Boeken / Strip

Flitsen van een herinnering

recensie: Finisterre

“Finisterre”, het einde van de wereld. De vrije vertaling van de titel van deze graphic novel slaat op de drie belangrijkste gegevens in het verhaal. Een jonge vrouw vlucht naar het eind van de beschaafde wereld, een stadje in het oerwoud van de Amazone, om daar zelfmoord te plegen. Ze kan niet leven met wat haar geliefde in de oorlog in voormalig Joegoslavië heeft gedaan, namelijk onschuldige mensen vermoorden. Het boek is de eerste echte roman in stripvorm van Marc Legendre (1956). Deze Belg tekende 28 albums lang de humorstrip Biebel en was in het verleden hoofdredacteur van de stripbladen Kuifje en Robbedoes.

Dit nieuwe boek is in een heel andere, opvallend subtielere stijl getekend dan Legendres eerdere creaties. Er wordt zeer effectief gebruik gemaakt van sequentie. In plaats van de gebruikelijke vloeiend van plaatje naar plaatje overgaande gebeurtenis is het beeld schokkerig. Soms wordt op het ‘gezochte’ beeld ingezoomd, soms wordt er van scène naar scène gesprongen, terwijl het verhaal doorgaat. Het geheel heeft hierdoor wel wat weg van een videoclip. De lezer moet door deze rommelige verbeelding van de herinneringen en gedachten van de verwarde vrouw, zijn best doen om te achterhalen wat er zich werkelijk heeft afgespeeld. Legendre laat veel aan de eigen verbeelding over. Er wordt bijvoorbeeld zelfs niet expliciet gesteld dat de vrouw zelfmoord heeft gepleegd, alleen dat ze aan het eind sterft.

Deprimerend

~

De tekenstijl in Finisterre varieert van klare lijn tot fotorealisme. Bij dit laatste zorgt een zekere vaagheid voor een directe referentie aan het werk van de Duitse schilder Gerhard Richter. Hier en daar is bestaand fotomateriaal uit Joegoslavië gebruikt. Dit realisme geeft het bedachte verhaal een illusie van werkelijkheid, die bijdraagt aan de algehele deprimerende sfeer in Finisterre. Halverwege het verhaal worden de zwart-wit illustraties ondersteund door bloedrood. Deze kleur onderstreept de bloederige daden van de vriend van de vrouw en haar wanhoop die daardoor is ontstaan. Kreten en schreeuwen worden als graffiti dwars over de tekst geschreven, wat die wanhoop effectief benadrukt. De teksten hebben door het hele boek heen een literair en poëtisch karakter. Dat wordt nog eens versterkt door de overgenomen fragmenten van andere schrijvers, zoals het hele gedicht The Flower Lover van Charles Bukowski. Zulke ingrepen doen zo nu en dan wel pretentieus aan. Het lijkt er zelfs wel wat op dat de auteur er zijn eigen literaire tekortkomingen mee probeert te verbloemen.

Legendre heeft in Finisterre geprobeerd om de grenzen van het stripverhaal te verleggen. Wat betreft het beeld is hij daar door een combinatie van beeldende subtiliteit en rauwheid goed in geslaagd. Het verhaal is echter moeilijk te volgen door het hakkerige karakter van zowel beeld als tekst. Hoewel die hakkerigheid je leeservaring sterk weet te beïnvloeden, is hij toch niet de oorzaak van de opluchting die je voelt wanneer de hoofdpersoon dood gaat. Want dit is het gevoel dat Legendre heeft weten te veroorzaken met dit indringende boek.