Film / Films

Verwarrende Americana

recensie: Down in the Valley

Down in the Valley (2005) vertelt het verhaal van de mysterieuze urbane cowboy Harlan (Edward Norton) die in de buitenwijken van Los Angeles in contact komt met het onzekere tienermeisje Tobe (Evan Rachel Wood) en een relatie met haar begint. Dit gegeven vormt het uitgangspunt van een onduidelijke film waarin regisseur David Jacobson iets wil zeggen over geweld en Amerikaanse waarden.

~

De relatie die Harlan met Tobe begint is natuurlijk een doorn in het oog van haar alleenstaande en beschermende vader, Wade, gespeeld door een solide David Morse (Dancer in the Dark, The Indian Runner). Dat zijn wantrouwen gewekt wordt is misschien ook niet zo gek. Norton is als Harlan een vreemde en haast nerd-achtige cowboy die niet echt aantrekkelijk of mannelijk overkomt. Ook is er weinig chemie tussen Norton en Wood en dat wordt nog eens versterkt door Jacobsons snelle afhandeling van hun verliefdheid. Wood – eerder goed gecast in Thirteen – wordt in Down in the Valley gebruikt als een sjabloon voor het onzekere tienermeisje, zonder dat er van haar acteertalent gebruik wordt gemaakt om haar rol en relatie met Norton uit te diepen.

Richtingloze genreconventies

Al snel wordt duidelijk dat Harlan niet helemaal normaal is en lijkt Jacobson zich op het eerste gezicht snel te willen schikken aan de genreconventies van een thriller. Maar de film blijft door vreemde nieuwe wendingen in het verhaal eigenlijk steken in zijn eigen onzekerheid. Deze verwarrende afhandeling betekent niet gelijk dat regisseur David Jacobson geen potentieel heeft, ondanks het feit dat zijn vorige films commercieel of artistiek niet veel indruk hebben gemaakt (wie kan zich het seriemoordenaarsbiopic Dahmer nog herinneren?). Zo zijn de shots in Down in the Valley wijds en helder, wat de film erg aantrekkelijk om naar te kijken maakt.

~

Jacobson heeft ook een goed gevoel voor de afstemming van beeld en muziek. De soundtrack bevat mooie nummers van Calexico en Mazzy Star die in hun vermenging van pop en Americana goed passen binnen het grensgebied dat Jacobson probeert te onderzoeken. Deze aspecten van de film zijn ook functioneel als een manier om iets ter discussie te willen stellen zonder dat het in de film echt geheel naar boven komt.

Het oude tegen het nieuwe Westen

Het onderwerp van Down in the Valley heeft eigenlijk met een verval en verwarring van waarden en identiteiten te maken. De film wil daarnaast ook iets zeggen over de Amerikaanse fascinatie met geweld, en de manier waarop agressie wordt gerechtvaardigd als een soort verlengstuk van identiteit. De film toont een botsing tussen het oude en het nieuwe Westen en staat daarmee gedeeltelijk in zijn intentie in de voetsporen van klassiekers als The Last Picture Show (1971), Hud (1963) en Lonely Are the Brave (1962). Het probleem is dat Jacobson maar in een paar gevallen dit gegeven door laat schemeren vanuit de vaste conventies van de genrefilm.

~

In een scène leest Norton in de vorm van een monoloog een brief voor die Harlan heeft geschreven. Het blijft onduidelijk voor wie die bedoeld is en Harlan lijkt al een paar keer eerder in de film verwijzingen te hebben gemaakt naar mensen wier bestaan vaag is. De monoloog die zich ontspint geeft een inzicht in een mate van mislukking en gekrenkte trots, waarbij Nortons stem zich op een overtuigende en gedesillusioneerde manier lijkt te uiten over het verschil tussen zijn beeld van dingen en de realiteit. Deze discrepantie wordt ook nog eens vervreemdend weergeven in een scène waar een vluchtende Harlan op een filmset terechtkomt waar een western wordt gefilmd. Onopgemerkt en gelukkig loopt Harlan op de set rond, alsof de illusie zijn ideaal gewenste beeld lijkt te bevestigen.

Te veel zijwegen

Harlan wordt aan het einde van de film een soort anti-held die zichzelf opoffert voor zijn verouderde waarden, maar de film is dan al te veel zijwegen ingeslagen om nog te boeien. Jacobson had zich beter op de uitwerking van de personages kunnen focussen; daarmee had Down in the Valley een interessante film kunnen zijn over de desintegratie van de Amerikaanse geest.

De dvd-uitgave vergroot de verwarring nog eens door twee aanvullende eindes aan te bieden. Aangezien beide eindes eigenlijk gewoon deel uitmaken van het normale verloop van de film is de optie eigenlijk een lege huls. De dvd bevat verder geen extra’s, afgezien van wat trailers.