Tussen wal en schip

De eerste keer dat je als kijker het liedje in kwestie hoort, schommelt Jessica wat heen en weer in een hangmat in haar thuisdorpje Deserto Feliz. Later danst ze erop met haar moeder. Dit is één van de weinige momenten in het begin van de film waarop Jessica er gelukkig uitziet. Het duurt niet lang voordat in een met ongemakkelijke close-ups gefilmde scène duidelijk wordt waarom ze zo weinig lacht. Wanneer haar moeder aan het werk is wordt Jessica door haar stiefvader als vervanging gebruikt. Terwijl hij zijn gang gaat, proberen de ogen van het meisje zijn zweterige gezicht te ontvluchten. Hoe vaak zou ze haar favoriete liedje moeten draaien om de herinnering aan het oorverdovend bonkende bed te overstemmen? Aan tafel zegt ze alleen tegen haar moeder dat ze ‘er niet meer tegen kan’, zonder deze uitspraak toe te lichten. Haar moeder lijkt wel iets te vermoeden, maar vraagt niet door.

Escapisme
Nu haar thuishaven niet langer veilig is, vervangt het meisje haar muzikale escapisme door een fysieke vlucht naar de kustplaats Recife. Ze is inmiddels in de prostitutie beland en huurt een treurig kamertje, waar ze samen met twee andere meisjes op de vloer slaapt. Van de klanten zijn slechts flarden te zien en wat Jessica van haar nieuwe baan vindt blijft onduidelijk. Het is niet alleen maar kommer en kwel: ze heeft nu lotgenoten om haar ervaringen, kleding en dromen mee te delen. Deze sprankelende momenten verlichten deze toch wat sombere film. Tijdens het eten praten de meisjes over gringo’s: de toeristen. Deze hopen ze voor langere tijd te strikken. Eén kamergenootje vertelt over een klant die haar sneeuw wilde laten zien, waarop een meer ervaren meisje antwoordt: “Als sneeuw smelt wordt het een zootje.” en daaraan toevoegt: “De zon in Duitsland stelt niets voor: hij geeft licht, maar geen warmte.”  

Afwezig

Zulke korte dialogen maken veel duidelijk in deze door Paulo Caldas geregisseerde film. Hij zit zijn personages soms zo dicht op de huid dat het benauwend wordt, maar laat niet zien wat er in hun hoofden omgaat. De kijker moet ‘tussen de regels door lezen’ om het verhaal te kunnen duiden. Hoewel de film beschouwd kan worden als een aanklacht tegen het sekstoerisme, wordt er geen boodschap aan de kijker opgedrongen. Toch maakt Caldas wel degelijk iets duidelijk, al is het op een subtiele manier. De situaties in Happy Desert komen realistisch over en zijn meestal naturalistisch gefilmd. Toch zijn er enkele duidelijke kunstgrepen te bespeuren: soms wordt er een vervormende lens gebruikt, die een vervreemdend effect teweegbrengt. Ook is er een shot dat de film inluidt en op verschillende plekken terugkomt. Jessica zit op het hoek van een bed en kijkt afwezig voor zich uit. Op de andere kant van het bed ligt een jonge blonde man. Aanvankelijk is dit shot voor de kijker betekenisloos, maar vanaf het moment in het verhaal waarop Jessica deze Duitser tegen het lijf loopt, kan het in een context geplaatst worden. Dit terugkerende shot lijkt samen met het liedje te wijzen op een patroon, dat Jessica’s leven kenmerkt: waar ze ook is, ze is er nooit helemaal. Ze lijkt altijd weg te dromen naar een andere plek. Hoewel haar leven zich ontwikkelt en er kansen op haar pad komen, is het maar de vraag of het beloofde land wel voor haar is weggelegd. Misschien vallen meisjes zoals Jessica wel altijd tussen wal en schip.