Film / Films

Muzikale reis naar het verleden

recensie: Exils

Tony Gatlif staat bekend om zijn films die zich richten op de verdwijnende zigeunercultuur, waarin muziek een grote, emotionele rol speelt. Eerder bracht hij al films als Gadjo dilo, Vengo en Swing uit. Met Exils (2004) neemt hij ons mee terug naar zijn geboorteland Algerije, en creëert een ware ode aan dit land.

~

Naïma en Zano, een jong stel uit Parijs, maar allebei geboren in Algerije, besluiten een voetreis naar hun geboorteland te maken om daar herinneringen op te halen. Het wordt een muzikale reis, gevuld met vele ontmoetingen en confrontaties. Naarmate de reis vordert wordt echter al snel duidelijk dat het stel naar meer op zoek is dan alleen hun wortels. Getergd door een onbekend verleden lijken ze vooral verlossing te zoeken.

Romantische visie

Zoals we gewend zijn van Gatlif is Exils (‘bannelingen’) een feest van beeld en geluid. De regisseur weet een romantische visie op het nomaden- en zigeunerbestaan te geven, zijn personages stralen vrijheid en onafhankelijkheid uit. Net als in zijn vroegere films, zoals Vengo, illustreert de muziek de gebeurtenissen in het verhaal, wat een primaire emotionele werking heeft. De hartverscheurende, rauwe zang van zigeunermuziek, dance-muziek gemixt met traditionele Afrikaanse klanken, en natuurlijk Algerijnse rituele muziek: ze sluiten naadloos aan bij de beelden die we zien en het gevoel dat Gatlif wil creëren. Andere punten die deze film gemeen heeft met Vengo zijn de desolate, ruïnerijke locaties en de soms documentaire-achtige stijl, die je in bepaalde scènes het gevoel geeft een indringer te zijn in geheime, ontoegankelijke rituelen.

~

Het enige dat niet helemaal duidelijk wordt in deze film, is of Gatlif ook een politieke boodschap wil geven. De maatschappijkritische songteksten en beelden van vluchtelingen in barre omstandigheden doen vermoeden van wel, maar in het verhaal wordt deze kritiek nergens voortgezet. Wellicht wil de regisseur slechts een politiek kritische kanttekening zetten bij het verhaal, gebaseerd op zijn eigen ervaringen als vluchteling (Gatlif moest in de jaren ’60 zijn land ontvluchten). Exils is vooral een film over twee mensen die hun verleden en hun wortels kwijt zijn. Na een lange reis met voor- en tegenslagen zal duidelijk moeten worden of ze deze wortels, en daarmee zichzelf, zullen terugvinden.

Veel extra’s heeft de dvd niet. Naast de trailer van Exils zijn ook die van Gatlifs eerdere films Vengo, Swing en Latcho-Drom te zien. Verder bevat de dvd een kleine ‘making of’ die, op het muzikale begin na, niets opzienbarends te bieden heeft. Wel een leuk detail dat blijkt uit deze documentaire, is dat de regisseur ook de muziek voor deze film dirigeert. Exils is een mooie aanvulling op de collectie van de liefhebber van de sensuele film.