Cynische tragikomedie

Met enkele penseelstreken schetst van Warmerdam de disfunctionele personages die we de komende anderhalf uur zullen volgen. In een afgelegen landhuis aan de Hollandse duinen wacht Emma Blank op haar dood. De autoritaire vrouw (een prachtige rol van Marlies Heuer) wil  dat haar laatste dagen zo aangenaam mogelijk zijn en verwacht dat haar personeel hiervoor zorgt. De toeschouwer vraagt zich echter al snel af waarom butler Haneveld (Gene Bervoets), kokkin Bella (Annet Malherbe), dienstmeid Gonnie (Eva van de Wijdeven) en klusjesman Meijer (Gijs Naber) de steeds vreemder wordende eisen van Emma Blank inwilligen. Gaandeweg wordt duidelijk dat de situatie complexer is dan op het eerste gezicht lijkt en dat het personeel een goede reden heeft om Emma Blank bij te staan.

Zoals altijd heeft Alex van Warmerdam zichzelf in De laatste dagen van Emma Blank, het best te beschrijven als een cynische tragikomedie, ook een rolletje toegewezen: Theo, een op het eerste oog normale man met net overhemd en broek. Dat Theo niet praat en regelmatig uitgelaten moet worden, is een eerste aanwijzing dat hier iets niet klopt. Theo is namelijk een hond, die opspringt tegen iedereen die hij tegenkomt. Alleen al voor de hilarische scène waarin van Warmerdam tegen Gonnie oprijdt is deze film, een bewerking van zijn eigen  toneelstuk, een bioscoopbezoek waard.

Egoïstische opportunisten

Van Warmerdam begrijpt echter dat deze sketches, hoe goed geschreven ook, niet genoeg zijn voor een volwaardige speelfilm. Langzaam maar zeker geeft hij meer informatie over het hoe en waarom van de personages, en wordt duidelijk dat niet alleen Emma Blank maar ook  haar personeel grote opportunisten zijn die uit pure hebzucht bereid zijn heel ver te gaan. Met uitzondering van Gonnie, die als enige iets van een ruggengraat vertoont, zijn alle personages in van Warmerdams universum egoïsten die niet in staat zijn belangeloos iets voor een ander te doen, en voor een moment niet aan zichzelf te denken. Hoewel het zonde zou zijn hier te veel weg te geven, wordt die boodschap het best weergeven in het personage van Theo, die nog een cruciale rol zal spelen in het verhaal.

Het enige minpuntje aan de film is dat de spitsvondige dialogen van van Warmerdam soms wat onnatuurlijk klinken. Hoewel altijd messcherp en geestig komen de teksten soms iets te gekunsteld over, en het gevolg is dat een deel van de acteurs (met name Eva van de Wijdeven) de dialogen niet volkomen geloofwaardig over kunnen brengen. De regisseur en zijn muze Annet Malherbe hebben hier minder last van, maar bij de jonge garde valt het wel degelijk op. Wellicht omdat de teksten meer passen bij de statuur van de oudere personages. Hierdoor is De laatste dagen van Emma Blank niet de beste film uit de carrière van van Warmerdam. Desondanks blijft het een heerlijke zwarte komedie die je onbedaarlijk doet lachen, maar die ook daadwerkelijk iets zegt over het dunne laagje beschaving waarmee  de mensheid bedekt is.