Facetten van een vriendschap

Het is opvallend hoe klein de rol van vriendschap is in de literatuur, film en kunst. Vaak staat een liefdesgeschiedenis centraal, waarbij de vrienden van de geliefden tweede viool spelen – bij de downs in de relatie vangen ze degene met het gebroken hart op en voorzien hem of haar van raad, advies en steun; bij de ups verdwijnen ze uit beeld. Er is misschien zelfs meer aandacht voor huisgenoten dan voor vrienden.

Alleen daarom al moet Miri Rozovski’s Drie vriendinnen verwelkomd worden. Niet alleen wijdt Rozovski een flinke roman aan de beste vriendinnen Balli, Naäma en Sjlomkits, ze laat ook zien hoe gecompliceerd hun onderlinge relaties zijn. Hoe lastig het soms is vrienden te zijn, en hoe waardevol de mooiste momenten zijn.

Laagjes

We volgen Balli, Naäma en Sjlomkits vanaf hun puberteit de volwassenheid in. Rozovski kleurt haar hoofdpersonages eerst grof in, en begint daarna steeds meer laagjes aan te brengen. Wanneer de vrouwen opgroeien en ouder worden, verandert ook hun omgang met elkaar. Ze hebben meer of juist minder contact. ‘Het is moeilijk te achterhalen wat veroorzaakt dat mensen naar elkaar toe of uit elkaar groeien, welke schaduw van de wind, of welke vlaag van herinnering,’ wordt daarover opgemerkt. Het paradijs van een ongecompliceerde omgang, hun jeugd, raakt steeds verder uit beeld, maar herinneringen blijven opborrelen.

Rozovski’s verhaal speelt zich af aan het einde van de vorige eeuw, de jaren ’80 en ’90, vooral in de grote steden Jeruzalem en Tel Aviv. Belangrijke gebeurtenissen uit die tijd, zoals de eerste Palestijnse Intifadah, dringen de leefwereld van de vriendinnen binnen – en daarmee komen ze ook de roman in, zonder die echter compleet te sturen. Politiek is slechts nog een facet in de vriendschap tussen Balli, Naäma en Sjlomkits, al is het een facet dat vooral verdeeldheid bevordert.

Geen latent ideaal

Vriendschap is ‘iets waaraan je je vast kunt houden, een kristalhelder stukje realiteit, niet een ongrijpbaar, latent ideaal.’ Dat is een mooie omschrijving, op het vreselijke barbarisme ‘een stukje realiteit’ na dan. Misschien is dat onderdeel van Rozovski’s stijl, die sowieso erg uniek is. Haar lange, niet altijd even grammaticale zinnen staan soms tussen de lezer en de tekst in. Het is moeilijk om aan te geven of dit te wijten is aan Rozovski of aan vertaalster Sylvie Hoyinck, al suggereert de staat van dienst van die laatste dat we hier niet te maken hebben met een slechte vertaling.

Uitgeverij Wereldbibliotheek heeft met Drie vriendinnen een Israëlische roman uitgegeven die niet over politiek gaat, en dat is een verademing. Een roman over vriendinnen, dat is ook een verademing. Drie vriendinnen is een eerlijk en integer boek, helaas in een niet helemaal passend jasje.