Boeken / Fictie

Geluk in een porseleinen servies

recensie: Silke Scheuermann - Omgeven door bliksem

Illusies. Daar draait het om in de verhalenbundel Omgeven door bliksem van Silke Scheuermann. De hoofdpersonen leven in hun eigen wereld, en zijn geschokt als de realiteit voor een ontmaskering zorgt. Soms gaat onder die ontmaskering een diepere laag schuil, zodat er opnieuw ruimte is voor illusie, vaker nog rest enkel teleurstelling.

Seks als de liefde van één kant komt, is als een wandeling in de winter: je voelt je voor even verfrist en na afloop ben je uitgeput. Een ander ervaart het moment vóór de seks als een heerlijke appel, waarvan helaas na de eerste hap al duidelijk is dat hij de honger niet kan stillen. En dat terwijl hij met marsepein gevuld is.

Het eerste dat opvalt bij het lezen van deze verhalen van Silke Scheuermann zijn de talrijke metaforen. Ze worden gebruikt om een brug te slaan tussen de de rijke gedachtenwereld van de hoofdpersonen en de realiteit. Scheuermann probeert op deze manier de sluimerende illusies zichtbaar te maken voor de lezer. Maar niet altijd maken de metaforen de situatie inzichtelijker. Wat namelijk te denken van een penis die omhoog steekt als de versnellingspook van een auto? En ook de vergelijking tussen schuldgevoelens over vreemdgaan en het dragen van een gevangenishemd – waaraan de dievegge te herkennen is en waaronder een slecht hart verborgen zit – is niet direct verduidelijkend te noemen.

Bliksemobsessie

Het merendeel van de hoofdpersonen uit Reiche Mädchen, zoals de bundel oorspronkelijk heet, bestaat uit vrouwelijke dertigers. Ze zoeken een man die uit het nieuwe porseleinen servies met de blauwe rand wil drinken, maar ervaren steeds weer teleurstelling. De mannen blijken op seks beluste wezens te zijn, die er bovendien nog andere vrouwen op na houden. De diepe emoties en acties die voortkomen uit de onzekerheid van de vrouwen worden uitgebreid omschreven. Zo maakt de verliefde Franziska in het eerste verhaal Oorlog of vrede haar huis tot een bunker vol spullen waarmee ze zich wekenlang met hem zou willen opsluiten.

(…), wat betekende dat ik niet alleen het huis voortdurend piekfijn op orde hield, maar ook aan kleine extraatjes dacht. Ik kocht bladerdeeg en allerlei zoutjes, die je, vond ik, heel goed zowel ’s middags als ’s avonds, laat op de avond, of ’s nachts zou kunnen aanbieden, ik plunderde delicatessenafdelingen voor witte, gele en groengespikkelde kazen, trossen druiven, minisesambroodjes, zware naar vanille geurende wijn, ik bakte amandelgebak, dat ik in een trommel opborg om het vers te houden.

Niet iedereen zal zich even goed kunnen identificeren met de weergegeven gedachtesprongen en emoties – vermoedelijk alleen een select groepje vrouwen. Toch is Omgeven door bliksem meer dan een reeks verhalen over gefrustreerde dertigers. Een goed voorbeeld daarvan is het verhaal Omgeven door bliksem over de 55-jarige Carl. De liefde voor zijn vrouw met wie hij al vijfendertig jaar samen is, wordt op een ontwapenende manier beschreven. Carl kan zijn obsessie voor bolbliksems – ronde oranjekleurige bollen die af en toe te zien zijn als bijverschijnsel van bliksem – niet delen met zijn vrouw. Eerst irriteert hem dat, maar langzaam verschuift zijn obsessie van de bolbliksems naar zijn vrouw:

Altijd als hij begon te vinden dat Sofie te afwezig werd, maakte ze weer een geconcentreerde en doelgerichte indruk, en zodra ze iets geroutineerds kreeg voor hem, bewees ze met een onderbreking, een sierlijke krul, een speciale klak met haar tong dat ze hem nog altijd kon verrassen. Wat er dan weer voor zorgde dat hij even later opnieuw plezier beleefde aan het vertrouwde, dierbare van de beweging. Hij vergat zijn bolbliksemobsessie. Verwisselde die met zijn obsessie voor Sofie.

De hoofdpersonen in deze verhalenbundel lijken stuk voor stuk door de bliksem getroffen. Liefde speelt de overkoepelende hoofdrol, samen met de vele metaforen die hun best doen de diepere lagen bloot te leggen.