Boeken / Fictie

Niet alleen leuk voor schrijvers

recensie: Sieger Sloot - Stand-in

Schrijvers die romans schrijven over schrijvers die romans schrijven. Je zou het als een gebrek aan inspiratie kunnen beschouwen. Of als een vorm van misplaatste arrogantie. Het gevaar is immers aanwezig dat alleen vakbroeders het boek zullen waarderen. Des te opmerkelijker is het dat juist een debutant zijn eersteling aan de literaire wereld wijdt.

Het ‘genre’ levert nogal eens semi-autobiografische werkjes op die buitenbeentjes vormen in het verdere oeuvre van de schrijver. Er zijn uitzonderingen. De wereld volgens Garp betekende John Irvings grote doorbraak, Misery is één van Stephen Kings betere thrillers en zo zijn er nog wel meer geslaagde romans waarin een auteur de hoofdrol speelt. Op het eerste gezicht lijkt Stand-in echter weer zo’n vervelend ‘ons-kent-ons-prulletje’. Maar schijn bedriegt.

Via een studie Nederlands, de toneelschool in Amsterdam en optredens op de podia – o.a. in de toneelversie van Brokeback Mountain – zet de in Rotterdam geboren Sieger Sloot (1977) nu zijn eerste schreden op het literaire pad. Sloots carrière valt echter in het niet bij die van Andreas Mahlknecht, de hoofdpersoon uit zijn onlangs verschenen debuutroman.

Van verguisd tot beroemd

Eerst probeert Andreas op straat in Frankfurt achtereenvolgens badlakens, Chinese kleding en rode rozen aan de man te brengen. Elk avontuur is tot mislukken gedoemd. De ene keer wordt hij bedreigd door concurrerende Algerijnse badlakenverkopers en de andere keer maken ongewassen Pakistaanse rozenverkopers hem het leven zuur. Steeds opnieuw vervult hij elke nieuwe taak en iedere nieuwe gebeurtenis met een verbazingwekkende vanzelfsprekendheid. Als iemand hem ongevraagd tot compagnon bestempelt, denkt Andreas slechts: “Andere mensen hadden een curriculum vitae nodig. Ik had genoeg aan mijn uitstraling.” Daarmee is de kous voor hem af.

Na enige omzwervingen komt Andreas in dienst als butler bij de graaf en gravin Von Strobel. Maar ook deze dienstbetrekking beleeft een abrupt einde. Daarna belandt hij op zolder bij twee nogal onsympathieke zusters. Vervolgens loopt hij een literair agent tegen het lijf die hem als stand-in inzet voor schrijvers. Tijdens literaire evenementen vervangt Andreas tal van auteurs. Hij doet signeersessies, neemt eerste exemplaren in ontvangst, woont prijsuitreikingen bij en geeft lezingen. De Duitse pers is finaal van slag, maar langzamerhand groeit de hoofdpersoon uit tot een beroemdheid. Dat leidt tot onvoorziene gevolgen die de stand-in ervan overtuigen zijn autobiografie te gaan schrijven.

Absurdistisch

Aan belevenissen geen gebrek in dit flitsend geschreven debuut. Het tempo waarin Sloot de ene na de andere gebeurtenis voorbij laat komen doet de lezer naar adem snakken. De uitgeverij plaatst het onder het kopje ‘literaire slapstick’ en dat is een passende betiteling. Een duidelijk plot heeft Stand-in niet. Het is eerder een serie dwaze voorvallen met een nogal passief hoofdpersonage dat zich er willoos door laat meeslepen. Juist in dat absurdisme schuilt Sloots kracht als auteur.

Vooral in de eerste helft en het einde van de roman komen de nodige kleurrijke personages voorbij. Zo is er Andreas’ oma die tot de heilige Franciscus bidt voor een miskraam. De twee zusters bij wie Andreas een tijdje intrekt, zijn ware monsters die hun kostganger als slaafje behandelen. En de graaf en gravin Von Strobel hebben een op zijn zachtst gezegd opmerkelijke relatie waarin continu met pantoffels wordt gegooid. Het is smullen geblazen met de talrijke idiote personages die welhaast dickensiaans aandoen.

Trukendoos

Toch blijkt schrijven over de literaire wereld op den duur een valkuil. Andreas’ belevenissen als stand-in zijn absoluut amusant, maar Sloots trukendoos blijkt te beperkt als zijn hoofdpersonage zich langere tijd op één bezigheid focust. Juist de razendsnelle wendingen geven Stand-in de nodige vaart en na een tijdje wordt het allemaal wel erg veel van hetzelfde, hoe geslaagd Sloot ook de spot drijft met het wereldje. Bovendien is het jammer dat de schrijvers, uitgevers en agenten minder goed uit de verf komen dan de eerder genoemde lieden. Het zullen dan ook vooral schrijvers zijn die deze passages écht kunnen waarderen.

Op zijn website zegt Sieger Sloot: “De acteur en schrijver in mij vechten voor hun leven, maar de strijd is vooralsnog onbeslist.” Of zijn trukendoos groot genoeg is om een interessant en divers oeuvre op te bouwen valt nog te bezien. Maar Stand-in is zonder meer een veelbelovend debuut en doet uitkijken naar meer.