Boeken / Fictie

Twee bakken ellende

recensie: Graa Boomsma - Het tweede gezicht // Paul Gellings - De vulkaan en het meisje

.

Op het eerste gezicht al niks

Het tweede gezicht is de meest recente roman van Graa Boomsma en gaat over Gary, een jongen in Mobile, Alabama, die onder het Vietnamverleden van zijn vader gebukt gaat. Maar niet alleen Gary, ook zijn zusje Rita en hun moeder moeten buigen voor de tirannie van de eenbenige veteraan die hele dagen op zolder zit en zich van de buitenwereld niets meer aantrekt. Een interessant uitgangspunt voor een roman over de destructieve krachten van familie, maar Het tweede gezicht is niet zo’n boek geworden.

Het is wel een boek vol ellende, gekunsteld leed en nog veel gekunstelder dialogen. De personages declameren teksten waar de beste acteur nog over zou struikelen en dat maakt van het boek een drama, in de negatieve zin van het woord.

Een kruk in oorlog? Een ex-soldaat die voor de zoveelste keer in zijn eigen onzichtbare rechtervoet schoot? Een manshoge achilleshiel? Wat wil je nou, Gary boy? Alles hangt van het perspectief af, dat moet jij zo langzamerhand wel weten. De kikker kijkt anders de wereld in dan een vissende reiger of een albatros hoog boven de Grote Oceaan.

Gary’s vader moet op de lezer overkomen als een enigma, een gesloten boek vol ongrijpbaar en onbegrijpelijk leed, maar hij keuvelt in cynische volzinnen over zijn eigen ellende. Hierdoor lijkt het alsof vader zijn eigen trauma nauwelijks serieus neemt, dus waarom zou de lezer dat wel doen? Van vaderlijke tirannie is weinig sprake, hij is alleen maar irritant.

Het enige interessante aan het boek is misschien de intertekstualiteit, want Boomsma parafraseert en citeert dat het een lieve lust is uit Strindberg, Faulkner, Moby Dick en andere Amerikaanse werken en schrijvers. Wellichy dat Het tweede gezicht na een hernieuwde poging wat meer los kan laten, maar op het eerste gezicht is dit boek een onnodig onechte portie leed en ellende, die je beter aan je voorbij kunt laten gaan.

Het tweede gezicht • Graa Boomsma • Uitgever: Nieuw Amsterdam • Prijs: € 15,50 (ingenaaid) • 191 bladzijden • ISBN 90 468 0040 7

Geen paukenslag te bekennen

Op de achterflap van zijn nieuwe roman De vulkaan en het meisje staat over een ander boek van de relatief onbekende schrijver Paul Gellings het citaat: “Gellings weet zonder paukenslagen te schrijven over de verschillende manieren waarop mensen hun verleden wegwerken”. ‘Zonder paukenslagen’ kun je uitleggen als een afwezigheid van bombast, maar je kunt er ook een minder positieve draai aan geven. In De vulkaan en het meisje gebeurt genoeg voor een hele symfonie vol pauken, maar er valt geen roffel of slag te beluisteren.

Een gesloten pompbediende op een Caribisch eiland denkt terug aan zijn jeugd in Nederland en de kwellingen die hij daar moest doorstaan. Ouders al op jonge leeftijd overleden door een ongeluk, zelf kreupel geworden, een notaris die er met de erfenis vandoor gaat, twee heikneuters die de voogdij krijgen, mishandeling, uitbuiting, pedofilie, moord op zijn broertje en pyromanie, het kan niet op. Terwijl de pompbediende zich die ellende herinnert, blijkt zijn vijftienjarige vriendinnetje zwanger en tegelijk gezocht door de lokale maffia. En toch is er geen paukenslag te bekennen. Dat maakt van De vulkaan en het meisje dan ook een ongeloofwaardig grote verzameling rampspoed die zonder enige piek of dal in de beschrijvingen nog geen wenkbrauw omhoog kan krijgen. Catastrofes zijn leuk, maar daar hoort wel passende muziek bij.

De vulkaan en het meisje • Paul Gellings • Uitgever: De Geus • Prijs: € € 19.90
(gebonden) • 190 bladzijden • ISBN 90 445 0772 9