Gestileerd en sprookjesachtig

De vervreemding wordt al voelbaar in de eerste scènes. Het zijn kleine dingen: als Dexter de Man (Jeroen van Koningsbrugge) over de galerij van zijn flat naar de trap loopt, horen we dromerige muziek. Als er vanuit het niets een slijmpoppetje op zijn autoruit zit, delen we zijn verwarring. En als hij op zijn werk aankomt en een verlaten laboratoriumhal inloopt, voelen we dat er iets niet in de haak is.

Links is de eerste lange speelfilm van Froukje Tan, maar qua thematiek bouwt ze voort op haar korte films. In Zondag (2004) wordt een 34-jarige vrouw wakker in het ouderlijk huis van haar achttienjarige onenightstand (die al vertrokken is) en ontstaat er een merkwaardige botsing met de familie. Het jongetje dat niemand verstond (2006) gaat over een jongen die op een dag merkt dat iedereen achterstevoren is gaan praten. Het is de werkelijkheid op zijn kant; een bizarre situatie die gepresenteerd wordt als iets doodgewoons. In Links volgen we een op het eerste gezicht doodsaaie vent, die langzaam ontdekt dat het niet goed met hem gaat: de linkerhelft van zijn gezichtsveld is verdwenen en op de gekste plekken ziet hij ineens zijn vriendin.

Onverstoorbaar

Dexter heeft geen flauw idee wat hem overkomt en wandelt onverstoorbaar door een wereld die de zijne niet is. Het is een knappe vertolking van Van Koningsbrugge, die zonder terug te vallen op de uit Draadstaal bekende maniertjes, een plek vindt voor zijn gespeelde, droogkomische verbazing. Juist deze subtiele humor geeft de film de nodige luchtigheid. Deze film valt of staat met de geloofwaardigheid van de hoofdrol en daar is niets op aan te merken. Het is de vraag of hij geschapen is voor een zwaar psychologisch drama, maar dit format is hem op het lijf geschreven.

Tan maakt effectief gebruik van de onwetendheid van haar hoofdpersoon, want als kijker zit je in min of meer dezelfde situatie. Vooral tijdens het eerste halfuur is er continu een prettige suspense voelbaar. Ondanks (of misschien wel dankzij) de verwarring zit je op het puntje van je stoel. Een grote rol is hierbij weggelegd voor cameraman Harm Griekspoor, die met diepe shots en symmetrische beelden een gestileerde sprookjeswereld optrekt uit een alledaags decor.

Bizarre aandoening

Het eerste helft van de film is veelbelovend. En juist daarom valt het laatste deel een beetje tegen. Zoals de meeste horrorfilms op hun best zijn voordat het monster opgevoerd wordt, is Links het spannendst voordat duidelijk wordt waarmee Dexter nu precies te kampen heeft. De aandoening is bizar genoeg, maar zodra het mysterie wegvalt raakt de vaart er een beetje uit.

Actrice Lotte Verbeek (die met Nothing Personal straalde op het afgelopen Nederlands Filmfestival) is voor de film minstens zo belangrijk als Van Koningsbrugge. In een vijfdubbelrol (!) duikt ze telkens in een andere gedaante op. Maar ook zij kan het minder sterke einde niet compenseren. Het scenario is geschreven door Tan en gebaseerd op een verhaal van de schrijvende neuroloog Oliver Sacks. Tan laat hier een aantal steken vallen, maar maakt die ruimschoots goed met een strakke regie. De vaste hand waarmee we de wondere wereld van de half functionerende Dexter worden binnengeloodst, is die van een vakvrouw. Met minimale middelen behaalt ze een grandioos resultaat. Links is een krachtige, eigenzinnige film van een veelbelovende filmmaker.