Google en het recht op informatie

Wil je weten uit welk boek de zin “There was not as large a crowd as he expected to see” komt? Zoek je een speciaal fragment uit een specifieke aflevering van de Fabeltjeskrant? In de toekomst moet het allemaal te vinden zijn via Google’s zoekmachine. Alle informatie, of het nu videobeelden, geluidsfragmenten of geschreven tekst betreft, moet in de toekomst op deze manier te vinden zijn.

De geschiedenis tot nu toe

Eind 2004: Google heeft in eerste instantie met vijf grote bibliotheken de afspraak gemaakt dat al hun boeken digitaal gescand worden. Dit is het zogenaamde Google Print Library Project (later omgedoopt tot Google Book Search). Harvard University Library, University of Michigan, Stanford University, The New York Public Library en Oxford University hebben voor deelname aan het project getekend. Het betreft hier een project dat er vanuit gaat dat 15 miljoen boeken uit deze bibliotheken digitaal gescand zullen worden. Door de boeken te digitaliseren is het mogelijk deze via zoekopdrachten te benaderen.
Medio 2005: Het Library Project zorgt voor de nodige consternatie bij de uitgevers en auteurs, die bang zijn dat hun copyright geschonden wordt.
Oktober 2005: Google schort het inscannen van de boeken op om diegenen die niet willen dat hun boeken gescand worden, de kans te geven dat aan Google kenbaar te maken.
Oktober 2005: In Amerika wordt door de Authors Guild en vijf grote uitgevers, waaronder McGraw-Hill Cos. en Simon & Schuster, een rechtszaak tegen Google aangespannen. Het Authors Guild is een organisatie die 8000 schrijvers representeert. De vijf uitgevers worden daarnaast gesteund door de Association of American Publishers (AAP). Deze twee rechtzaken moeten er zorg voor dragen dat Google stopt met het scannen van boeken waarop copyright rust.
November 2005: Google hervat het scannen van boeken en zegt ervan overtuigd te zijn dat het project legaal is.

En nu?

Tegenstanders van het project, voornamelijk uitgevers en schrijvers, vinden dat het project van Google het auteursrecht schendt. Google scant namelijk hele boekwerken in en probeert vervolgens de gescande informatie te gelde te maken. Dit druist volgens de oppositie in tegen het auteursrecht. Google daarentegen beroept zich op de ‘Fair use‘ regel; een regel die overeenkomt met het Nederlandse citaatrecht (Art. 15 van het auteursrecht).

Artikel 15 geeft een aantal situaties waarin een citaat geen inbreuk doet op het auteursrecht. Zoals bijvoorbeeld wanneer “het citeren in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijke verkeer redelijkerwijs geoorloofd is en aantal en omvang der geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd en ook de bron op duidelijke wijze wordt vermeld, alsmede de aanduiding van de maker, indien deze in de bron voorkomt”.

Van de boeken waarop copyright rust toont Google maar een klein fragment. Doordat men als internetgebruiker geen toegang heeft tot het gehele boek, maar slechts tot beperkte fragmenten, meent Google zich dus te kunnen beroepen op het ‘fair use‘-principe. Boeken die zich daarentegen in het publieke domein bevinden, dat zijn boeken die stammen van voor 1923, zijn vrij van auteursrechten en mogen vrijelijk gekopieerd worden. Deze boeken worden in het Library Project in hun geheel aan de zoeker getoond.

Concurrenten

Wakker geschud door al dat rumoer hebben ook de concurrenten van Google, zoals Yahoo en MSN, zich op de boekenzoekmarkt gestort. Nadat in eerste instantie Yahoo zich in samenwerking met diverse bibliotheken op het scannen van de boeken in het publieke domein richtte in het zogenaamde Open Content Alliance (OCA), is ook MSN tot deze samenwerking toegetreden. Dit samenwerkingsverband wil hiermee niet achterblijven bij Google in de strijd om de gunsten van de internetgebruiker. Ze doen dit echter op een andere wijze dan Google.

Waar Google er vanuit gaat dat ze alle recht hebben boeken te scannen zonder toestemming van de intellectuele eigenaars, daar vraagt het OCA altijd vooraf toestemming van de auteur. Hiermee kweken ze uiteraard heel wat meer goodwill bij de auteurs en uitgevers dan het eigenzinnige Google. Dit lijkt dan ook een goede zet van de OCA in haar strijd tegen de overheersing van Google op het vlak van de zoekmachines.

Motieven?

Heeft Google inderdaad zijn hand overspeeld door de auteursrechten te negeren, zoals de aanklagers beweren, en scant het dus illegaal boeken om ze zo via internet beschikbaar te stellen? Of spelen er misschien andere zaken een rol dan alleen de juridische?

Wat al snel blijkt uit de diverse reacties uit de Amerikaanse uitgeverswereld, is dat geld weer eens een belangrijke rol speelt. De uitgevers en auteurs zijn bang inkomsten mis te lopen doordat men in de toekomst boeken via internet kan downloaden zonder daarvoor ook maar één cent te betalen. Het Napster-scenario, waar de film- en muziekindustrie zo onder lijdt, staat hun als een doembeeld voor ogen.
Het betreft hier echter niet het op illegale wijze beschikbaar stellen van gehele literaire werken aan derden, zoals programma’s als Napster wel mogelijk maken. In het geval van het Library Project krijg je van een boek dat onder het copyright valt, slechts een vijftal relevante regels te zien. Volgens Google genoeg om na te gaan of het boek relevant is voor de lezer. Daarna kan deze via de tevens aanwezige links doorklikken naar boekwinkels en bibliotheken die het boek bezitten. Het project zal dus volgens Google eerder de boekenverkoop en het bibliotheekbezoek verhogen dan nadelige gevolgen hebben voor auteur en uitgever.

Het valt dan ook op dat het niet de bibliotheken zijn die tegen het project zijn; zij werken juist graag mee. Het delen van informatie is hun doel, en als Google daarbij kan helpen zijn ze daar alleen maar blij mee. Het zijn de uitgevers die het hardst schreeuwen dat dit een aantasting is van de auteursrechten. Het gaat hier tenslotte om geld, veel geld. En dan misschien niet zozeer het geld dat er verdiend kan worden met het verkopen van boeken, maar veeleer het geld dat Google verdient aan extra reclame-inkomsten. Het strategisch plaatsen van advertenties is immers Google’s grootste bron van inkomsten. Door het boekenproject kunnen die inkomsten behoorlijk toenemen. En daar zien de uitgevers uiteraard geen enkele cent van hun richting op komen. Dat steekt.

Hoewel Google te kennen geeft dat ze het als hun taak zien de medemens te informeren, denken de tegenstanders dat het gewoonweg om het geld gaat. Geld dat ze dus zelf dreigen mis te lopen. De vraag blijft echter of het illegaal verkregen geld is of niet. Of je de mensheid nu wel of niet wilt dienen, je zult je aan de wet moeten houden. En die wet is nu juist het probleem. Het al eerder genoemde ‘Fair use‘ is een lastig begrip; Diverse factoren spelen hierbij een rol. Zo is datgene wat je wilt publiceren afhankelijk van het doel van je publicatie, maar ook van de grootte van die publicatie. Uit een kort gedicht mag je minder citeren dan uit een lijvig boekwerk. De grenzen zijn vaag.

Bij de tijd

Maar de belangrijkste vraag in deze kwestie is wellicht niet of Google zich aan de wet houdt, maar of de wet nog wel tred houdt met de hedendaagse mogelijkheden. De Amerikaanse mediawet stamt uit 1976 en de Nederlandse zelfs uit 1912. Hoewel er in de loop van de jaren wel wat aanvullingen zijn gedaan met betrekking tot de hedendaagse technieken, blijft de wetgeving achter de feiten aanhollen. De wet houdt te weinig rekening met de nieuwe mogelijkheden die internet te bieden heeft. Waarom zou je een boek wel mogen zoeken via een kaartenbakje met beperkte steekwoorden, maar niet met een computer die volledig inzicht heeft in de totale boekinhoud? De uitgevers zijn bang dat men via het tweede systeem makkelijker toegang kan krijgen tot het gehele boek zonder daarvoor te hoeven betalen. Het gevaar van inbreuk op de servers van Google lijkt hen een groot risico. Dat er al zolang er bibliotheken met kaartenbakjes bestaan, ook daar boeken gestolen worden, lijkt men te vergeten. De bibliotheek koopt gewoon een nieuw boek bij de uitgever en die verdient daar dan weer lekker aan.

De rechtszaken tegen Google lopen nog. Of het project dus legaal is of niet moet nog blijken. Dat het hier echter eigenlijk om een geldkwestie gaat is voor alle partijen overduidelijk.