Haaienkaken en leren jurken

Kunst uit Georgië, nog nooit gezien? Dat kan kloppen, want het Cobra Museum in Amstelveen is het eerste museum in Nederland dat een groot overzicht van Georgische hedendaagse kunst toont.

Unfinished project, Gia Edzvergadze

Georgië krijgt begin jaren negentig na tientallen jaren van Russische overheersing zijn onafhankelijkheid terug. Deze historische gebeurtenis vormt het startpunt van de tentoonstelling. De periode wordt gekenmerkt door politieke onrust: er volgen al snel twee oorlogen waarna Georgië de banden met Rusland verbreekt. Veel gevestigde kunstenaars raken door de oorlogen het contact met Russische collega’s kwijt, en net als in de politiek verschuift hun aandacht steeds meer naar het westen. Velen van hen verhuizen, bijvoorbeeld naar Duitsland. Onder diegenen die in hun geboorteland blijven wonen ontstaat een gevoel van melancholie naar het ‘oude Georgië’. Wat dat betreft sluit de tentoonstelling aan op de exposities China Now en de Neue Leipziger Schule die recent door het Cobra museum werden getoond.  

We zien de gevolgen van politieke onrust voor avant-gardistische kunst. Bij de ’thuisblijvers’ bespeuren we gelijkenissen met de ontwikkelingen van de kunst in Rusland in de vorm van installaties, performances en video’s. Opvallend is dat er veel werk is gemaakt door vrouwelijke kunstenaars die in Georgië actief zijn. Het is een geëmancipeerd land waar vrouwelijke kunstenaars volop de ruimte krijgen. Ook in hun werk blijven film en video de belangrijkste technieken. Onder de jongere generatie kunstenaars die het land verlaten hebben komt de schilderkundige traditie echter meer in zwang. Het lijkt wel of de grond waarop de kunstenaar werkt het medium bepaalt. Niet enkel politiek

Doordat de kunstenaars van Georgische bodem zo verspreid raakten koos men voor de titel Born in Georgia, want hoewel de kunstenaars geboren zijn in Georgië en ze er altijd mee verbonden blijven, wonen ze er lang niet altijd meer. De ontwikkelingen op politiek gebied spelen in de hedendaagse Georgische kunst zeker een rol, maar er zijn nog veel meer lagen te ontdekken in het werk van de ruim zeventig kunstenaars die te zien zijn in het Cobra museum. Er is aandacht voor religie, seksualiteit en zelfs mode in de vorm van twee heel aparte leren jurken van modeontwerpster Nino Chubinishvili.

Dress, Nino Chubinishvili

De meeste kunst heeft een hoog conceptueel karakter, zoals de performance Wet Circle van de groep LOTT die we op film vastgelegd zien. Om beurten spuugt een groep jonge mensen die in een kring zitten elkaar in het gezicht. In een andere film dwaalt een vrouw schijnbaar doelloos door verlaten gebouwen. Hier zien we duidelijk de verlorenheid en melancholie terug die typerend is voor het werk van de oudere generatie kunstenaars die nog in Georgië zelf actief is.

Een luchtige noot

Heel anders is het werk van Keti Kapanadze. Zij exposeert en woont in Duitsland, en bij haar zien we duidelijk de schilderkundige traditie terug. Ze mengt op een speelse manier moderne en traditionele technieken, maar ook klassieke en hedendaagse onderwerpen, zoals in Versailles, waarin twee klassieke vrouwbeelden elkaar ervan langs geven. Kapanadze brengt een luchtige noot in het vrij zware karakter van het geheel. Imponerend is bijvoorbeeld een grote kaak met tanden van een roofdier, misschien een haai. Bij nadere inspectie blijken deze tanden echter biddende monniken, een verschuiving van schaal die je bijna doet duizelen. Het laat de dubbele natuur van het geloof zien, wa araan naast het heilige ook duistere kantjes kunnen zitten.

Crusade III, Luka Lasareishvili

De beelddrager van de tentoonstelling had niet letterlijker kunnen zijn: we zien twee vrouwen die tot hun enkels in de Georgische bodem staan. Het is niet alleen een hele mooie foto, maar representeert ook feilloos het karakter van Born in Georgia: jong, eigenzinnig en vervreemdend. Een aanrader voor iedereen die van hedendaagse kunst houdt.