die tot elkaar in verhouding staan.

De titel ‘impressionisme: inspiratie & sensatie’ is wat ongelukkig gekozen, aangezien het een andere verwachting bij de kijker oproept. Het is veel meer een tentoonstelling waar het impressionisme in de context van de negentiende-eeuwse kunstwereld geplaatst wordt. Daar is de Hermitage goed in geslaagd, met een zeer gevarieerd aanbod van verschillende kunstenaars, stijlen en genres. Voor liefhebbers van de negentiende eeuw in al haar facetten is de tentoonstelling dan ook echt een must see.