Thuis in Bagdad

Over een eerder verschenen boek over Irak, Welkom Amerika, in jullie graf! van Thomas Erdbrink en Carolien Roelants, schreef 8WEEKLY dat het een close-up van bezet Irak gaf op het niveau van de stadswijk, het politiekantoor en de buurtwinkel. Riverbend geeft ons een nog persoonlijker beeld van het land waar water duurder is dan benzine. In de eerste plaats is er de beschrijving van de oorlog en de politieke en economische situatie die nauwkeurig gefileerd wordt. Alles komt voorbij: van de corrupte interim-regering, het schuilkelderbombardement van Amiriya, de val van Falluja, het Abu Ghraibschandaal, de onthoofding van Nick Berg tot aan de aanslag op de Askari-moskee op 22 februari 2006. Maar dit alles vormt slechts de achtergrond voor de persoonlijke verhalen van de 24-jarige over haar familie, vrienden en de buurt. Zo krijgen we een duidelijk beeld hoe de Irakezen proberen hun identiteit en tradities staande te houden onder barre omstandigheden als bombardementen, schaarste en sektarisch geweld. Een zekere dosis humor ontbreekt daarbij niet:

‘Ben je nog niet begonnen met de schoonmaak voor het Suikerfeest?’ Nee, we waren nog niet begonnen met de Suikerfeest-schoonmaak, maar hoe zeg je dat tegen de Martha Stewart van Bagdad? Ja, Oum Maha is de Martha Stewart van Bagdad – ik daag iedereen uit me een buurvrouw te tonen met een schonere oprit. Haar hele huis is brandschoon… met of zonder regen, zonneschijn en clusterbommen.

Elk hoofdstuk beslaat drie à zes maanden en wordt ingeleid met een algemene beschrijving door de Amerikaanse journalist James Ridgeway. Daarmee zijn de blogs van Riverbend beter te situeren in de tijd. Riverbend is moslim, maar niet uitgesproken sjiiet of soenniet. Ze is intelligent, goed geïnformeerd en heeft een deel van haar scholing in het Westen gehad. Een toespraak van Rumsfeld moet het evengoed ontgelden als de nieuwe Irakese grondwet. Als ze uit de slof schiet, is dat meestal naar aanleiding van e-mails van slecht geïnformeerde lezers van haar weblog. Keer op keer moet ze uitleggen dat Irak een vooruitstrevende seculiere staat was, waar vrouwen niet achtergesteld werden, waar ze zonder hoofdbedekking en zonder mannelijke begeleiding moeiteloos de straat op konden. Maar dat is voorbij. Zeker sinds januari 2004 toen de VS instemde met de invoering van de sharia, de islamitische wetgeving, waarmee de tijd meer dan 50 jaar werd teruggedraaid.

Bagdad ontvlucht

Riverbend beschrijft ook dat Irak geen achterlijk land was. Het had goede scholen en universiteiten, maar nu zit meer dan tweederde van de Irakezen werkloos thuis. Architecten, ingenieurs en vaklui zitten duimen te draaien terwijl de contracten voor de wederopbouw van de infrastructuur naar dure buitenlandse bedrijven gaan. Bagdad onder vuur is een boeiend en persoonlijk verslag. Wat het soms aan objectiviteit tekort komt, maakt het goed met inzicht en scherpzinnigheid. Wie het verhaal over de oorlog in Irak eens ‘van de andere kant’ belicht wil hebben, kan niet om dit boek heen. Als geen ander beschrijft Riverbend wat de oorlog en het opkomend fundamentalisme voor de Irakezen betekent. De enige structuur die het land nog lijkt te hebben is die van de religieuze groeperingen. Meer seculiere Irakezen worden vermoord of vluchten naar het buitenland. Riverbend is in de zomer van 2007 Bagdad ontvlucht. Ze woont nu in Syrië.