Film / Films

Natuur en cultuur

recensie: Master & Commander: The Far Side of the World

.

De kapitein van dit schip, de HMS Surprise, is Jack Aubrey, gespeeld door Russel Crowe. Hij vaart ten tijde van de Napoleontische oorlogen over de grootse, lege oceanen. Dat klinkt saai, maar in die tijd vochten de Fransen en Britten ook op zee, ver van huis, hun oorlogen uit. Wanneer ‘Lucky’ Jack het Franse fregat Acheron in zicht krijgt, bijt hij zich erin vast als een pitbull in een biefstuk.

Mist

Dat levert spannende beelden en oorverdovende geluiden op, want de Surprise van Jack is een maatje kleiner dan de Acheron. Gehavend blijft de Surprise achter na een eerste ontmoeting, die prachtig geregisseerd is. In een mistbank lijken de schepen elkaar mis te lopen, maar dan komt het plotseling tot een treffen. Een aantal oorverdovende kanonsalvo’s, krakende masten en touwen en schreeuwende mannen zorgen ervoor dat je middenin de actie staat.

Natuurvorser

Maar het is niet alleen actie in Master & Commander. Nadat Jack de Acheron uit het oog heeft verloren (maar niet uit het hart, zoals later zal blijken), is er aandacht voor de verhoudingen aan boord. Jack heeft gezelschap van dr. Maturin (Paul Bettany), arts en natuurvorser. Maturin verafschuwt de oorlog, maar houdt van zijn vriend. Als Jack hem belooft dat hij aan wal mag om planten te verzamelen is hij opgetogen, maar wanneer de plannen veranderen omdat de Acheron weer opduikt, komt de vriendschap onder druk te staan.

Kiezen

Het is een bijzonder verhaal, dat van Jack en Maturin. In een veelzeggende scène ligt de Surprise voor anker in een baai. Maturin bestudeert door zijn kijker een aalscholversoort. Jack, aan de andere kant van het schip, tuurt naar de oceaan in de hoop een glimp van zijn vijand op te vangen.
De keuze die hier gemaakt moet worden is die tussen oorlog en onderzoeken. Tussen levens bestuderen en levens vernietigen. Tussen de natuur en cultuur dus. Maar als je goed kijkt, is Jack juist degene die de natuur najaagt: het ruwe van de oorlog, met alle rauwe emoties van dien. De verfijnde Maturin is degene die zijn interesses cultiveert. Maturin onderzoekt de natuur, maar ziet niet dat hij eigenlijk een prachtige ethologische studie kan maken naar de mannen op het schip. Omgekeerd ziet Jack niet welke schatten op de eilanden verborgen zijn. Oorlogen gaan al lang niet meer om brute kracht, maar om kennis en wetenschap.

Climax

De spanningsboog is misschien net wat te lang. De Acheron blijft tot aan de climax onvindbaar en regisseur Peter Weir (Witness, Dead Poets Society, The Truman Show) neemt ruim de tijd om de vriendschap tussen Jack en Maturin uit te diepen. Fans van actie en geweld zullen Master & Commander daarom wellicht ook minder waarderen. Hoewel het middenstuk van de film duidelijk anders is van toon, vind ik niet dat het geheel daar onder lijdt. Weir laat alles logisch op elkaar volgen en in de climax vinden beide verhaallijnen elkaar.

Echt

Master & Commander ziet er bijzonder echt uit. Bij de aftiteling vroeg ik me af waarom er zoveel mensen van Industrial Light & Magic op de rol stonden: de visual effects zijn nagenoeg onzichtbaar. Maar de computer heeft lang niet alles voor zijn rekening genomen. Alle lof voor de scheepsbouwers, de acteurs en, niet te vergeten, de onderzoekers. De mannen en vrouwen die ervoor hebben gezorgd dat de details kloppen (natuurstudie, meetinstrumenten, kleding, gewoonten, etc.) verdienen complimenten. Die details gaan zo ver, dat regisseur Weir veel Poolse figuranten gebruikte, omdat hun fysiek sterk overeenkomt met de lichaamsbouw van tweehonderd jaar geleden. Al dat onderzoek naar de achtergronden en details maakt van Master & Commander een prachtige ervaring. Een die misschien niet elke minuut spannend is, maar wel absoluut echt.