Meditatief kunstenaarsportret

Dikke lagen verf smeert Gerhard Richter – toen 76 jaar – op zijn schilderijen. Hij schildert nat op nat, mengt en laat kleuren in elkaar over lopen. Hij lijkt zijn verf als een stukadoor uit te willen smeren, om vervolgens weer verf van het doek te halen. Hij gebruikt heldere kleuren; geel, rood, wit, blauw en zwart, maar wanneer zijn werken af zijn, vloeien de kleuren in elkaar over.

Gerhard Richter Painting bevat lange scènes waarin Richter schildert. Hij bekijkt zijn werk in wording en brengt intuïtief zijn kwast aan het doek. Soms moet hij het werk een dagje laten rusten. Hij kan het niet verklaren: hij heeft geen vooropgezet plan, hij gaat op zijn gevoel af en laat zich leiden door zijn artistieke intuïtie. Toch heeft hij wel wát voor ogen: een kleurrijk schilderij, bijvoorbeeld. Maar dat komt nogal grijs uit het proces. Later verft hij het wit, in de galerie waar het tentoongesteld gaat worden.

Bewustzijn

Gerhard Richter, de man die acht grijze schilderijen verschillend kan laten lijken, is een beetje een enigma. Hij zegt niet veel over zijn kunst. Een kunsthistoricus die over het automatisme begint, krijgt hem enigszins aan de praat, maar ook dan praat hij niet honderduit. Liever lijkt hij te creëren. Van de camera wordt hij nerveus.

Deze spanning levert één van de mooiste momenten van de film op. Richter loopt vast: hij weet niet of hij blauw over een schilderij moet smeren. Belz’ aanwezigheid en haar camera maken hem te bewust van zijn schilderproces. Hij stopt voor de dag. Het is een mooi, intiem moment.

De meester aan het werk

Hoewel Belz enkele fragmenten waarin Richter uitweidt over zijn kunstenaarschap in haar documentaire heeft opgenomen, ligt de nadruk niet op een theoretische interpretatie van zijn kunst. We zien de kunstenaar aan het werk. Af en toe geeft hijzelf of iemand anders (zijn vrouw, een galeriehoudster of één van zijn assistenten) wat commentaar, maar het mooiste zijn de lange, haast meditatieve schilderscènes: de meester aan het werk.