Sisi blijft het maar proberen
Hoeveel boeken en films er ook al uitgebracht zijn over keizerin Elisabeth van Oostenrijk, beter bekend als Sisi, Lucas Zandberg voegde er zijn debuutroman Sisi’s winterlied aan toe. Daarin verschijnt ze stukken minder zoetsappig dan de Romy Schneider-creatie op celluloid. Maar de auteur verrast niet echt met een bijzondere vorm en evenmin met een visie die de historische figuur uit haar koninklijk slop haalt.
De roman van Zandberg overstijgt weliswaar het Libelle-niveau, maar nergens zijn de zinnen zo lang dat je het begin ervan dreigt te vergeten. De hoofdstukken springen ook nog eens van later naar vroeger en weer terug, een kunstgreep waar de lezer niet meer voor terugschrikt. Jammer is dat de taal mank gaat aan een serie onhandigheden en fouten. Voetstappen die echt ‘bestaan’, een parasol die ‘subtiel’ aangegeven wordt, het hof dat van luxe ‘ontstoken’ is en een paar pupillen die, nota bene in het donker, iemand ‘onderzoekend’ aanstaren. Sisi voelt zich ‘subiet’ naar, stapt ‘lethargisch’ van een weegschaal en probeert dan weer ’tierig’ te klinken.
De alwetende Zandberg beschrijft wat Sisi (koosnaampje van haar gemaal de keizer) denkt en voelt. Ieder hoofdstuk opent ook met een gedichtje waarin ze haar frustraties vorm geeft. Deze spreken onomwonden uit de cursief geciteerde stem in haar hoofd die haar steeds tot een kwellend oog op de insnoerende werkelijkheid van het hofleven dwingt. De gebeurtenissen en gebeurtenisjes aldaar leunen zwaar op de discrepantie tussen haar betrekkelijke vrijgevochtenheid en de protocolaire dwangbuis. Daaraan ontsnapt ze hooguit door te reizen, meestal op medisch voorschrift en nooit in haar majesteitelijke eentje.
Obligaat
Anno 2008 leest de gemiddelde onderdaan nog altijd begerig over alles wat riekt naar koninklijke schandaaltjes en sensatie, maar zelden kun je een hoogheid diep in de ziel kijken. Fictie zou die inkijk wel kunnen geven, hoe fictief ook. Maar Zandbergs Weense hof, en uiteindelijk ook de keizerin, hult zich navenant in een wereldje apart. Zandberg blijft relatieve buitenstaander, en met hem de lezer. Sisi leeft weliswaar, maar het is, in weerwil van alle tragedie, een enigszins obligaat paleisleven.
Op het eind wordt Elisabeth in een Geneefse straat door een vage figuur flink omver geduwd, in de ervaring van Sisi een stomtoevallig incident, ook al luidt het haar levenseinde in. Zandberg verplaatst zich als auteur strikt in Sisi, waardoor de ware strekking van de duwpartij buiten beeld blijft: Sisi werd vermoord met een vijl door een Italiaanse anarchist.
Zandberg heeft gebruik kunnen maken van een schat aan biografisch materiaal. Het manco van Sisi’s winterlied is dat Zandberg, en Sisi in zijn kielzog, zich niet op een goede manier van al die bronnen heeft losgemaakt.
