8WEEKLY

Literair-muzikale melting pot

Artikel: Crossing Border 2005. 17/18/19 november

.

Grensverleggende kruisbestuivingen

Misia
Misia

POW Ensemble & Kader Abdolah
We vielen op de tweede dag van festival, donderdag 17 november, binnen in de grote zaal van het Theater aan het Spui, waar we al een paar interessante grensoverschrijdende optredens konden zien. Zo was daar de voorstelling rond de dertiende eeuwse Perzische dichter Salaluddin Rumi van het POW Ensemble, in samenspel met de Nederlands-Iraanse schrijver Kader Abdollah en de ‘ud en saz bespelende Behsat Üvez. Drumritmes uit de laptop, uitbarstingen van de saxofoon, kernachtig snarenspel van Üvez en mooi voorgedragen verzen van Abdollah. De gelegenheidsformatie waagde een sympathieke poging het Westen en Arabië muzikaal te doen samenvloeien.

Dez Mona
Opvallender was Dez Mona. De opgeschoren jongenskop van zanger Gregory Frateur vormt een komische tegenstelling met de doorleefde, soulvolle muziek van het Antwerpse duo. Met een haast cabaretesk gevoel voor loodzware dramatiek doorkliefde Frateur de lucht met zijn vreemd schelle stem, terwijl zijn contrabassist woest aan de snaren plukte. Af en toe aangevuld door een trompettist en accordeonist – Roel van Camp van Die Anarchistische Abendunterhaltung – bespeelde Dez Mona het publiek met een geslaagd repertoire, waarin de erfenissen van Jacques Brel en Nina Simone overtuigend bijeengeveegd waren.

Ho Orchestra met o.a. Henk Hofstede (The Nits) & zangeressen van Värttina
Wilde je nuffige orkestrale popmuziek horen dan moest je blijven zitten voor een tweede gelegenheidsproject. Nits-zanger Henk Hofstede had samen met de Zwitserse componist van kinderopera’s Simon Ho en de drie vrouwen van de Finse folkzanggroep Värttina een groots project opgezet. In afwisselende formaties bevolkten veertien muzikanten het podium. De uitkomst was echter erg belegen, vol muzikale en tekstuele clichés. Armoede op het vlak van melodie en arrangement. Ook de op het eerste gehoor interessant tegendraadse harmonieën van Värttina verveelden snel.

Veel rootsmuziek

~

Two Gallants
In de foyer van het theater knalde op vrijdagavond Two Gallants onverbiddelijk uit de speakers. Drummer Tyson Vogel besloeg als een bezetene zijn drumstel, zanger/gitarist Adam Stephens vervolmaakte het geluid met zijn heerlijk ruige strot en knap fingerpicking spel op zijn Gibson. Het tweetal uit San Francisco boort met deze taakverdeling een nieuwe bron aan voor spannende alt.country; de bij het genre gebruikelijke weemoed krijgt hulp van een flinke dosis agressie. Opnieuw blijkt dat de Amerikaanse rootsrock in zijn zeven vette jaren zit.

Das Pop
Das Pop

Das Pop
Daniel Johnston is al jaren een cultheld. Tom Waits, Conor Oberst en Kurt Cobain gaven al blijk van hun affectie voor de zwaar manisch-depressieve – en verder geestelijk afgetakelde – singersongwriter die bij zijn bejaarde ouders thuis woont. Johnston moest zijn laatste solotour van afgelopen zomer afblazen: het ging niet goed. Das Pop verdedigde op Crossing Border zijn eer met een geheel aan hem gewijd concert. De Gentse band, die gebruikelijk glorieert met Britse tongue-in-cheek pop, speelde nu een lekker nonchalante set vol Amerikaanse rechttoe-rechtaan rock. De tot een drietal uitgedunde groep – zanger Bent van Looy zat achter de drumkit – hield het uiterlijk vertoon tot een minimum beperkt. Een integer low profile optreden.

Maria Taylor
Een aangename verrassing was de muziek van Maria Taylor, die zich meer presenteerde als een hippe New Yorkse dan als een Honkey-Tonk-girl. De cover Metal firecracker van country-ster Lucinda Williams verraadde echter haar inspiratiebronnen. Haar band, voor de helft bestaand uit haar broer en zus, kan daarnaast echter ook af en toe op grunge-achtige wijze rocken. Taylors liedjes van haar solo-debuutalbum 11-11 (ze maakte al eerder een album als helft van het duo Azure Ray) gaan grotendeels over het verlies van de onschuld in de liefde. Zo timide als Taylor op het podium stond, een klein voornamelijk bewegingsloos meisje met een veel te grote gitaar, zo mist haar muziek nog de rauwheid van die van Williams. In de loop van het optreden gingen haar ogen echter steeds ondeugender staan. Mocht ze haar muziek ook wat meer die richting uitsturen, dan ligt er nog wat moois op ons te wachten.

Jan van Mersbergen & The Rootsclub
Een beetje een tegenvaller was het optreden van Jan van Mersbergen & The Rootsclub. Van Mersbergen combineerde voordrachten uit zijn roman De hemelrat met de country, blues en folk muziek van The Rootsclub, zo brachten ze onder andere een mooie versie van Townes van Zandts If I needed you. Voornaamste manco was echter de nogal monotone manier van voordragen van Van Mersbergen, die duidelijk nog zoekende was naar een aansprekende vorm van optreden. Hoewel de beeldende passages op papier uitstekend werken, kregen ze ‘live’ niet het pathos mee dat ze verdienen. Van Mersbergen zal vast een grote liefhebber zijn van de Amerikaanse rootsmuziek, zijn affiniteit met deze muziek kwam niet echt uit de verf.

~

Akron/Family
De naam van de Akron/Family lijkt te verwijzen naar de oude traditionele folk en country families in Amerika, zoals de vermaarde Carter Family. Deze vier heren mengen de zoetgevooisde rootsmuziek (met harmonieën à la Crosby, Stills, Nash & Young) echter met een flinke dosis Zappa-waanzin. “Don’t have too much fun, you might not be taken serious as an artist“, voegden ze het publiek nog toe. Als dat het oordeel moet zijn, dan zal hun speelplezier hen nog wel eens kunnen opbreken. In ieder geval een aanrader voor liefhebbers van psychedelische gekte.

I am kloot
De hoofdact van de vrijdagavond was I am kloot. Deze band uit Manchester, een van de grote voorgangers binnen de Britse New Acoustic Movement, heeft de laatste jaren al meerdere malen in Nederland opgetreden en hoewel ze er wederom duidelijk zin in hadden, was dit concert niet goed te onderscheiden van de voorgaande. Hun optreden lijkt een standaardformule waarbij geprobeerd wordt de plaat live zo goed mogelijk na te bootsen; meer krijgt men ook niet.

Blogs, depressies en integratieproblemen

Kitty Fitzgerald
Kitty Fitzgerald

In het naast het theater gelegen filmhuis vonden de schrijversinterviews plaats. Op vrijdag werden Frans Pointl, Blake Morrison, Kitty Fitzgerald, Toby Litt, maar ook de Nederlands-Schotse auteur Michel Faber aan de tand gevoeld. De laatste, door zijn dikke roman The Crimson Petal and the white een bestsellerauteur, bleek een onderhoudend spreker. Welbespraakt, humoristisch, in het bezit van een levensverhaal. Toen hij wat bekender werd, zo vertelde Faber, kwam Theo van Gogh eens met een cameraploeg op bezoek. Hij dacht er nog altijd met verschrikking aan terug. Daar is Van Gogh inmiddels voor gestraft, suggereerde Volkskrant-journalist Gijsbert Kamer onhandig. Nou nee, dat wilde Faber niet beamen.

De literaire programmering was verder erg gevarieerd: van ikoon Wim de Bie tot nieuwkomer Michael Smith, en van Deftones-bassist Chi Cheng tot de Nigeriaanse Chika Unigwe. Enkele weken van te voren zegde de grootste naam van de avond, Michel Houellebecq, af. Maar het programma dat overbleef, bood op z’n minst voor elk wat wils.

Chica Unigwe

Chika Unigwe
Chika Unigwe las voor uit haar in augustus uitgekomen debuutroman Feniks. Haar zware accent maakte haar optreden kwetsbaar, maar ook intiemer. De eenzaamheid van een immigrant, waar ze over voorlas, werd bijna tastbaar. Het aanvankelijk aarzelende optreden kwam langzaam op gang, maar maakte indruk door de rustige manier waarop het afgerond werd.

Wim de Bie

Wim de Bie
Na Unigwe zag ik jeugdheld Wim de Bie. Hij vertelde over zijn weblog (het hele optreden is hier te zien en te horen) en las een aantal logs voor. Bij dit optreden bekroop me hetzelfde gevoel als bij het lezen van zijn weblog: af en toe is het ontzettend raak, vlijmscherp en hilarisch. Maar juist zijn oude handelsmerk, het inhaken op de actualiteit, was de zwakke plek in dit optreden. Toch waren er ook echt sterke momenten, waaronder het liedje over de ‘deskundigheid’ op velerlei gebieden van de zogeheten Bekende Nederlander.

Chi Cheng

Chi Cheng
Snel door naar het optreden van Chi Cheng, de bassist van metalband Deftones. Het optreden van de zenboeddhist bleek een gezellig samenzijn. Cheng dronk een fles wijn leeg, vertelde met enige regelmaat dat hij een ‘depressed prick’ is en dat Den Haag toch zo’n leuke stad is. De onderwerpen die hij in zijn werk behandelt zijn echter een stuk minder gezellig: met een ironische glimlach las hij gedichten en verhalen voor over verkrachting, drugs, zelfmoord en aids. “Ik zei toch dat ik depressief was”, zei Cheng nog maar eens. Het boeide, de zaal grinnikte. Al lag dat misschien meer aan de act als geheel – een aangename nostalgische trip terug naar de puberteit – dan aan de inhoud.

Zaterdag

~

Het publiek raakte danig onder de indruk van de 56-jarige Afrikaanse zanger Salif Keita. Zijn soepele stem, meer dan uitstekende begeleidingsband en twee voortreffelijke achtergrondzangeressen deden de grote zaal daveren van opwinding. De Malinese muziek bulkte van de opzwepende, groovende ritmiek en melodieuze rijkdom. Keita’s meesterschap kwam nog eens extra naar voren toen hij – alleen op het podium achtergebleven – met akoestische gitaar en stem met groot gemak omschakelde naar intimiteit, waarmee hij de zaal tot ootmoedige stilte bracht. Vermoedelijk het hoogtepunt van het festival.

Baboucar Traoré
Al even juichend werd de eveneens Malinese Baboucar Traoré ontvangen. Een doordringend rauwe stem, stekelig akoestisch gitaarspel en minimale ondersteuning van een jonge percussionist. Ook Traoré is een muzikant op leeftijd die niks aan kracht heeft ingeboet. Overtuigende Afrikaanse blues.

~

Mercury Rev
Dan is het Amerikaanse Mercury Rev andere kost. Eerst werden onder begeleiding van muziek van de Cocteau Twins alle hoezen van bepalende albums – van Miles Davis tot David Bowie – geprojecteerd. Daarna, met een niet van zijn gezicht wijkende gelukzalige glimlach, gaf frontman Jonathan Donahue leiding aan het uitstorten van een lading galmende herrie. Het lelijke keyboardgeluid werd zo zwaar aangezet dat de bandsound verwerd tot bombastische edelkitsch. Achter de band verschenen op het scherm afzichtelijke 3D-animaties en quasi-filosofische citaten van menig bekend persoon. Het is een kwaliteit van Mercury Rev dat het met zoveel wansmaak nog aardig weet weg te komen.

Teitur
Soms moet een artiest hard werken om het tamelijk verwende publiek op Crossing Border voor zich te winnen. Toen de singer-songwriter Teitur het podium van de kleine zaal van het Theater aan het Spui betrad, ontmoette hij een afwachtend publiek. Met een ironisch “Thank you!” moest hij na het eerste nummmer om het applaus bedelen. De kleine man van de Faroër-eilanden is met alleen zijn akoestische gitaar dan ook tamelijk beperkt in zijn uitvoering en gaat, ondanks zijn mooie weemoedige stem, nogal snel vervelen. Toen na de solo-nummers ook een melotron en een strijktrio te voorschijn kwamen en hij een paar prachtige nummers van zijn debutalbum Poetry & aeroplanes zong, zoals Josephine en I was just thinking, brak echter het ijs. Hij maakte een paar grapjes en vertrok uiteindelijk de zaal onder luid gejuich.

Van Der Graaf Generator
Velen waren gekomen om de jaren zeventig band Van Der Graaf Generator te zien. Zanger Peter Hammill (ook succesvol als solo-artiest) had vroeg op de avond zijn songteksten als poëzie voorgedragen om vooral te bevestigen, zo leek het, hoe diepzinnig ze waren. Deze dweperij ten spijt was de symfonische rockband (denk onder andere aan Pink Floyd) weergaloos opzwepend, en duelleerden keyboard, drum, saxofoon en gitaar in eindeloos uitgesponnen psychedelische verkenningsvluchten. We waanden ons voor even terug in ‘The Seventies’.