Boeken / Fictie

Holden Caulfield van het Hoge Noorden

recensie: Nanne Tepper - De avonturen van Hillebillie Veen

‘Een prachtige jongen, zo’n eeuwige jongen, die alles afkeurde en alles liefhad en dat dwars door elkaar. Wat wil je nou nog meer voor een schrijver? Ik vond hem echt goed. En er had veel meer aan kunnen komen. Verdomme zeg. Shit.

Shit.

Aldus schrijver en vriend Kees ’t Hart in Vrij Nederland over de in 2012 overleden Nanne Tepper. De grote belofte van de jaren negentig ziet geen horizon meer en maakt in dat jaar een einde aan zijn leven. Terwijl de wereld ongeduldig wacht op die grote roman – ‘de kolos’, waar al jaren aan gewerkt wordt – piept de auteur ertussenuit. Hij laat een gapend gat achter in de hooggestemde atmosfeer der literaire verwachtingen. ‘Toneelmeester. Doek!’

Puberliefde
De in 1997 geschreven novelle De avonturen van Hillebillie Veen, door De Bezige Bij nu opnieuw uitgegeven, kunnen we gevoeglijk zien als een vroege weerslag van het korte leven van Nanne Tepper. Zijn alter ego Hille Veen groeit op in het Oost-Groningse Veendam, ‘drab en druil, braakliggende aardappelvelden: buitgemaakt land’, en wordt verliefd op de dertienjarige Yvonne. Er ontvouwt zich een wonderlijke puberliefde, het gebruikelijke aantrekken en afstoten, met een tragisch-melancholische ondertoon.

De wijze waarop Tepper zijn liefdesgeschiedenis plaatst in het decor van uitzichtloosheid is groots te noemen. Op geen enkele manier probeert Hille Veen te verhullen dat zijn dagen in Veendam geteld zijn. Weg van de kleinburgerlijke klei, op naar een groots en meeslepend leven. Rondhangen in het fietsenhok achter de school en nachtbraken op keetfeestjes is vooralsnog wat er van deze plannen terechtkomt.

In rokerig licht knelden jonge billen in strakke spijkerbroeken. Sommige, zo zag ik tot mijn afschuw, puilden. We keurden, dronken, rookten en zwetsten, gemak voorwendend, maar gebukt gaand onder de zorgen van het puberleven.

Nimfijn
En dan is daar Yvonne, een ‘onwaarschijnlijk broos lijfje, haren verward in een lijkbleek gezichtje, ogen die naar me opkeken alsof ze net was geslagen’. Hille verliest ter plekke zijn hart en is volledig in de ban van de jonge nimfijn. Nanne Tepper trekt alle registers open om in zijn specifieke stijl het keiharde contrast tussen de romantiek en de opstandigheid in Hille Veen weer te geven. Zijn proza is hoekig en bonkig, het zindert van wispelturigheid: de intens beleefde liefde wordt afgewisseld en vermengd met steeds sterker verzet tegen de provinciale benauwdheid.

Hier en daar ritselde de wind. De wereld begon zacht aan ons te plukken. Yvonne kleedde zich aan, loom en bevallig, als een vrouw in een film, vlak na de liefde. Zwijgend wandelden we terug. Boven op de heuvel bleven we staan en keken neer op het prille park en onze jonge liefde. Toekomstige doolhoven. Ze hield mijn hand heel stevig vast.

Hille Veen verlaat, evenals Nanne Tepper, Veendam en begint een opleiding in Groningen. Zijn verhouding met Yvonne raakt op de achtergrond door een nieuwe ambitie: schrijven. In zijn hoofd verlangt hij naar haar als ‘wreedste der muzen’ maar haar bezoek aan het door hem bewoonde kraakpand is een grote teleurstelling. De schrijver in spé is in een stroomversnelling geraakt waar zijn jonge muze spartelend achterblijft.

Nabokov en Reve
Alle opgeklopte vergelijkingen ten spijt, het rauwe werk van Nanne Tepper laat zich geen etiket opplakken. De vleug Nabokov en de streek Reve die uitgevers nu eenmaal graag aan een debutant toedichten, zijn puur aangehaald om een achterflap van een wervende tekst te voorzien. Het is jammer dat daardoor de volstrekt authentieke stem van Tepper wordt overvleugeld. Hij heeft met drie romans en een stroom muziekrecensies een respectabel – maar beperkt – oeuvre achtergelaten. De belofte tot een groot schrijver te kunnen uitgroeien is daarmee al voor zijn dood waargemaakt.

Hille Veen, Holden Caulfield van het Hoge Noorden, weet dat het verlaten van ‘Gomorra’ geen garantie voor het grote geluk zal zijn. Het is aantrekken en afstoten. Wel zal hij, evenals Nanne Tepper, zijn heil in de literatuur blijven zoeken, wat ons dit grandioze De avonturen van Hillebillie Veen heeft opgeleverd.

Ik heb aan de kunsten geroken als een beest dat een leger zoekt om in te  creperen en me in de literatuur genesteld omdat zij uiteindelijk alle dromen bewaakt die gedroomd kunnen worden.