Film / Films

Pop-art dagboek

recensie: Tarnation

Wie Tarnation van Jonathan Caouette gezien heeft, zal het met me eens zijn: het geheel is moeilijk in een hokje te stoppen. Is het een speelfilm? Een documentaire? Of is het een misschien een vorm van therapie? Dit waargebeurde verhaal bestaat namelijk van begin tot eind uit beelden van foto’s met geluidsfragmenten van antwoordapparaten of dictofoons, stukjes homevideofilm gemaakt met goedkope camera’s en interviews met Caouette’s familie. Een grote autobiografische, audiovisuele collage. Een pop-art dagboek, zo u wil. Debuterend regisseur Caouette knutselde alles met iMovie aan elkaar en laat ons zo toe in zijn verknipte hoofd en jeugd.

Tarnation vertelt geen vrolijk verhaal. De vader van Caouette ging er vandoor toen Jonathans moeder zwanger was van hem was, en zijn moeder zelf is zwaar depressief en lijkt door allerlei medicijnen en schoktherapie totaal ontdaan te zijn van een persoonlijkheid. Zijn opa en oma, die de voogdij over Jonathan hebben verkregen, zijn twee seniele, southern white-trash grootouders. Door alle homevideo’s krijg je langzamerhand een idee van de traumatisch slechte jeugd die Jonathan heeft genoten.

Slechte videoclip

~

De stijl van de film is misschien nog opvallender dan het verhaal. De beelden zijn uiteraard van slechte kwaliteit, aangezien ze zijn opgenomen met eigen videocamera’s. In de bewerking met iMovie hebben deze beelden nog een behoorlijke transformatie ondergaan. De beelden hebben expres veel te veel kleur meegekregen, beelden zijn gespiegeld en verdubbeld of worden in negatief getoond. Het ziet er uit als een slechte videoclip in de stijl van de jaren tachtig, en sommige beelden doen denken aan bijvoorbeeld de schilderijen die Warhol van Marilyn Monroe maakte. Overtuigender dan de stijl is de sfeer. Mede door de prachtige muziek (onder andere Iron and Wine) maar zeker ook door de situering in de lagere milieus in het zuiden van de Verenigde Staten en de wetenschap dat het een waargebeurd verhaal is, doet de film denken aan een mix tussen Gummo en Elephant, en dan gedocumenteerd in plaats van fictief. Dat maakt Tarnation erg verontrustend.

Helder en rustig

~

In de extra’s heeft Caouette twee videoclips gemaakt bij liedjes die op de soundtrack staan. Ook hierin zien we fotocollages en beelden van zijn leven, geschoten met dezelfde non-professionele camera’s. Ook zijn er enkele uit de film weggelaten scènes te zien. En er staat, gelukkig, ook een audiocommentaar van regisseur Caouette op de dvd waarin hij zijn film op een sterke manier onderbouwt. Zo warrig en chaotisch als hij in zijn ego-document overkomt, zo helder en rustig is hij wanneer hij commentaar geeft. Het is haast niet voor te stellen dat hij op zo’n rustige wijze kan praten over een aantal vreselijke gebeurtenissen die we in de film hebben gezien.

Maar al met al is Tarnation eerder een interessant verwerkingproces met een eerlijk commentaar van de patiënt, dan een geslaagde film of een goede documentaire. Daarvoor komt het geheel uiteindelijk te expres-kitscherig en nep-artistiek over.