‘We willen mensen anti-brainwashen’

Waar komt de naam van het festival vandaan?
Het is ooit bedoeld als grap: ‘je bent er zelf bij’. Met andere woorden: het festival is bedoeld om mensen uit te dagen, aan het denken te zetten over hun eigen leven en ze inzichten te geven die zo verwarrend zijn, dat ze uit balans raken. Dat is onze manier van brainwashen. Brainwashen heeft natuurlijk de connotatie van een goeroe uit India die in Rolls Royces rondrijdt. Dat vind ik heel leuk, ik heb ook veel bewondering voor hoe ze dat voor elkaar krijgen. Maar de bedoeling is natuurlijk dat we mensen anti-brainwashen. We willen ze geen antwoorden geven, maar betere vragen laten stellen. Mensen zouden zichzelf te pakken moeten nemen.

Is dat nog nodig?
Er is al genoeg verwarring, maar onze missie is en uiteindelijke doelstelling is om mensen na te laten denken over zichzelf en over de ander. Zo kun je meer uit het leven halen. Alle mensen lopen op zekere leeftijd tegen bepaalde vraagstukken aan, en die kun je op allerlei manieren oplossen. Je kunt ze wegstoppen en doen alsof ze er niet zijn. Sommige mensen hebben het natuurtalent om nooit problemen tegen te komen, maar de meeste mensen lopen tegen vraagstukken aan. Hoe ga ik met mijn vrienden om? Hoe zit het met relaties? Ben ik wel geschikt voor een relatie? Welke baan past bij me? Om zulke vragen te beantwoorden, moet je weten wie je zelf bent, wat natuurlijk een van de kernvragen van de filosofie is. Wij nodigen mensen uit om op tijd na te denken, zij het met een grote knipoog. We brengen het heel lichtvoetig.

Wat is uw voornaamste visie?
Wij denken dat er in toenemende mate behoefte is aan heldere inzichten over de manier waarop je je leven inricht. De visie is ook dat er, doordat er heel veel dingen weg zijn gevallen, ruimte is gekomen om nieuwe ideeën te ontwikkelen. Wij zeggen: die nieuwe ideeën hoef je niet te bedenken, want alles is al een keer bedacht. Je kunt beter uit het verleden putten en de ideeën weer opgepoetst terugpresenteren. Onze missie is om met zoveel mogelijk programma’s, waaronder documentaires, boeken, televisieprogramma’s en collegereeksen, mensen te bereiken en ze aan het denken te zetten. Als je maar vaak genoeg helder nadenkt over bepaalde onderwerpen, knap je er van op.

Wat is de kracht van dit festival?
Het festival gaat een wervelwind van inzichten worden. Er zijn heel veel programma’s, met als enige criterium dat het inhoudelijk blijft. Het zijn programma’s die allemaal proberen een bepaalde boodschap over te brengen, om vervolgens de bezoeker er mee te laten doen wat je zelf wilt. We bieden geen antwoord, maar een idee.

Worden er op hogescholen en universiteiten te weinig aandacht aan dit soort onderwerpen besteed?
Ik denk zeker dat universiteit en hogescholen daar veel meer mee kunnen doen. Ik preek natuurlijk voor eigen parochie, maar het is zo schraal wat je op de universiteit leert. Je wordt aan je eigen lot overgelaten, je kunt uit de bocht vliegen of depressief raken. Er is geen persoon op de universiteit die het zal opmerken als je in de collegebanken zit met dergelijke problemen. Het is helemaal niet gericht op het voorbereiden op het leven. Waarom zou je geen vakken erin stoppen die gaan over persoonlijke dilemma’s? Dit festival is echter niet per se filosofie, er is echter een grote uitwaaiering is naar allerlei gebieden.

Denkt u dat u een nieuw type festival heeft aangeboord? Of heeft het ook iets van Lowlands?
Het zal niet nieuw zijn, maar ik denk wel dat we unieke partijen aan elkaar koppelen. Wat ik wil is dat we impact hebben, wat we doen door zoveel mogelijk uit te waaieren over de media. Dat is wel uniek bij ons. We maken veertien televisieprogramma’s op een dag: twaalf talks, een voordracht van Rutger Bregman (De Correspondent) en een Filosofisch Kwintet, wat de dag erna wordt uitgezonden. Als het zo succesvol wordt als ik denk dat het wordt, dan gaan we groeien naar drieduizend á vierduizend man. Ik ben bijvoorbeeld nu al bezig met volgend jaar, dan kunnen we écht iets nieuws maken.

Hoe verhoudt cabaret zich tot dit festival?
Neem bijvoorbeeld Tim Fransen, dat is een filosoof en een cabaretier, briljant en heel grappig. Humor en ernst liggen dicht bij elkaar, ik denk dat het heel erg met elkaar speelt. Jan Jaap van der Wal heeft ook veel diepte. Hij is een gozer die veel missie in zich heeft en nadenkt over het leven.

Wanneer is het festival voor u geslaagd?
Dan moet ik toch in vage termen praten, maar dat is toch vooral als je zoveel mogelijk mensen aan het denken hebt kunnen zetten. Als ik mag kiezen tussen leuk, lachen, DJ’s en zuipen, of verwarrend, vervelend, irriterend, dan kies ik voor het laatste. Festivals die draaien om de eerste trefwoorden zijn er genoeg van. Wij willen mensen inspireren, zodat ze meerdere perspectieven kunnen innemen ten opzichte van een bepaald onderwerp. 

Brainwash vindt plaats op 25 oktober op de Nes, Amsterdam