Onderzoek de werelden die niet de jouwe zijn
Hoe vormen onze observaties en de woorden die we uitspreken de wereld en de mensen om ons heen? Hoe beïnvloeden deze twee op hun beurt weer onze eigen identiteit? Het poëziedebuut van Rens van der Knoop, Twee mannen spreken elkaar onopgemerkt aan, is te lezen als een onderzoek naar het proces van beeldvorming.
Uit de bundel komt een sterk verlangen naar verbinding en eenheid naar voren. Gedreven door nieuwsgierigheid, en met de verbeelding als instrument, wil alles gekend en onderzocht worden. Uiteindelijk blijkt de grens tussen een individu en de buitenwereld die hem omringt flinterdun te zijn. Thema’s die in de bundel aan bod komen zijn de tijdelijkheid van de eigen identiteit, volheid en leegte, het tot stand brengen van eenheid, en de rol die taal daarbij speelt.
De kracht van woorden
Van der Knoop lijkt op zoek te zijn naar het almaar vergroten van het persoonlijke referentiekader dat je wereldbeeld altijd inperkt. Via de taal, observaties en de verbeelding verplaatst hij zich in anderen en probeert via een onbevooroordeelde, lege staat van zijn opnieuw gevuld te worden met ervaringen en plaatsen die niet per se de zijne zijn. Ook stelt hij vragen die een verlangen naar eenheid suggereren.
Als ik me leeg zou maken
door alles uit te ademen dat ik tot nog toe heb gedaan
zou ik de stad dan kunnen ontvangen?
Taal is in deze bundel een instrument om afstand te overbruggen. Woorden kunnen een wereld scheppen als je ze uitspreekt. Tegelijkertijd zit de verraderlijkheid van taal in de meerduidigheid ervan en is het maar de vraag of we steeds precies kunnen zeggen wat we bedoelen.
Ik heb veel gezegd met steeds hetzelfde woord
dat met zijn zachte uitlopers naar beide kanten uitgestrekt
in de ruimte tussen verliefdheid en verdriet leeft
en dat ongetwijfeld meer vormen heeft dan ik heb kunnen vinden
De kracht van verbeelding
Het is mooi aan deze bundel dat scherpe observaties en gebruik van de verbeelding als instrument als heel waardevolle methoden worden neergezet om de werkelijkheid te leren kennen en te onderzoeken. In het gedicht ‘Schrijver’ probeert een schrijver de ervaring van vrijheid te onderzoeken door zich in te leven in twee jongens die naakt gaan zwemmen in een meer. Het gedicht eindigt met:
en in het water in hun navel
dat trilt bij elke beweging
en verdampt als de adem van die schrijver
die zucht
op zijn warm geworden handen
De vrijheid is via de verbeelding in de realiteit voelbaar geworden in de ontspannen, warme handen van de schrijver. Zoveel kracht heeft fantasie.
De bundel is een krachtig pleidooi om nooit genoegen te nemen met je ideeën over de wereld en mensen om je heen. Van der Knoop nodigt de lezers uit een houding aan te nemen waarin steeds wordt gezocht naar nieuwe, onbekende facetten en deze te omarmen. Ook al vindt dat onderzoek plaats in de verbeelding, ook daar kan – zie de briljante, prikkelende titel van de bundel – ongemerkt een dialoog ontstaan tussen jou en hetgeen je onderzoekt. En dat maakt je uiteindelijk completer, ook al zal je nooit het eindpunt bereiken waarin alles te kennen is.
